Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1958, Blaðsíða 7
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
327
vegna, en ekki maðurinn vegna vélar-
innar.
I öllu því umróti, sem þessi atburður
olli í bandarísku þjóðlífi, bar eina
kröfu hæst: Bætið skóla okkar, svo
að þeir verði færir um að veita hverj-
um einstaKlingi sem mestan þroska og
geri afburðamönnum fært að komast
eins langt.í vísindagreinum ■sínum og
hæfileikar þeirra leyfa.
Sjálf gagnrýnin á skólana var að
ýmsu leyti óraunsæ eins og oft vill
verða. Sumar tillögur voru fjarstæðu-
kenndar. Sem dæmi má nefna kröfu
um það, að skólarnir verði almennt
lengdir í 12 mánuði á ári. auk þess,
sem lengdur verði skólatími dag hvern.
Slíkar kröfur eru aðeins bornar fram
af þjóð, sem slegin er nokkurri
felmtran.
í öllu þessu fólst þó ein mikilvæg við-
urkenning: Tilvera og öryggi banda-
rísku þjóðarinnar byggist fyrst og
fremst á skólum hennar og kennurum.
í merkri grein, sem dr. Frederik L.
Hipp, forystumaður í menntamálum
New Jersey-fylkis, skrifar í skólamála-
rit fylkisins (New Jersey Education
Aassociation Review) í janúar sl., gerir
hann á ljósan og aðgengilegan hátt
grein fyrir kröfunum á hendur skólun-
um, sem og því á hvern hátt skólarnir
geti orðið við þeim.
Hér mun eg aðeins rekja þær skoð-
anir hans, sem snerta beinlínis kenn-
ara og kennaramenntun.
Skylda skólanna, segir dr. Hipp er
’ ekki aðeins við vísindin,*heldur einnig
við menningararfleifð okkar, frelsi og
lýðræði, bókmenntir, listir, tungu og
sögu. Þeir eiga að stuðla að sem mest-
um þroska hvers barns, hvort sem það
er ríkt eða fátækt, gáfað eða heimskt.
Til þess að bæta aðstöðu skólanna
við að inna þessa skyldu af hendi,
heldur dr. Hipp áfram, þurfum við m.
a. að hafa eftirfarandi hugfast:
— Ekkert getur komið í stað góðs
kennara, sem hefur áhuga á starfi sínu
og er vel menntaður.
— Kennaralaun verða að vera þann-
ig, að þau dragi að starfinu hina hæf-
ustu og bezt gefnu af stúdentum okk-
ar, — launin verða að geta haldið í af-
burðamennina, þvi hvergi nýtast hæfi-
leikar þeirra eins vel í þágu þjóðarinn-
ar, eins og í kennarastarfinu. Enginn
kennari ætti að vera neyddur til að
grípa til aukavinnu jafnframt starfi
•ínu.
— Viauvdanvena og aðrir iangskóia-
menn hljóta undirstöðumenntun sína í
barna-, unglinga- og menntaskólum. Sú
menntun er undirstaða þess, að þeir
geti stundað háskólanám sitt með ár-
angri og náð eins langt og hæfileikar
þeirra leyfa, og á þann hátt orðið við
þeim miklu kröfum, sem þjóðin gerir
til þeirra. Tími- er til þess kominn að
laun kennara og skólastjóra verði
ákveðin það há, að skólarnir geti keppt
um hæfasta fólkið, en láti ekki iðnað-
inn stöðugt ræna því frá skólunum.
Látum beztu mennina starfa, þar sem
nauðsynin er mest.
— Fjölga þarf kennurum til þess að
hægt sé að fækka nemendum í bekkj
um. Margir barnaskólakennarar ver-'a
að hafa 35—40 nemendur og unglinga
og menntaskólakennarar eru einnig
ofhlaðnir. Munum, að fámennur bekk-
ur er mesta lyftistöngin fyrir bezt
gefna nemandann, engu síður en fyrir
þá vangefnu.
— Losum kennarann við það sem
veldur átroðningi í skólastarfinu, svo
sem í sambandi við samskot, merkja-
sölur og fleira.
— Verndum starfsgetu kennarans
með því að sjá honum fyrir hvíld í
starfstíma sínum dag hvern.
— Veitið fjárhagslegan stuðning og
aðra uppörvun til þess, að kennarar séu
vaxandi í starfi sínu, fylgist með ný-
ungum, sæki sumarnámskeið og afli
sér stöðugt nýrrar þekkingar og
reynslu.
— Menntun kennara sé miðuð við
það, að í hverja skólastofu fáist kenn-
ari, sem sé hvort tveggja, fær um að
ráða fram úr vandamálum starfsins og
hafi fullkomna þekkingu á þeim grein-
um, sem hann kennir.
Þessar niðurstöður dr. Hipps munu
alls ekki koma íslenzkum kennurum
ókunnuglega fyrir sjónir. Það sýnir sig,
að vandamálin eru að miklu leyti þau
sömu í okkar litla þjóðfélagi, og skóia
menn eiga við að stríða í hinu banda-
ríska stórveldi.
Hitt má vera, að okkur skorti bæði
auð og giftu til að bregðast við þeim
á sama hátt og Bandaríkjamenn gerðu.
Á ráðstefnu allra ríkjanna, sem hald
in var í Washington til að taka ákvarð-
anir um umbætur í skólamálum, voru
m. a þessar samþykktir gerðar:
— Fylgzt sé nákvæmlega með hverj-
um einstökum nemanda í bandarískum
skólum í þeim tilgangi að miða nám
hans við það að sérhæfileikar hans
fái notið sín. Bent sé á þa, sem hafa
sérstaka hæfni til vísindastarfa. Allt
sem í valdi skólanna stendur sé gert
til að skapa þeim sem fullkomnasta að-
stöðu til náms og þroska.
— Skólarnir fái nægilegt fjármagn
til að sjá fyrir stórauknum húsakosti,
námsstyrkjum til nemenda, og hækk-
unum á launum kennara til að tryggja
að hæfasta fólkið starfi við skólana.
— Til þess að ná þessu marki, séu
fjárveitingar til skólamála stórlega
auknar og á sumum sviðum tvöfaldað-
ar frá því sem nú er.
Mér er ljóst, að þetta er orðinn of
langur inngangur að stuttu erindi. Til-
gangur minn var sá að vekja með hlut-
lægu dæmi eftirtekt á þessum stað-
reyndum:
— Menntun einstaklingsins er fjör-
egg hverrar þjóðar. Bætt lífskjör, auk-
in tækni, vélvæðing og vísindasigrar ?r
aðeins árangur, sem er háður mennt-
un og uppeldi þjóðarinnar.
— Þegar jafnvel sú þjóð, sem stend-
ur hvað fremst í vísindum og tækni,
framkvæmir alvarlegt mat á því,
hvers henni sé helzt þörf á, til að halda
forystu sinni, verður henni ljóst að
menntun þjóðarinnar er undirstaða
alls þessa. Hún viðurkennir skólana,
sem eina þýðingarmestu stofnun þjóð-
félagsins.
— Skólinn byggist fyrst og frems* á
kennurunum. Ekkert má til spara til
að mennta kennarann sem bezt og oúa
hann undir starf sitt. Launakjör kenn-
ara og aðbúnaður skólanna þarf að
vera þannig, að þeir geti valið starfs-
krafta úr hópi þeirra, sem beztum
hæfileikum eru búnir.
Út frá þessum staðreyndum getum
við ályktað þannig: Framsýnar ríkis-
stjórnir og þjóðþing hljóta í hverju
landi að leggja höfuðkapp á að efla
menntun og hag kennara. Skeytingar-
leysi og kyrrstaða um þau mál af hálfu
ríkisvaldsins, ber vott um, að það
skortir skilning á því, hver er grund-
vöilur almennra framfara. Sé um lang.
varandi vanrækslusyndir að ræða á
þessu sviði, vofir yfir sú hætta, að
misgjörða feðranna verði vitjað á
börnunum í þriðja og fjórða lið.
o------□------o
Þá skulurr við stuttlega rekja sögu
þeirrar stofnunar, sem hefur aðsetur
í fimmtíu ára gömlu timburhúsi á
horni Barónsstígs og Laufásvegar,
Kennaraskóla íslands.
o------□------o
Um 1880 voru sett ný lög um fræó*iu»