Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1959, Blaðsíða 4

252
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hann þá haldið til lengi. Og þarna
voru nokkrar fjaðrir af músarindl-
um. Síðar um daginn, í öðru minka
bæli, fann ég skorpinn væng af
músarindli. Það hafði sýnilega ver
ið legið á honum lengi. Það er því
ekki ofmælt að segja, að þarna hafi
djöfullinn dansað, í allan vetur.
Við leituðum vandlega um allt
svæðið, frá svonefndu Langabjargi
og Sveigsgreni, norður að Stallá
nyrst og Gloppu-hellum, sem er
mjög merkilegt náttúrusmíði.
Þetta svæði er um 6—7 km. á
lengd. Og við gerðum meira. Við
fórum tvisvar yfir mest af því, til
öryggis. Því miður merktum við
hvergi, að hundarnir fyndu nýja
minkaslóð, og hvergi fundu þeir
nýjan minkasaur. En minkabæli
fundu þeir víða. Og þegar þeir
höfðu náð til að rífa undirsængina
þeirra, sem var heilmikil visk af
Uölnuðum iiaufum og sinustrám,
var áhugi þeirra allur búinn. Mig
furðaði að sjá hve þessir hvílu-
staðir voru víða haglega gerðir, og
leyndi sér ekki, að sá skratti vildi
láta fara vel um kroppinn. Hitt
vissi ég að hann var ótrúlega þrif-
inn.
En — hvað var nú orðið af hon-
um? Var hann farinn í makaleit?
Það gat staðist, að hjónabandshug-
leiðingar hefðu knúð hann í ferða-
lag. Eða var hann búinn að her-
nema nýtt umhverfi, vegna þess,
að hér þótti honum — nú orðið
— léleg eftirtekjan? Og mér varð
litið austur fyrir Jökulsá. Þar var
einn staður, sem bar langt af öðr-
um, með gróður og fuglalíf Það var
Hvannstóðið. Það er paradís músa-
rindlanna hér á Norðausturlandi.
Þar hafði ég kynnst þeim, frá því
að ég var barn. Og engar raddir
hafa flutt eins mikið af innilegri
gleði og geislandi fjöri, inn í sál
mína og söngvarnir þeirra, þegar
sólin skín og vindarnir dotta. Á-
stæðan er líka sú, að músarind-
illinn er hvort tveggja 1 senn: sá
mesti ærslabelgur, sem þekktist á
íslandi og heimsins snjallasti sóló-
isti, þegar miðað er við þann radd-
styrk, sem svona lítill kroppur á
yfir að ráða. Og hver gæti, ósnort-
inn, hugsað til þess, að sú hljóm-
hst væri nú á förum úr Forvöðum
og Hólmatungum? Flestum mundi
rísa hugur við shkri frétt, og reyna
að standa þar vörð, eftir fremsta
megni. Því — Hólmatungur og
Forvöð eru staðir, sem — þrátt
fyrir allt — má segja, að enn séu
lítt snortir, hvað snertir gróður og
fuglalíf. Og þannig ætti að varð-
veita þá, ef hægt væri', sem lengst,
til augnayndis og sálubótar hverj-
um þeim, sem þrá kyrrð og fegurð.
Sóhn er sezt í Hólmatungum.
Við erum á leið að bílunum, sem
bjóða okkur sæti, eftir erilsaman
dag, án sýnilegs árangurs. Til hug-
arhægðar hafði ég þó lagt alla fót-
bogana, sem ég hafði með mér, þar
sem helzt voru líkur, að minkurinn
legði leið sína. Ég huldi þá vel
með bhknuðum laufum, sem víða
lágu í hrúgum, ásamt sinustrám.
Og þannig var frá öllum gengið, að
væri stígið örlítið, á einhverja fót-
plötuna, spratt boginn og valt um
leið niður af bröttum árbakkanum,
og féll í ána, sem fram hjá rann,
svo að væri eitthvað kvikt í hon-
um, fengi það skjótan dauða. Að
öðrum kosti hefði orðið að vitja
um þá daglega. Annað var óverj-
andi. En hér voru líkurnar ekki
meiri, en einn á móti níu, í mesta
lagi, að nokkuð slíkt kæmi fyrir.
En þetta var það síðasta og eina,
sem gaf örhtla von.
Verður minkurinn landplága?
Hann er þegar orðinn það, —
góði minn, — munu margir hugsa.
Og það er alveg rétt. Þó getur
hann enn færst stórum í aukana,
ef ekki er alls staðar vakað á verð-
inum, og notað hvert tækifæri,
sem gefst, til að sigra hann. En
margt flaug um hug minn, á þess-
ari síðustu göngu minni um
Hólmatungur. Og niðurstaðan
varð sú, að mér finnst ég ekki
komast hjá því, að enda þessa
raunasögu, með nokkrum aðvör-
unarorðum. Ýmsum kann að þykja
þau óþörf og jafnvel vitna um of-
trú og yfirlæti, þar sem ég styðst
ekki við neina reynslu af lifnaðar-
háttum minka, en aðeins kynnt
mér frásagnir fróðra manna
(norskra) sem hafa haft þá í eldi.
Ég læt þó kylfu ráða kasti, með
dóma annarra. Hjá þeim verður
aldrei stýrt.
Tvennt er það, sem mér finnst
mest aðkallandi, í varnarstöðu
okkar gegn minkunum, því enn er
hann í sókn, og það mjög alvar-
legri sókn, á okkar landi. Það
fyrra er: að gefin verði út bók, —
eins fljótt og auðið er, — um lifn-
aðarhætti hans, eins og hann hefur
hagað sér hjá okkur. Skal þar farið
eftir reynslu þeirra manna, er
lengst hafa unnið að eyðingu hans,
hér heima, og bezt hafa tekið eftir
hfnaðarháttum hans og vömum,
gegn hinum ýmsu eyðingaraðferð-
um, og í hinu ólíkasta umhverfi.
Það síðara, sem mér finnst líka
mjög aðkallandi, er að í hverri
sveit á landinu, þar sem sannan-
lega hefur orðið vart við minka,
og þá ekki síður í næsthggjandi
sveitum, sé þess vel gætt, að þeir
menn einir, sem vakandi áhuga
hafa á eyðingu þeirra, og skilja
hvaða voði er þar á ferð, séu vald-
ir til að standa á verðinum, og
grípa tækifærin, þegar þau gefast,
í samráði við þá, sem ráðnir eru
til að eyða þeim. Á slíkum varð-
mönnum veltur meira, en flesta
grunar. Þeir eru lífið og sáhn, á
hverjum stað, í öllum þeim að-
gerðum, sem stefnt er gegn yfir-
gangi minksins.
í sambandi við fyrra atriðið, vil