Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1958, Blaðsíða 10

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
274
Sjórinn etur England
BRIMIÐ við strendur og kletta
Englands gnagar landið látlaust, og
bráðum verður svo komið, að íbú-
arnir munu sjá mun á landinu, að
það verður minna og minna með
árí hverju. Jarðfræðingum telst svo
til, að fari svo fram í þúsund ár
enn og ekkert verði að gert. þá
muni sjórinn hafa skolað burt öllu
ingu! Síðan hefir fólkið reynt að
bæta þetta upp, með því að safna
steinabrotum úr klettinum og selja
þá ferðamönnum sem minjagripi.
Og það vildi nú svo vel til að fjöldi
ferðamanna var hjá þeim, hafði
komið þangað til þess að horfa á
hinn stórkostlega atburð en ekki
fengið að sjá neitt né heyra. Það
vai þó bót í máli að geta komið
heim með stein úr óhappaklettin-
um, sem sprengdur var!
í Vancouver-borg, sem var tíu
sinnum lengra frá sprengistaðnum,
urðu vonbrigðin auðvitað enn
meiri.
Skömmu eftir að sprengingin var
um garð gengin, gerði gríðarlega
mikla skúr. Menn gátu þess til, að
þetta væri sjávarvatnið, sem
sprengingin hefði þyrlað í loft upp,
og felli nú til jarðar aftur.
Þannig fór þá um þessa mestu
sprengingu, sem gerð hefir verið
á jörðinni, þegar undan teknar eru
kjarnasprengingar. Húr. varð ekki
jafn mikilfengleg og menn höfðu
búist við. En hún hafði tekist vel.
Kollamir tveir, sem verið höfðu
á klettinum, möluðust sundur við
sprenginguna, og nú er kletturinn
svo lágur og djúpt á honum, aö
hann verður ekki skipum að grandi.
En fyrirtækið var nokkuð dýrt, það
kostaði 3.200.000 dollara.
Englandi og Wales, nema hvað
nokkrar eyar muni standa eftir,
þar sem nú eru Penninefjöllin og
fjöllin í Wales.
Miskunnarlaust sverfur brimið
landið, og á einni öld hefir það
gleypt stærra landsvæði en Countv
of London er.
Fyrir 60 árum stóð á landabréf-
inu nafnið Wilsthorpe á þorpi
nokkru fyrir sunnan Bridlington.
Árið 1905 hafði sjórinn skolað burt
seinasta húsinu í þessu þorpi og
ekkert sást eftir af því, nema nafn-
ið á landabréfinu. Sömu leið fóru
þorpin Auburn og Hartburn, sem
voru skammt þaðan.
Á þessum hluta strandarinnar
hefir sjórinn gengið 5,6 km á land
síðan á dögum Rómverja og etið
þarna í sig 3 milljónir tonna af
frjómold á hverjum hundrað ár-
um. Og enn heldur hann áfram.
Hornsea, Withernsea, Aldbrough,
Rowlestone, Mappleton og Spun
eru komin á heljarþröm. Hjá Horn-
sea etur sjórinn t. d. á hverju ári
4—5 metra af góðu landi.
Hjá Whitby, sem er norðar, hef-
ir sjórinn tekið gamla veginn, sem
lá til Sandsend, svo að þar hefir
orðið að setja girðingar, svo að
menn villist ekki inn á hann. Hjá
austurgarði hafnarinnar hefir hálf-
ur vegurinn hrapað fyrir björg,
sem þar eru.
Héruðin Suffolk og Norfolk hafa
farið minnkandi. Suffolk hefir
þegar misst fjögur þorp í sióinn,
og upphaflega byggðin í Skegness
er nú á sjávarbotni. Hjá Cromer
hafa að minnsta kosti 3 km. af
strandlengjunni farið í sjóinn síð-
an staðurinn fekk nafn sitt.
Ekki er betra á vesturströndinni
Úti fyrir ströndum Cornish og
Cheshire má enn sjá leifar skóga
á sjávarbotni, er áður höfðu staðið
á ströndinni, og það er vitað að
einu sinni var fast land milli Lands
End og Scilly-eya, gott og frjóv-
samt land. Eyarnar eru ekki annað
en toppar fjalla, sem voru á því
landi. Leirurnar við ósa Severn
voru áður þurrt land, en sjórinn
tók það. Og einu sinni voru strend-
ur Wales allt öðru vísi en þær eru
nú sýndar á landabréfi.
Það er enginn hægðarleikur að
stöðva þennan miskunnarlausa
ágang sjávarins. Kraítur brimsins
getur verið svo mikill, að þungi
þess nemi þremur tonnum á hvert
ferfet af landi. Slíkar hamfarir er
ekki auðvelt að stöðva enda eru
þess dæmi að brimið hefir tekið
2500 tonna þung steinsteypubjörg
og borið þau burt.
Á hverju hausti þegar stormar
koma og sjó'tekur að stæra, verða
íbúar hundraða þorpa á austur-
ströndinni gripnir ótta, og marpir
flýa þá heimili sín, vegna þess að
þau eru komin fremst á klettanaf-
ir, sem sjórinn er að brjóta.
Sem betur fer er ástandið ekki
jafn slæmt á vesturströndinni, þvi
að á sumum stöðum þar hefir land
risið að nýu. Seinustu fjórar ald-
irnar hafa rúmlega 250 fermílur
(enskar) lands náðst þar aftur úr
greipum sjávarins. En þetta kostar
mikið. Varnargarða verður að gera
þar sem hættan er mest og þetr
kosta 8000 sterlingspund á mílu, og
800 stpd. í viðhaldskostnað á ári.
Þannig hafa verkfræðingar fundið
ráð til þess að hefta hervirki sjáv-
arins, þar sem brimið er ekki of
öflugt. Síðan á miðöldum hafa tug-
ir þorpa og borga farið í sjóinn, en
mörgum hafa verkfræðingarnir
líka bjargað.
Af leirum og árframburði í Essex
hefir miklu landi verið bjargað með
því að gróðursetja þar marhálm.
Þessi gróður er framúrskarandi í