Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1964, Blaðsíða 7

Dr. Hoseby var kona á þrítugsaldri,
fjölmenntuð kona og skenuntileg. —
Hún virtist vrel kunnug í Lundúnum
og átti meðal annars góðkunningja í
hópi kvenréttinda-foringja borgar-
innar. Ef til vill hefir hún verið
samherji þeirra og málsvari heima í
Ástralíu.
Við fimm hittumst nær daglega og
fórum viða um borgina. Sóttum söfn
og sýningar og ýms mannamót. Og
einnig þau hótel borgarinnar, þar
sem heizt mátti vænta að hitta Norð-
urlandabúa.
Eflaust hefir dr. Roseby hitt kunn-
ingjakonur sínar úr hópi Suffragett-
anna og m.a. sagt þeim frá þremur
listhneigðuim Islendingum, sem hér
væru á ferð. Einnig hefir hún eflaust
sagt þeim frá starfi Einars og ýmsum
verkum hans, sem hún var persónu-
lega kunn frá Kaupmannahöfn. Hef-
ir þeim því sennilega leikið hugur á
að sjá þessa framandi fugla norðan
úr Dumbshafi. Og einn daginn feng-
um við öll fimm hátíðlegt heimboð í
síðdegis-te hjá tveimur . kunnum
Suffragettum.
Þetta voru tvær miðaldra konur,
ógiftar, og bjuggu í allstórri íbúð
og vel búinni. Sú eidri, miss Hodge,
minnti mig mjög á Bríeti okkar
Bjarmhéðinsdóttur: Meðalhá vexti og
þrekin, hvöss á brúnina og fastmælt,
einörð og einbeitt í orði og æði og
fremur fasmikil. Þessa konu gat ég
vel hugsað mér skálmandi stórstíga
í fararbroddi eftir Strandgötu með
þungan hamar í hvorri hendi!
Hina konuna, miss Newcombe, gat
ég trauðla hugsað mér á þessum vett-
vangi. Þetta var mjög fínleg kona,
gagmmenntuð og kurteis og bar með
sér ættfestan aðalssvip í fasi og öllu
yfirbragði. Heimilið allt virtist bera
hennar svipmót í fornum, stílhrein-
um búnaði, sem henni var auðsjáan-
lega kær. Þar var meðal annars á
vegg gamall refill skrautsaumaður
með áletruðu fornu spakmæli, að því
er virtist, sem miss Newcombe skildi
þó ekki fyllilega: — „When Bale is
next, Bote is next.“
Hún varð því bæði glöð og furðu
lostin, er ég sagði henni, að þetta
gætum við sagt nær orðrétt á dag-
legr-i íslenzku:
„Þegar bölið er næst, er bótin
næst.“ —
Þarna áttum við skemmtilegt síð-
degi! Dr. Roseby hafði fengið að
taka með sér allmikið safn ljós-
mynda af verkum Einars og nokkr-
ar smá-afsteypur, m. a. fyrirhugað
minnismerki Victoríu Breta-drottning
ar. Vakti allt þetta bæði aðdáun og
góða skemmtun.
Suffradettu-teið var prýðilegt og
kökurnar þeirra dósamlegar. En ekk-
ert a.f öllu þessu virtist geta stöðvað
björt augu ungu miss Hall. Þau leit-
uðu óðar upp Jóhannes Sveinsson og
fylgdu honum, hvar sem hann fór!
Ég hafði veitt þessu eftirtekt frá
fyrsta degi og sá, hve þetta jókst
með hverjum fundi okkar fimm-
menninganna!
Þó held ég, að kjarvalskir draum-
ar vinar míns Jóhannesar hafi enn
verið svo háðir töframagni Aust-
fjarða-þokunnar okkar, að hann hafi
alls ekki orðið eldsins va,r í áströlsku
augunum ungu! — Og þó:
„Ei leyna augu, er ann kona manni!“
Jafnvel ekki í Lundúna-þokunni!
HELGI VALTÝSSON
Þessa sameiginlegu þremennings-
dagana í Lundúnum, árið 1912, vildi
svo til eitt sinn, er við sátum og
spjölluðum saman í „dagstofu“ okk-
ar, að ég sit andspænis arin-speglin-
um, Jóhannes (Kiarval) úti í horni,
en Einar halla.r sér uppað brún
arin-hillunnar. Mér verður skyndi-
lega litið upp með atliygli og sé
(Framhald af „We
ii.
CHRISTABEL Pankhurst kom ekki
til Cambridge. Og ég beið heldur
ekki eftir henni þar. Enda varð hún
landflótta skömmu síðar. Að tveim
dögum liðnum var ég kominn til
Lundúna, og þar gerðist ýmislegt
sögulegt nærfellt saimtímis.
Daginn óður höfðu kvenréttinda-
konur Lundúnaborgar gengið fylktu
liði og fjölmennu um endilanga
Strandgötu með þunga hamra í hönd-
um og brotið hinar afardýru spegil-
gler-rúður í glæsilegum sýninga-
gluggum stórverzlananna þar.
Sama daginn hafði stórhymdur
tuddi ofan úr sveit stöðvað alla um-
ferð í Oxford Street fullar tvær
klukkustundir. En það kostaði hann
líka lífið — fyrirfraim. Stórblöð
Lundúnaborgar- voru full af þessu
eesi-spennandi ævintýri með stórar
myndir af bola hnarreistum og ægi-
legum uppi á flötu þaki stórrar
3ggja hæða verzlunarbyggingar!
Þar var tuddi að lokum skotinn og
limaður. — En það er önnur saga! —
Og síðast, en ekki sízt: Þennan
sama dag komu til heimsborgarinnar
miklu þrír ungir listamenn íslenzkir
— úr sinni áttinni hver — og rákust
þegar á, eins og íslendingum er
tamt hvarvetna um heim, en að
þessu sinni á götuhorninu fræga í
af Jóhannesi (Kjarvai) sitjandi
makindalega í stól, — og þar situr
hann jafnungur enn í dag! Þessa
mynd fékk Kjarval hjá mér hér á
Akureyri fyrir nokkrum árum.
Á meðfylgjandi mynd sést móta
fvrir allmörgum myndum Kjarvals
umhevrfis arininn! H. V.
stöðvar hans í Borgarfirði eystra. f
sindrandi sólskini með fjarlægðar-
blá stuðlabergsfjöllin fögru. Skip og
hafís í hillingum eins og himnesk
ævintýr. Austfjarðaþokan í almætti
sínu, sem gleypti allt, skip á siglingu,
skip með logndauðum seglum, og
loks alla sveitina! Tilveran öll varð
að lokum úlfgrá loðin óvættur, sem
maður skynjaði aðeins einhvers
staðar djúpt inní þokun,ni. Þarna var
vist m. a. myndin fræga af Thore-
skipinu „Sterling í Austf.iarðaþok-
unnu“, sem löngu síðar varð að bráð-
smellinni „kjarvals-sögu“:
„Já, en hvar er þá Sterling?"
„Hann er horfinn í þokuna!“ —
Hér voru margvisleg fyrirbæri og
tilbrigði. Inn á milli undursamieg
litbngði og leikur fjölgáfaðs sveins
með glettur og töfra Austfjarða-þok-
unnar. — Sjálfur var hann enn að
leita að sjálfum sér — í Austfjarða-
þokunni. —
— f Kaupmannnhöfn hafði 'B'inqr
Jónsson kynnzt ástralskri mennta-
konu, miss Mary Roseby, dr. phil. —
eða í einhverjum öðrum fræðum. Og
nú var hún komin til Lundúna, þar
sem hún var kunnug óður. Með henni
var kornung áströlsk stúlka. miss
Hall, hánorræn kvengerð í skraut-
útgáfu. Fremur há vexti og fagur-
limuð, björt yfirlitum og gullinhærð.
Falleg stúlka, glöð og reif í blóma
lífs síns.
High Holborn, þar sem sagt er, að
allar þjóðir heims mætist á hverjum
f imm-mínútum!
Einar Jónsson, myndhöggvari, var
á heimleið frá Kaupmannahöfn, Jó-
hannes Sveinsson á fyrstu ferð sinni
út í heiminn — um Kjarvalsslóðir,
og Helgi Valtýsson á Norðurlanda-
flakki að vanda. Þeir voru kunnugir
frá Reykjavík. Kom þeim brátt sam-
an um að taka á leigu eitt eða tvö
herbergi á einkaheimili í friðsælli
götu. En þessháttar auglýsinsar
prentaða,r sáust víða í gluggum ein-
býla: Apartment. —
Við vorum heppnir með herbergja-
val og fengum tvö skemmtileg her-
bergi hjá prýðis fjölskyldu í blind-
götu lítilli pg rólegri í Kings Cross-
hverfi. Jóhannes hafði með sér all-
mikið hrafl af æskumyndum sínum:
Vatnslitamyndir, olíumálverk og
teikningar. Skreyttum við svo dag-
stofuna okkar með mörgum þessara
mynda. Síðan bætti Einar við ýmsu
smávegis úr fórum sínum, ljósmynd-
um og nokkrum smá-afsteypum af
verkum sínum. Dagstofan okkar var
þannig orðin að dálitlu listasafni. —
Ofurlítil íslenzk hjáleiga í hjarta
heimsborgarinnar!
Myndir Jóhannesar þöktu nær tvo
veggi stofunnar. Þar voru æsku-
want Chrisiabel")
Einar „tvöfaldan11 fyrir mér: profile
& enface, — utaná vanga, raunveru-
lega, en framan í hann í speglinum!
„Stattu kyrr, Einar. Hreyfðu þig
ekki!“
Ég stillti upp myndavél minni og
tók ,,á tima“ meðíylgjandi mynd
(nýtekna nú eftir frummynd minni!).
Um sama leyti tók ég einnig mynd
1. tölublað 1964.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7