Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1957, Blaðsíða 16

420
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
fyrir gluggum, litlar kytrur lýstar
dempuðum ljósum, grænum og rauð-
um, Spönsk lög leikin hér, ítölsk þarna,
sefandi, angurvær og stúlkur í röðum
við barinn, glittir í armbönd og hringi
í tóbaksskýinu eða ljósgeisli brotnar á
glasi. Marglitri birtu slær á nakið hold,
axlir og arma, hvítt hörund norðurs-
ins, hið brúna suðursins eða blakka
frumskógarins og axlir kynblendingsins
lýsa eins og kopar. Og þar situr hún
við barinn, 17 ára barn í rauðu pilsi
og svört augun drottna yfir speglinum,
fagurt blóm sem slitnað hefur frá rót-
inni og stormur feykt á torgið. Og
hann kemur inn, svoli, þrútinn til
augna og smellir fingrum við eyra
hennar. Gneistandi girnd í auga hans,
i hennar kuldi, síðan hvísl — og kaup-
in innsigluð með handabandi. Þá
stirðnar hún upp eins og rekinn sé
fleinn í bak henni, stígur fram á
knæpugólfið, myrkur stjarfi yfir brám
hennar og hún byrjar að dansa, hrað-
ar og hraðar og leggur frá henni ódýra
ilmvatnslykt, út í heita nóttina, dansar
og dansar áður en hún deyr einu sinni
enn — svo er hún örmagna; hann
grípur hana þá í fangið og hverfur
með nana gegnum myrkrið handan við
barinn.
Hatursþrungið hróp skammt frá, það
er roskin álút kona á leið upp bratt-
ann, klædd vinnubuxum, sígaretta laf-
andi í mannvikinu, flatur hnakki, flax-
andi hár niður á mjóhrygg og sér nú
á vanga hennar, mongólskt svipmót,
og hún krafsar út í loftið í áttina til
mannlausrar skrautbifreiðar hinu meg-
inn a götunni, hvæsir, hreytir bölbæn-
um og vindur sér, púandi sígarettuna,
inn á knæbu.
Stór dropi fellur á hnakka okkar,
fyrirboðinn. Loftið yfir Paris hefur
verið heitt undanfarna viku og við
heyrum þungar drunur í fjarska. Við
greikkum sporið; en of seint. Skýfall
— og stórir droparnir byrja að splundr-
ast á grjótinu; síðan brestandi gnýr
og elding tætir sundur loftið yfir
Digalle, þrymjandi rafmagnsklær lágt
yfir götunni, og grænum glömpum
slær í sífellu á löðrandi blikkþökin,
veggi, rúður, og vatnið beljar niður
þrönga mannlausa götuna, grænar
klær á lofti á ný og glampar frá ljósa-
auglýsingunum, rauðir, hvítir: Narcisse
— Sphinx, en við króuð inni, komumst
hvergi að sinni, læstar dyr að baki,
fyrir framan streymandi veggur — hér
skiljast því leiðir.
Þessi mynd er af Sesselju Helgadóttur, eða settu í Skógum, eins og hún er tíðast
nefnd. Hún er einbúi í Skógum í Þorskafirði, fæðingarstað Matthíasar
Jochumssonar. Hún er 82 ára gömul, slær og heyjar sjálf handa 40 kindum, sem
hún á. — Þess má þó geta, að Sesselja býr ekki á Skógum köldustu mánuðina,
en flytst til næstu bæja með búslóð sína, kindur og hund.
(Ljósm. Gunnar Andersen).
ÞORLÁKSMINNING
Enn lifir minning Þorláks biskups
helga í nokkrum örnefnum í Skálholti.
Þorlákssæti heitir klettur með örlitlu
þrepi fyrir neðan og er norðaustur af
staðnum. Þar er sagt að Þorlákur bisk-
up hafi setið. Þorlákshver heitir vest-
ur undir Brúará fyrir ofan Skálholts-
tungu. Þorláksbúð var í kirkjugarðin-
um norðaustur af kirkjunni; þar lét
Ögmundur biskup reisa hús til guðs-
þjónustu eftir að kirkjan brann á hans
dögum. Þorláksbrunnur var sunnan
undir Kyndluhóli, sem allstór hóll í
túninu vestur af bænum í Skálholti.
Brunnurinn var af vangá fylltur grjóti
1902 og ber nú lítið á honum. (Inn til
fjalla).
EYKTAMÖRK
sem landnámsmenn settu á hverju
byggðu bóli, eru eitt af þvi, sem fallið
er í gleymskunnar djúp á eyðibýlum.
Jafnvel á byggðum býlum hverfa þau
í gleymsku smátt og smátt. Þetta er
mikill skaði. Er því ekki minni ástæða
til að skrásetja þau, sem enn þekkjast,
heldur en örnefni. Hvort tveggja er
jafn sjálfsagt. Það er undrunarvert,
hve vel landnemum hefir tekizt að
setja eyktarmörkin rétt. Ber það vott
um mikla athyglisgáfu og vizku. Svo
vel vill til, að eyktamörk á Baulár-
völlum eru ekki með öllu glötuð. Þau
eru færð í ljóðlínur. Og þótt sá skáld-
skapur sé ekki háfleygur, hefir hann
bjargað þeim frá að falla í algera
gleymsku:
Dagmálin á Dofrahnúk,
hádegið á Stakki,
miðdegi á Möðruhnúk,
nón er út á Klakki,
miðaftan á Breiðuborg
á Baulárvöllum
náttmálin á Núpufjöllum.
Nú hef eg greint frá eyktum
öllum.
(Árbók Fornleifafélagsins).