Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1958, Síða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1958, Síða 14
/ 46 spurning: Getur mannkynið hald- ist þar við? Ekki get eg svarað því, en eg veit að bæði stjórnmálamenn og almenningur gefa þessu máli ekki nægan gaum. Athugið aðeins hve miklu af fé almennings hefir verið eytt sein- ustu 18 árin til vís'inda og tækni- legra rannsókna. Hver hefir verið tilgangurinn með þessari eyðslu? Um 99% af þessu fé hefir gengið til þess að finna upp æ öflugri aðferð- ir til múgmorða. " Ef dæma má eftir framferði stór- veldanna, og þess almenningsálits sem styður gerðir þeirra, þá virðist það vera einkenni mannskepnunn- ar að hafa meiri áhuga fyrir því að drepa óvini sína, heldur en að halda lífinu í sér sjálfri. Eg veit að flestir munu mót- mæla þessu og segja að það sé róg- ur um mannkynið. Eg mun svara því, að vér verðum að dæma menn eftir verkum þeirra, og prófsteinn- inn á innsta eðli mannsins sé það hvernig hann álítur heppilegt að verja fé sínu. Og sé nú þessi mælikvarði lagð- ur á gerðir mannanna síðan kjarn- orkan var beizluð, þá gefur hann mjög sorglega mynd af hvötum og fyrirætlunum mannkynsins. Ef mannkynið á að lifa af þessa nýu öld vísinda og tækni, þá verða bæði ríkisstjórnir og almenningur að leggja meira kapp á og meta meira önnur verkefni en þau, er fram til þessa hafa þótt mikilverð- ,ust. Hverjir eru þeir menn, sem vér metum mest í Englandi? Því er auðvelt að svara. Berið saman hæðinr á minnismerki Nelsons annarr egar og þeirra Shakes- peare, Newtons og Darwins hins vegar. Munurinn á þeim mun nákvæmlega sýna yður muninn á því hve miklu meira kapp vér leggj -um á að útrýma óvinum vorum, • i LESBÓK MORGUNBLAÐSINS heldur en vinna þau verk, sem öllu mannkyni geta orðið til blessunar. En þetta er ekki neitt sérstakt einkenni á Bretum. Þetta er inn- ræti mannkynsins sem vér höfum því miður tekið í arf frá villimönn- unum feðrum vorum. Þekking er máttur, en það er máttur til að gera illt ekki síður en gott. Með hverri framför í vís- indalegri þekkingu eykst máttur mannkynsins jafnt til þess að gera illt, eins og að gera gott. Hin þýðingarmesta spurning, sem tækni nútímans leggur því fyrir oss, er ekki sú „hvort mað- urinn geti byggt aðra hnetti“, heldur „hvort hann getur haldið áfram að byggja sína eigin jörð“? Eg held að hægt sé að fá ánægju- legt svar við þeirri spurningu, ef vér venjum oss á að hugsa um hag alls mannkyns, í stað þess að hugsa um hag sérstakrar þjóðar. Þetta er erfitt, en ef til vill ætti það ekki að verða erfiðara en að skapa kj arnorkuvísindin. Þetta er ekki svartsýni. Sið- menningu hefir stöðugt verið að fara fram í heiminum. Vér seljum nú ekki mannætum lengur for- eldra vora þegar þeir eru orðnir hrumir af elli. Vér færum ekki mannfórnir eins og Aztekarnir gömlu gerðu. Nú rís Bretum hugur við því að hengja afbrotamenn, en áður þótti það góð skemmtan. Eg held að það sé ekki óhugsandi að stjórnir Austurs og Vesturs muni komast að þeirri niðurstöðu að fjandskapur þeirra sé sjálfs- morð, og að þær taki höndum saman um að gera vísindin að þjón alls mannkyns, í stað þess að láta þau verða að sjálfsmorðsvopni í höndum geðbrjálaöra manna. Eg held, að hvorki stjórnmálamenn- irnir né almenningur hafi enn gert sér neina grein fyrir því hve dæmalaus velfarnaður blasir við mannkyninu, ef það tekur saman höndum, í stað þess að þjóðirnar séu að reyna að ná sér niðri á þeim, sem þær hata. Hér er um siðfræði að ræða, sem aðeins er ný vegna þess, að eftir henni hefir ekki verið farið. Þetta er aldagömul hugsjón. Hún hefir verið boðuð um ótaldar aldir bæði af vitringum og trúarbragða- höfundum, sem urðu mikils metnir eftir að þeim var styttur aldur. Þótt það sé engin vissa, þá vona eg að mannkynið muni unna sjálfu sér velfarnaðar, jafnvel þótt það kosti það að velfarnaðurinn nái líka til þeirra þjóða, er vér höfum áður hatað. Ef menn gera þetta, þá munu vísindin skapa hér nýa gullöld. En fari á hinn veginn, þá mun aukin þekking aðeins verða til þess að flýta fyrir endanlegu skapadægri mannkynsins. VEIZTU ÞETTA? I J A P A N eru börnin talin árgömul þegar þau fæðast. ----o---- Kínverskur prestur lét neglur sínar vaxa í 27 ár og voru þær þá orðnar 22% þumlungar á lenga. ----o---- Á minningartöflu um Sir Christopher Wren í St. Páls-kirkjunni í Lundún- um, stendur: „Ef þér viljið sjá minnis- merki hans, þá lítið í kring um yður“. — Hann var yfirsmiður kirkjunnar. -----------------o---- Kona nokkur í París, frú de la Bresse, andaðist 1876, og hafði hún lagt svo fyrir í erfðaskrá sinni að 125.000 frankar af eignum sínum skyldu lagðir í sjóð, og úr þeim sjóði veitt fé til þess að kaupa klæðnað á snjókarla og snjó- kerlingar. Þótti henni ósæmilegt að þau væri allsnakin á almannafæri. Ættingjar hennar vildu fá þessu ákvæði riftað vegna þess að hún hefði verið „rugluð í kollinum“ en dómstóll úrskurðaði að erfðaskráin væri gild. -----------------o---- Jan III. Sonieski konungur í Póllandi á 17. öld, var fæddur 17. júní. Hann vár krýndur 17. júní, giftist 17. júni og dó 17. júní.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.