Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1957, Blaðsíða 4

568
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
honum var, en fleygt pokanum þar
sem hann var staddur. Svo hefði
hann og sprett þófareiðinu af hesti
þeim, er Guðmundur reið, og fleygt
því þar hjá.
SVO var þingað í málinu á Sauðá
28. júlí. Þar var lögð fram ákæra
Árna Þorsteinssonar í Bólstaðar-
hlíð, þar sem hann taldi að Ás-
mundur hefði orðið Guðmundi að
bana. Eftir eigin ósk var Ásmundi
skipaður verjandi, „ærugæddur
sæmdarmaður Ólafur Jónsson“.
Síðan voru mörg vitni yfirheyrð og
varð framburður þeirra til þess að
staðfesta gruninn um sekt Ásmund
-ar. Báru þau t. d. öll að Göngu-
skarðsá hefði verið fær á öllum
vöðum þennan dag.
Seinast kom Ásmundur fyrir
réttinn, laus og liðugur, og beindi
sýslumaður til hans eftirfarandi
spurningum:
1. Hvar fyrir hefir þú svo tví-
saga orðið? — Ásmundur svaraði
að það hefði verið af ógáti og ófor-
hugsað af sér talað.
2. Hvar skildir þú við Guð-
mund? — Ásmundur svarar: „Þar
sem hann fór út í ána, en hvar það
var, get eg ei greinilega sagt“.
3. Baðstu Guðmund að reyna
ána fyrir þig? — Ásmundur svar-
ar: „Ekki fremur en hann vildi ljúf
-lega gera, eg man ei orðrétt að
segja frá því“.
4. Fóru nokkur orð ykkar á
milli þegar hann reið út í ána? —
„Ónei, ekki neitt“.
5. Töluðuð þið nokkuð hvor við
annan meðan Guðmundur var í
ánni? — „Ónei, ekkert, og ekkert
orð heyrði eg til hans“.
6. Barstu þig ei að hjálpa hon-
um? — „Nei, hefði eg getað það,
þá hefði eg gert það“.
7. Meðkennir þú að hafa stolið
matnum úr poka Guðmundar eftir
að hann var dauður? — „Já, það
meðkenni eg“.
8. Meðkennir þú ekki að þú sért
valdur að dauða Guðmundar og í
áverkum á hans líkama, framar en
þú gerðir í framburði þínum að
Gröf? — „Ekki, ei meðkenni eg það
framar“.
9. Hví lýstir þú ei láti Guðmund
-ar strax að vörmu spori? — „Af
gáleysi og vegna gleymsku“.
10. Hví meðkenndir þú þá ekki
þína vitund um hans dauðdaga þá
sýslumaður spurði þig að því á
Fagranesi 23. júní s. 1.? — Ásmund-
ur svaraði því, að hann hefði ætlað
að sér mundi um kennt verða, að
hann hefði skipað Guðmundi út í
ána.
Sækjandi málsins, Árni Þor-
steinsson, krafðist þess að Ásmund-
ur yrði dæmdur banamaður Guð-
mundar, eftir öllum líkum, sem
fram væri komnar og þar sem
hann hefði orðið margsaga. Það
væri og vitað að engum öðrum
manni væri þar til að dreifa, og
samsinntu þingmenn það. Verjand-
inn, Ólafur Jónsson, kvaðst ekkert
hafa fram að færa er sannað gæti
sýknu hans, en „bað réttinn að láta
ekkert gleymt, er Ásmundi mætti
til málsbóta verða“. Lögðu svo
báðir málið í dóm.
Það vitnaðist að Ásmundur hafði
verið dæmdur fyrir þjófnað 22. maí
1733, og var honum því ekki synj-
unareiður veittur. En fyrir stuld-
inn á nesti Guðmundar, sem var
annar þjófnaður hans, dæmdi
Skúli að hann skyldi kagstrýkjast
og brennimerkjast á hryggnum.
Annars varð dómurinn á þessa
leið:
„Það er ei með lögfestum vitn-
um bevísað að Ásmundur Þórðar-
son hafi líflátið Guðmund Guð-
mundsson, og ei heldur af honum
sjálfum meðkennt, heldur einasca
að hann hafi beðið Guðmund að
reyna ána fyrir sig, er hann segir
sig ei sjálfan vogað hafa að ríða,
og með því móti jafn ungri mann-
kind í lífsháska stofnað, ef áin svo
mikil verið hefði sem Ásmundur
segir, hvað þó af vitnum rengt er,
— Það er og álitið að áverkar á
líki Guðmundar, helzt sárið hjá
eyranu, sé með járni gerðir, en eng-
inn við það dreifður nema Ásmund
-ur, því hann var síðastur með
Guðmundi í lifanda lífi. Ásmundur
og margfaldlega tvísaga og óstöð-
ugur í framburði, og vitni hafa bor-
ið þvert á móti honum. Ekki held-
ur tilkynnti hann lát Guðmundar
sem hreinskilinna manna er siður,
en dró dul á það og leyndi síðan
vitund þar um. Því kann Ásmund-
ur Þórðarson ei að fríkennast frá
manndrápi, heldur skal hann í járn
um burtflytjast af landinu á Brim-
arhólm og erfiða í járnum sína lífs-
tíð“.
Skúli flutti nú Ásmund með sér
heim aftur og hafði hann í varð-
haldi fram til næsta alþingis 1739,
en þar skyldi dómurinn koma fyr-
ir lögþingréttinn. Reið Skúli svo til
þings og hafði Ásmund með sér.
Þangað kom og Jón Eggertsson fyr-
ir hönd meðdómsmanna Skúla á
Sauðá, en Grímur Grímsson lög-
réttumaður á Giljá kom þar fram
fyrir hönd Árna Þorsteinssonar i
Bólstaðarhlíð. Ólafur Árnason
sýslumaður í Barðastrandasýslu
var skipaður verjandi Ásmundar.
Málið var tekið fyrir 9. júlí og
stóð í tvo daga. Var Ásmundur
fyrst yfirheyrður, síðan fór fram
sókn og vörn í málinu, og að lokum
var Ásmundur yfirheyrður að nýu,
en hann harðneitaði alltaf að vera
banamaður Guðmundar. Becker
lögmaður tók þá málið til dóms og
var dómur hans birtur 14. júlí.
Þar var fram tekið að fyrir „báð-
um réttum eftir framlögðum lík-
um, rannsaki og kringumstæðum“
sé Ásmundur líklegastur allra
manna til þess að hafa orðið bana-
t