Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1963, Síða 13

Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1963, Síða 13
| UM ALDAMÖT \ Framh. af bls. 8. ríið gekk allvel, og við lögðum fiskinn í verzlunina sem gaf um 20 kr. í part. Okkur fannst það góður aukaskildingur. Flutningar þessir fullnægðu þó ekki saltþörf Vattarnesiniga yfir hásumarið, og var því einatt verið að leita ýmissa annarra ráða, og vil ég hér geta nokk- urra. Enskir línuveiðarar voru ailltiðir gest- ir á Fáskrúðsfirði á þessum árum og lágu þar len-gri og skemmri tíma, er stormur var úti fyrir. Þetta voru smá- gufuskip, sem flest eða öll fiskuðu í „Dam“. Það er, þau fluttu fiskinn út iifandi tii Eniglands, sem þá gekk mis- jafnlega vel, því fiskurinn vildi drep- ast í „Damminum" á langri leið í vondu veðri. Verzlunarstjórinn, Olgeir Friðgeirsson, fékk þá stundum til að flytja nokkra poka af salti á dekki, en ekki voru þeir hrifnir af því snatti, og auðvitað varð að greiða allri skipshöfn- inni þóknun fyrir, svo þetta var víst nokkuð dýr flutningur. E inu sinni fékk Olgeir Egil gamla, skip Otto Watneserfingja, sem lengi var í förum mifli Kaupmannahafnar og Noregs til austur- og norðurlandshafna á íslandi, til að flytja 200 poka af salti til Vattarness. Skipstjóri hét Haugeland, sem lengi sigldi þessa leið á skipum þessa félags. Ég var sendur með skip- inu til að sjá um sem greiðasta af- greiðslu við uppskipun, en móttöku- rnaður var Eiríkur Þórðarson bóndi á Vattarnesi, sem hafði og annaðist fiski- anóttökuna sem áður getur. Er skipið kom til Vattarness í mesta blíðskapar- veðri, en auðvitað öllum þar að óvörum, var eimpípu skipsins „flautað" ákaflega, en enginn sinnti því á Vattarnesi. Var þá skipsbátnum rennt í sjó niður ásamt mér með ströngum fyrirmaelum um að fá menn til uppskipunar saltsins án taf- ar. Er í land kom lá mjög illa á Eiríki og sagðist aiit annað hafa að gera við menn sína, enda stóð þá heyskapur yfir sem hæst og brakandi þerrir. Ég var nú skyldugur að greiða götu mína, þar sem reyndar á öðru máli og fannst hann 'hann væri fu/lltrúi verzilunarinnar á staðnum, og það að veita saltinu mót- töku heyrði algjört undir hans verka- hring. En þar sem ég sá að hinum dýr- mæta tíma mátti ekki eyða í þref við Eirík, sneri ég mér fljótlega frá honum og lei'taði ásjár Færeyinga, sem þá voru nýkomnir að landi, og höfðu kastað afla sínum upp í fjöruna og tilbúnir til að- gerðar. En þeir voru nú ekki hrifnir af að fara í saltvinnu, enda þreyttir af sjónum og áttu þess utan eftir aðgerð á aflanum. Eftir nokkurt þref við þá fékk ég þó 3 bátshafnir til að gera þetta, en með því skilyrði ég léti þá hafa eitthvað milli 10 og 20 flöskur af brennivini, en ég gekk að því. Það fyrsta, sem ég svo gerði er um borð kom, var að finna Tobías, en svo var brytinn á Agli kallaður, en hvort hann hét það í rauninni veit ég reyndar ekki, en hann gekk undir þessu nafni. Hann sigldi lengi sem bryti á þessum skip- um og seldi mikið brennivín. Ég lagði svo pöntun inn til hans og ákvað hún skyldi tilbúin um leið og síðasti salt- pokinn færi í bátana. Það gekk all- greiðlega að rétta saltpokana yfir öldu- stokik skipsins, og vann ég að því af kappi með Færeyingunum. Ég hafði reiknað með því að mér ynnist tími til að ná í brennivínspokann, meðan skipið létti akkerum, og beðið bát, sem lá við skipshiiðina, að bíða mín við hliðar- stigann. Bótur þessi var ekki við upp- skipunina, en er ég kom upp frá Tobí- asi brá mér heldur en ekki í brún, er ég uppgötvaði að skipið var komið á ferð og báturinn horfinn. Ég hafði nefni Iega ekki tekið eftir því, að skipið hafði aldrei kastað afckeri, og gat því sett strax á ferð, um leið og síðasti pokinn fór yfir öldustokkinn. Ég stóð nú þarna eins og illa gerður hlutur með brenni- vinspokann milli handanna. En þar sem enguui tíma mátti spilla til frekari um- hugsunar, snaraðist ég upp í brú til Skipstjóra, sem virtist hissá á að s_já mig, og spurði hverju þetta sætti. Ég ga nú tæplega sagt honum ástæðuna, enda hugarástand mitt illa lagað til rökræðna. N oklkrir farþegar voru þarna í brúnni hjá skipstjóra, þar á m.eðal full- trúi Gudmands-Efterfölgere frá Akur- eyri, hr. Sörensen, o.fl. að norðan, sem ég vissi að voru rasandi óánægðir yfir þeirri töf, sem orðið hafði vegna við- stöðunnar á Vattarnesi. Þessir farþegar, einkum Sörensen, litu til mín ögrandi augum og virtust hafa ánægju af vand- ræðaástandi mínu, enda get ég búizt við hann hafi fylgzt með gerðum mín- um og þá að líkindum lagt þær út þannig að eiginhagsmunir lægju á bak við. Slífct vill oft henda, þegar menn vantar fulla þekkingu á hlutunum, en dæma svo eftir því, sem þeir sjá, en þekkja ekki undirstöðuatriðin. En það var langur og óþægilegur krókur að þurfa að fara inn á Reyðarfjörð og fara svo labbandi með brennivínspokann á bakinu yfir Stuðlaheiði til Fáskrúðs- fjarðar. Það var ekki glæsileg tilhugsun, svo að þótt reiðin syði í mér bæði tii farþeganna og þó einkum til skipstjór- ans fyrir hið að mér fannst mikla og óverðsbuldaða ranglæti er ég var beitt- ur í þessum viðskiptum, þá afréð ég þó að láta í minni pokann og biðja skipstjórann að stöðva skipið, sem hann svo gerði góðfúslega án frekari um- svifa. Bátur sá, er upphaflega ætlaði að taka mig en varð að sleppa niðurgöngu stiganum er skipið tók ferðina, kom nú að skipshliðinni fljótlega, svo ég slapp í land og gat afhent Færeyingun- um vinnulaunin. En hafi þeir orðið fegnir að fá vinnulaunin, þá var ég áreiðanlega fegnari að sleppa úr þessu öngþveiti. Við Sigurður önnuðumst þessa filutn- inga í tvö sumur en í september 1904 sendi örum & Wulff mótorbátinn Jenný til Fáskrúðsfjarðar ca. 8 tonn að stærð, með 8 hesta Möllerupsvél, og þar með var þessi neyðarflutningur úr sögunni öllum hlutaðeigandi til stórra haigis- bóta. Marteinn Þorsteinsson. | TYRKNESKI | Framhald af bls. 1. fyrrverandi blaðamaður sjálfur, hafði hann góða hugmynd um, til hve margra frásagnir blaðamannanna af því, sem hann ætlaði að segja, mundi ná. Hann hélt áfram að sökkva sér niður í bókina. í huganum var hann þegar farinn að lesa línurnar í þessum tvö þúsund blöðum, sem þessir tvö hundruð blaða- menn þjónuðu: „Þegar við komum inn í salinn, leit svartskyrtu-einræðisherr- ann ekki upp úr bókinni, sem hann var að lesa, svo mikil var einbeiting hans að henni o. s. frv.“ E g læddist á tánum aftur fyrir hann, til þess að sjá, hvaða bók hann væri að lesa með svona mikilli athygli. Það var frönsk-ensk orðabók — og sneri öfugt. Hin myndin af Mussolini er frá sama degi, þegar hópur ítalskra kvenna, bú- settra í Lausanne, kom til íbúðar hans í Beau Rivage-hótelinu, til þess að færa honum rósavönd. Þetta voru sex konur af vinnustéttunum, og þær stóðu fyrir dyrum úti og biðu þess að heiðra hina uýju þjóðhetju ftala — sem auðvitað var um leið þeirra hetja. Mussolini kom út úr dyrunum, í diplómatfrakkanum, gráu buxunum og með hvltu öklahlíf- arnar. Ein konan gekk fram og hóf ræðu sína. Mussolini hleypti brúnum að henni, glotti háðslega, renndi þessum hvítumiklu Afríkuaugum sínum yfir hinar konurnar fimm, og gekk síðan aftur inn i stofuna. Þessar óásjálegu sveitakonur í sunnudagastássinu sínu, stóðu eftir og héldu á rósunum. Musso- lini hafði sýnt þeim einræðisherrann. Hálfri klukkustund síðar hitti hann Claire Sheridan, sem hafði brosað sig inn í mörg viðtöl — og talaði við hana í þrjátíu mínútur. T itanlega kunna blaðamennirnir á Napóleonstímunum að hafa séð eitt- hvað svipað í fari Napóleons, og menn- irnir, sem unnu við Giornale D’Italía á Cæsars-tímum, kunna að hafa séð eitt- hvert svipað ósamræmi hjá téðum Júlí- usi, en að vandlega athuguðu máli, virðist Mussolini hafa meira en Napó- leon af eiginleikum Bottomleys — hins risavaxna, hermannlega einvígismanns — heppins ítalsks Bottomleys. Og þó er samlíkingin ekki fullkomin. Bottomley var heimskingi. Mussolini er enginn heimskingi og hann er mikill skipuleggjari. En það er bæði voði og vandi að skipuleggja ættjarðarást heill- ar þjóðar, fyrir þann, sem er ekki ein- lægur, einkum þó ef sá hinn sami æsir svo mjög upp ættjarðarást manna, að þeir bjóðast til að lána stjórninni fé, vaxtalaust. Ef rómanskur maður hefur lagt fé sitt í fyrirtæki, vill hann sjá ár- angur af þvi, og hann mun sýna herra Mussolini, að það er miklu auðveldara að vera í stjórnarandstöðu en stjórna sjálfur. Ný andstaða mun rísa og er þegar orðin til, og henni verður stjórnað af þessum gamla, sköllótta — ef til vill svolítið brjálaða en gagnheiðarlega og guðdómlega hugrakka hrokagikk — Gabriele d’Annunzio. SVIPMYND Framhald af bls. 2. Svik Sjang Kaí-séks við kommúnist- ana í Sjanghaí árið 1927 kenndu Maó þá lexíu, að ekki er hægt að treysta þjóðleg um, borgaralegum byltingarmönnum — það verður að berjast við þá. Gera má sáttmála eða bandalag við þá, en aðeins í því skyni að sigrast á hættulegri og voldugri óvini, eins og t.d. Japönum. Þetta gerir ekki aðeins hégóma úr frið- arstefnu manna eins og Nehrus, heldur felur það í sér að það sé ófyrirgefanleg villa að tala um möguleikann á friðsam legri sambúð við Bandaríkin, þar sem slík sambúð er ekki helguð af tilveru annars meiri og hættulegri óvinar. Vin- átta Maós við Sovétríkin og leppríki þeirra helgast af sjálfsögðu af engu nema þessu. M 1" eðan Mao var aðþrengdur og mag ur byltingarforingi í Yenan, var hann ekki aðeins vartkár, heldur einnig mjög þolinmóður; hann horfðist í augu við staðreyndir og varaði stranglega við hvers konar kreddu. Hann sagði einu sinni, að jafnvel kúamykja væri gagn- legri til umbóta en kreddur. Nú er Maó orðinn holdugur og lotinn; Cassius hefur breytzt í Cesar .Augu hans eru fjarræn, hárið farið að grána og hörfa upp frá enninu. Lágur rómurinn og tjáningarfullar hendurnar búa enn yfir þokka, en andlitið er oft þungbúið og hugsi. Maó hefur haldið áfram að svigna fyr ir vindinum endrum og eins — fyrir Rúss um og fyrir hægfara tækniþrælum i kln versku valdaklíkunni — en hann virð ist vera orðinn óþolinmóðari en áður. Þegar Krústsjov réðst á Stalin-dýrkun- ina árið 1956, var það bein ögrun við Maó, sem var kynntur fyrir fólkinu eins og hálfguð, „Stalín Kínverja", í einföld um gráum, upphnepptum einkennisbún ingi sínum og svörtum baðmullarskóm. Þegar komið var fram á árið 1958 var Maó farinn að gera tilkall til að verða leiðtogi hins alþjóðlega kommún isma. Hann heimtaði „Stökkið mikla fram á við“, lagði áherzlu á járn- og stálframleiðslu á kostnað landbúnaðar, og átti það að færa Kínverjum nýjan styrk á alþjóðavettvangi. Hann stóð að baki hinni fljótfærnislegu áætlun um að senda hundruð milljóna manna í komm únur í því skyni að tryggja Kínverjum fyrsta sess meðal kommúnistaríkjanna. Efnahagsöngþveitið og óstjórnin, sem af þessu leiddi, birti heiminum nýjan Maó Tse-tung — mann sem geistist á- fram með óraunhæfar og barnalega ein faldar áætlanir til að réttlæta pólitískar kreddur sínar og var jafnvel reiðubúinn að eyðileggja algerlega lífshætti þeirra manna, sem hann hafði lengst barizt fyr ir — kínversku bændanna. Maó Tse-tung er að því leyti hættu- legur maður, að hann einblinir á eitt mark sem jafnan hefur verið hamrað á í kinverskri heimspeki: Kína skal verða ráðandi ríki sameinaðs heims og samein ingaraflið skal verða sú tegund kommún isma sem Maó prédikar: kommúnismi sem miskunnarlaust upprætir alla and- stöðu. Maó Tse-tung er þjóðrembingsmaður, sem hefur varla nokkurn tíma komið út fyrir kínversk landamæri, og sagt er að hann sé ótrúlega fáfróður um heim inn utan Kína og mjög tortrygginn í garð hans. Hann þykist ekki óttast kjarn orkustyrjöld, því mannafli sé meira virði en efni og tækni — og Kínverjar eru 700 miHjónir talsins. Aldrei í sögunni hefur nokkur einstak lingur haft jafnóskorað vald yfir jafn- stórum fjölda manna — og Maó er einn þeirra sem trúa á valdbeitingu gagnvart andstæðingnum. Hann sýnir enn merki þolinmæði, þegar það á við, en bak við þau merki leynist mikil og vaxandi óþol inmæði. Maó Tse-tung varð sjötugur á annan í jólum, og Sun Wú hefur ekki getað kennt honum neinn þann skæru- hernað er unnið geti bug á sjálfum timan um eða Elli kerlingu. Leiðrétting í JÓLALESBÓK Morgunblaðsins varð mér á að rangfeðra vísuna: „Öls við bikar andinn skýr“. Hið rétta er, að Benedikt Valdimarsson frá Þröm orti þessa vísu og bið ég hlutaðeigandi vel- virðingar á því. Halldór Blöndal. SKRÍTLUR — Segðu aldrei, að konur geti e'kkt þagað yfir leyndarmálum, sagði rosls- •inn heiðursmaður, — fyrsta konan mín og ég vorum trúlofuð í tvo mánuði og hún sagði mér ekki orð um það. o—O—o — Gunna, af hverju komstu mér ekki til hjálpar, þegar þessi Jón sagði, að ég væri heimskur og gamall bjáni? — En Friðrik minn, ég sagði honum þó hreint út að þú værir alls ekki eins gamall og þú lítur út fyrir að vera. LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13 2. tölublað 1963

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.