Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1958, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
277
Áhrif veðráttunnar
á líðan manna og skap
í TÍMARITINU „Life and Health“
birtist nýlega grein um þetta efni
eftir dr. A. Mills við háskólann í
Cincinnati, og þar sem hér er um
mál að ræða er snertir alla, þá er
birtur útdráttur úr greininni.
o—O—o
Veðrabrigði hafa miklu meiri
þýðingu fyrir fólk í sveitum, held-
ur en í stórborgunum, og þarf ekki
að minna á annað en það, að börn
í sveitum geta orðið holdvot frá
hvirfli til ilja og verða að vaða í
aur og bleytu. En sveitarbörnin
verða líka vör við annað, sem fer
fram hjá borgabörnunum. Þau taka
eftir því að veðrabrigðin hafa mik-
il áhrif á skepnurnar, hesta, hunda,
hæns og kýr og ketti. Skepnurnar
verða oft eins og eirðarlausar og
geðillar þegar lægðir og stormar
fara yfir. Þótt þetta sé í eðli sínu
meinleysisskepnur, geta þær gjör-
breyzt svo, að þær hafi allt illt á
hornum sér.
Hvernig stendur nú á því að
veðrabrigðin hafa þessi áhrif á
skepnur — og menn?
Við skulum taka mjög einfalt
dæmi til skýringar. Hálffylltu stóra
skál með vatni, taktu svo njarðar-
vött, kreistu hann vel saman og
dýfðu honum þannig ofan í vatnið.
Þá sérðu að hann sýgur ótrúlega
mikið af vatni í sig. Kreistu hann
svo niðri í skálinni aftur og þá
skilar hann vatninu aftur svo að
hækkar í skálinni.
Svipað þessu skeður í mannleg-
um líkama þegar snögg veðrabrigði
verða. Vatnið, sem er í holinu og
innýflunum sogast út undir hör-
undið þegar djúp lægð er á ferð-
inni. Svo mikil brögð geta orðið
að þessu, að fótleggir manns gildni
um þumlung á einum sólarhring.
Vegna þessa sækir á þá þorsti og
dæmi eru um að menn hafi drukk-
ið svo mikið vegna þessa, að þeir
hafi þyngzt um 5 pund.
Mönnum þykir óþægilegt þegar
hörundið þrútnar svona mikið. En
verst er þó, að vatnið leitar líka
til heilans, og þar sem höfuðkúpan
varnar því að hann geti þrútnað,
þá veldur þetta aðstreymi vatns
þrengslum og heftir með því blóð-
rásina til heilans. Þess vegna er
það, að þegar loftvogin fellur, þá
veitist mönnum erfiðara að hugsa,
og verða jafnvel úrræðalausir og
uppstökkir. Það er á slíkum stund-
um sem sjálfsmorð eru langtíðust.
Þá ber og mest á höfuðverk og
yfirliðum hjá þeim, sem vangæfir
eru. Og það er á slíkum stundum
að kennarar fagna því að losna úr
skóla. því að þar hefir allt gengið á
tréfótum.
Við slík veðrabrigði ágerist og
kvef, hálsbólga og lungnabólga,
bæði vegna veðrabrigðanna og eins
halda menn að það stafi af því að
öndunarfærin sé þá þrútin af að-
streymi vatns úr líkamanum. Sama
máli getur verið að gegna um
snögga botnlangabólgu. Magasár
versna og oft og taka að blæða. Og
gigtveikt fólk er svo næmt á þessar
veðrabreytingar að það er oft
miklu áreiðanlegra í veðurspádóm-
um sínum heldur en beztu veður-
fræðingar. Annars er rétt að taka
það fram, að menn eru mjög 'mis-
jafnlega næmir á veðrabrigðin.
Allir hafa tekið eftir því, að þeir
eru misjafnlega „upplagðir“.
Stundum er eins og allt liggi opið
fyrir mönnum og allt leiki í hönd-
unum á þeim. Það er því að þakka,
að þá er hæfilega mikið aðstreymi
af blóði til heilans. Sumir eigna
þetta fersku lofti, og það er heldur
ekki fjarri lagi. Þegar lægðir
nálgast mynda þær hringstraum af
lofti með jörðu fram. Þetta er
„dautt“ loft, mengað af ryki sem
stormurinn sópar með sér. En þeg-
ar hæð er, streymir ferskt loft úr
hærri loftlögum til jarðar og veitir
þægilega hressingu.
Það getur verið, að þeir dagar
komi, að í öllum skólum, sjúkra-
húsum, skrifstofum og jafnvel
heimilum, verði tæki til þess að
halda loftinu ávallt fersku, og þá
mun mönnum líða betur.
En á meðan því er ekki að heilsa,
er bezta ráðið að reyna að sætta
sig við veðrabrigðin og taka þeim
skynsamlega.
Þér hefir ef til vill dottið eitt-
hvað gott í hug í gær, en í dag
finnst þér ekkert um það. Ef svo
er, skaltu líta á loftþyngdarmæl-
inn og vita hvort þú getur ekki
fengið þar skýringuna á þessu Ef
þú ert óvenjulega niðurdreginn og
allir sem þú umgengst eru upn-
stökkir og leiðinlegir, þá skaltu
athuga hvort þetta er ekki allt
veðrabrigðum að kenna.
Þér er ekki unnt að breyta veðr-
tnu, en þú getur lært að haga þér
eftir því. Það er alkunna um allan
heim, að veðrið hefir ótrúlega mik-
il áhrif á skaplyndi manna. Þú
getur lært að taka mark á þessu.
Ef allt er öndvert og leiðinlegt og
allir í slæmu skapi, þá er þér óhætt
að skella skuldinni á veðrið, og
sætta þig við það að bráðum hlýtur
að batna.
Það kemur þráfaldlega fyrir að
foreldrar ráða ekkert við börn sin
vegna þess hvað þau eru uppstökk