Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1959, Page 1
23. tbl.
JHarjjimMaíig ins
Sunnudagur 23. ágúst 1959
xxxrv. árg.
Hundrað ára afmœli Hamsuns
HINN 4. ágúst síðastliðinn voru
liðin hundrað ár frá fæðingu
eins kunnasta rithöfundar sem
Norðurlönd hafa alið, norska
skáldsins Knuts Hamsuns. Hann
fæddist 4. ágúst 1859 á sveitabýl-
inu Garmostræet í Lom í Guð-
brandsdal. Foreldrar hans voru af
bændaættum. Þegar Knut var
þriggja ára fluttist fjölskyldan til
Nordlands og þar ólst hann upp.
Hafði náttúrufegurðin þar nyrðra
djúptæk og varanleg áhrif á Ham-
sun, og kemur það fram í mörgum
skáldverkum hans, t. d. „Pan“.
Knut Hamsun var 18 ára gamall
þegar hann fór að semja smásög-
ur, og voru þær í stíl þeirra sveita-
sagna sem Björnstjerne Björnson
var svo vinsæll fyrir. Þessi skr’f
Hamsuns voru eins konar æfingar
fyrir það sem síðar skyldi afrekað
en margar þeirra voru samt birt-
ar.
Hamsun var þrítugur þegar hann
tók sæti á békk hjá fremstu skáld-
um Norðmanna með meistaraverki
sínu „Sult“ (1890) sem var fyrsta
skáldsaga hans. Áður en hann næði
þessum merkilega áfanga hafði
margt á daga hans drifið og harla
misjafnt. Hann hafði verið skó
smíðalærlingur og búðarþjónn, far-
Knut Hamsun.
andsali og vegavinnumaður. Hann
hafði tvisvar verið í Bandaríkj-
unum, þar sem hann var m. a.
einkaritari og aðstoðarmaður hins
kunna norska prests og rithöfund-
ar Kristofers Jansons. Hann hafði
einnig verið sporvagnsstjóri i
Chicago og vinnumaður á búgarði
í Norður-Dakota. Ennfremur hafðí
hann flutt fyrirlestra bæði í Banda-
ríkjunum og Noregi. Hann hafði
einnig skrifað fjölda greina í dag-
blöð, gefið út litla harðorða bók,
sem hann gaf misnefnið „Fra det
moderne Amerikas Aandsliv'*
(1889), og birt hnyttna en heldur
klúra árás á hinn umdeilda stjórn-
málamann og leiðtoga píetismans
í Noregi, Lars Oftedal (1890).
Fyrsta skáldsaga Hamsuns 'vakti
strax mikla og verðskuldaða at-
hygli. Hið kunna skáld Arne Gar-
borg hafði sjö árum áður gefið út
stórmerkilega bók, „Bondestud-
entar“, um hið óhrjálega líf hung-
urs, vosbúðar og vonleysis í höf-
uðborginni, og er sú skáldsaga
meðal beztu norskra skáldverka.
Hamsun tók efnið nýjum tökum.
í sögu hans er hin hrjáða og soltna
hetja ekkert minna en snillingur.
Sultur hans er ekki þjóðfélags-
vandamál, og hann hefur engar
ákærur á hendur þjóðfélaginu. £
þessari skáldsögu ríkir einstakl-
ingshyggjan í æðsta veldi. Sögu-
hetjan er alls ekki félagsvera, held-
ur margbrotinn einstaklingur sem
sveiflast milli hroka og auðmýktar,
guðsótta og uppreisnar, eigingirni
og fórnfýsi. Hann getur átt það
til að veðsetja vestið sitt til að