Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1961, Blaðsíða 2

54
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
eiga sér ekki heitari ósk en að
fá að kynnast þessari töfraborg.
í eldfimt efni hefir slegið niður
neista, og eldurinn læsir sig um
allar sveítir eins og bruni í þurr-
um mosa, og veldur svo því fyr-
irbæri, sem mjög hefir verið um
talað og kallað „flóttinn úr sveit-
unum“.
En Reykjavík ber í rauninni
ekki ábyrgð á þessu og gyllingin
fer henni hreint ekki vel. Þótt
hún sé stór á íslenzkan mæli-
kvarða, þá er hún þó ekki annað
en lítið og fremur óásjálegt þorp,
þar sem meiri hluti íbúanna býr
við sárustu fátækt. Gyllingin er
sprottin af þeirri yfirborðs-
mennsku, öfgum og ævintýraþrá,
sem nú fyrst er að fá útrás hjá
þjóð, sem sofið hefir um aldir.
Lestamennirnir, sem hingað
sækja, sjá ekki neitt af þessari
fegurð. Þeir sjá hér grýtt og gróð-
urlaus holt. Þeir eru í vandræð-
um að fá beit handa hestum sín-
um, og vegna þess verða þeir að
flýta sér eins og þeir eigi lífið að
leysa. Hinar dásömuðu götur borg-
arinnar eru ýmist eins og forar-
vilpa ,eða þá að ólíft er á þeim
fyrir moldryki. í hinum glæsilegu
sölubúðum fá þeir altof lítið fyrir
vöru sína, en verða að borga alt-
of mikið fyrir útlendu vöruna.
Þeir verða þeirri stund fegnastir
er þeir komast burt úr borginni,
heim á leið til gróðursælla héraða.
Reykvíkingar sjálfir eru heldur
ekki hrifnir af borginni sinni.
Enginn verður hrifinn af þeim
stað, þar sem hann verður að
eigra dag eftir dag í leit að at—
vinnu. Og sjómennirnir kunna
bezt við sig úti á flóa, í þeirra
augum er Reykjavík aðeins ver-
stöð.
Og þó var hér fegurð, en henn-
ar var að engu getið í skruminu.
Hér voru sundin blá, eyar og vog-
ar og víðfeðma haf, og þúsundlita
fjallið Esja. Hér voru hin dásam-
legustu sumarkvöld, þegar him-
inn og hafa stóðu í aftanroðans
eldi við Jökulinn, og allt var
kyrrt og hljótt. Menn trúa því
varla nú, að hér hafi nokkuru
sinni verið kyrrð og friður, og þó
er það satt. Og ýmislegt í sjálf-
um bænum var líka athyglisvert.
Ferðamaður kemur til bæarins
á björtum sumardegi. Hann
staldrar Við hjá Skólavörðunni,
þessum merkilega útsýnisstað, er
öllum náttúruunnendum þótti
vænt um. Hann sér hvernig höf-
uðborgin hreiðrar sig í KvQsinni,
og eins og lyftir vængjum til
beggja hliða. Öðrum megin við
hana er Tjörnin mjallhvít af logni
og sól, en hinum megin blátt haf-
ið og gjálfra léttar bárur við
svartan og sléttan sand í fjörunni.
Borgin er snotur og vingjarnleg
tilsýndar.
Hann gengur niður Skólavörðu-
stiginn og þegar í Bankastræti
kemur blasa við öll stórhýsi bæ-
arins. Þar er þá fyrst „hollenzka
mylnan“, Landshöfðingjahúsið og
Latínuskólinn. Svo kemur dóm-
kirkjan og Alþingishúsið, en nyrzt
og vestast í kvosinni gnæfir Glas-
gow. Af þessum húsum kemur
borgarsvipurinn. Norðan við Arn-
arhól skagar Jörundarvígi fram í
sjóinn, sem hár grænn hóll, og
við fætur hans fellur lækurinn til
sjávar. En um miðja Kvosina er
Austurvöllur með líkneskju Al-
berts Thorvaldsens og umgirtur
járnrimlagirðingu með hvössum
broddum. Hér er fjölbreytni í
landslagi og byggð.
Ferðamaðurinn leggur leið sína
að dómkirkjunni og þinghúsinu og
gengur svo vestur Kirkjustræti.
En er hann gengur fram hjá lyfja-
búðinni stingur hann ósjálfrátt við
fótum. Þar birtist honum sú sýn,
að hann hefir enga slíka séð í
sínu landi. Þarna er hár og víður
skíðgarður og innan við hann
hreykja sér há tré með breiðum
laufkrónum, en milli þeirra marg-
litir runnar og blómabeð. Hann
skyggnist yfir skíðgarðinn til þess
að sjá sem mest. Þá kemur hann
auga á roskna konu, fremur litla
vexti og fríða sýnum. Það er auð-
séð að hún hefir unnið þarna
lengi við að hreinsa blómabeðin,
því að hrúgur af grasi og arfa eru
víða á gangstígunum. En nú geng-
ur hún um með garðkönnu og er
að vökva blómin. Það er auðséð
á öllu að henni þykir vænt um
þennan stað og gróðurinn sem
þar er. Hún dreypir lífmagni
vatnsins með nákvæmni og alúð
yfir blómin og gáir einkis ann-
ars. Þetta er frú Anna Danielsson,
kona Halldórs Danielssonar bæar-
fógeta og dóttir Halldórs Kr. Frið-
rikssonar yfirkennara. Hún á ekki
langt að sækja ást á gróðri og
umhyggju fyrir jörðinni. Faðir
hennar var einn af helztu for-
ustumönnum ræktunarmála, og
það var meðal annars áhuga hans
að þakka, að holtum og mýrum
var seinna breytt í iðgræn tún.
Frúin hverfur brátt á bak við
nokkra runna, en í því kemur
maður með hjólbörur, hrífu og
skóflu til þess að hreinsa gang-
stígana. Ferðamaðurinn hafði ekki
dirfzt að ávarpa frúna, því hon-
um fannst sem það væri að trufla
helgiathöfn. En nú ávarpar hann
manninn og segir:
„Þetta held eg að sé fallegasti
staðurinn á landinu. Hvað heitir
hann?“
„Þetta er gamli kirkjugarðurinn
í Reykjavík", svarar maðurinn og
heldur áfram vinnu sinni
II.
ENGINN vafi er á því, að Reykja*
i