Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1964, Blaðsíða 13

búiðr^- ekki hsegt að ráða því til lykta
í dag. Ég verð að hafa samband við yf-
irboðara mina. En ég mun láta þess
getið, að þér séuð gramur og það með
réttu“.
E g sagðist ekki mega tefja mikið
fram yfir mánudag, og 'minnti hann á
það, að ég þyrfti tvo sólarhringa til að
fá Abel lausan. En ef hann hinsvegar
fengi vitneskju frá Moskvu fyrir mánu-
dag, bæði ég hann að hafa samband við
mig gegnum símanúmer í Vestur-Ber-
lín. Ég skrifaði leyninúmer Bobs á
spjald og rétti honum.
Sohischkin varð hugsi og sagði við
mig: „Svo að þeir vilja þá fá þrjá menn
fyrir einn.“
Ég svaraði brosandi: „Einn listamað-
ur er alltaf meira virði en þrír hand-
verksmenn". Hann setti upp íbygginn
svip er ég nefndi Abel þannig, og brosti
á móti.
,.Ef ég mætti láta í ljós persónu’.ega
sannfæringu mína“, sagði hann „þó er
það svo, að þar se-rn Abel-fjölsikyldan ger
kröfu til austur-þýzks borgararéttar,
og Pryor er í haldi hjá Austur-Þjóðverj-
um, mundi það að láta Fryor lausan
létta erfiði mitt í Sovét-Rússlandi við
að gera opinbera grein fyrir því, Sctr.
annars gæti litið út sem óþarfa um-
hyggja fyrir austur-þýzka borgaranum
Abel“. Við kvöddumst svo með handa-
b^ndi og és gekk út úr skrifstofunni
með „Abel-fjöiskylduna“ í halarófu á
ex.ir mér. Hún skildi svo við mig við
næs-ta götuihorn, og dcttirin sag'ði, a'ð
þau hefðust við i gistihúsi í Austur-
Berlín. Fundurinn hafði staðið tvær
klukkustundir.
Má^udagur 5. tebrÚar
J\lukkan 17.00 fór ég aftur til
Austur-Berlínar og sovézka sendiráðs-
ins, hresstur af sterkum áburði, sean
Bob hafði útvegað á bakið á mér, sem
va” enn aumt.
Ég kom í konsúlatið skömmu fyrir til-
tekinn tíma. í biðstofunni var ungfrú
'Abel og Drewes frændi, sem sendi mér
eitt sinna miður geðslegu glotta. Sam-
kvæmt beiðni minni stafaði ungfrú Ab-
el fyrir mig nafn frændans, sem var
„Drewes“ (framborið Drives á þýzk-
unni). Hún tjáði mér ennfremur, að
móðir sín hefði orðið um k'grrt í gisti-
húsherbergi þeirra, af því að hún hefði
verið „mjög taugaóstyrk“ siðan við
hirttumst næstliðinn laugardag.
„Hafið þér fengið nokkrar góðar frétt-
ir?“ spúrði hún. Ég svaraði, að það mál
yrði ekki rætt nema í viðurvist Schisch-
kins sendiráðsritara.
Schischkin birtist nú allt í einu. Hann
hneigði sig fórmlega fyrir ungfrú Ab-
el og Drewes, en heilsaði mér innilega
með handabandi. Hann bað mig síðan
að koma í einkaviðtal í innri skr'.f-
stofunni, en lét sem hann sæi ekki hin
tvö.
Hann hóf viðræðurnar. „Gáfuð þér
stjórn yðar skýrslu um fyrri fund okk-
ar? Hvaða viðbótar-fyrirmæli hafic þér
feneið?"
„Ég sendi skýrslu tafarlaust", svar-
aði ég, „og fékk engin fyrirmæli önnur
en þau að fara hingað aftur, eins og
þér óskuðuð, og heyra, hvaða frekari
vitneskju, eí nokkra, þér hefðuð fengiö
frá ríkisstjórn yðar“.
Sohischkin settist niður við' borðið
og opnaði síðan með miklum embætt-
issvip stóra leðurmöppu, og kvaöst hafa
fengið fyrirmæli frá Moskvu. Þegar ég
spurði hann þess, kvað hann engin
vandkvæði á því, að ég gæti skrifað
niður orðsendinguna orðrétta. Síðan
las hann mér hana fyrir:
1) Sovétstjórnin er mannúðlega sinn-
uð og er því fús að láta Powers
í skiptum fyrir Abel,
2) Þetta mannúða?braigð af hendi
beggja aðila og eyðing á undirrót stöð-
ugs andsovézks áróðurs ætti að stuðla
að betra samkomulagi milli landa okk-
ar beggja.
3) Ef Bandaríkjastjórn hefur áhuga á
frelsun Makinens, sem nú er í Kiev, er
Sovétstjórnin fús að hafa skipti á Abei
og Makinen, en að láta bæði Powets
og Makinen í skiptum fyrir Abel kemur
ekki til mála. Bandaríkjamenn verða
sjálfir að ákveða, hvorn þeir vilja held-
ur lausan. En verði málinu lokið á á-
nægjulegan hátt gæti meira orðið aö
gert
4) Hvað snertir Pi-yor, þá er það mál
utan lögsögu Sovét-yfirva,lda, og verður
að reka við austur-þýzk stjórnarvöld.
Það má verða fyrir milligöngu frú Ab-
els og lögfræðings hennar, hr. Vogels,
sem hafa þegar tilkynnt Donovan, að
umsóknir þeirra þess efnis hafi þeg-
ar fengið líldegar undirtektir hjá aust-
ur-þýzku stjórninni.
Schischkin tjáði mér þvínæst, að frek-
ari fyrirmæli hefði hann ekki feugið.
Við frú Abel skyldum gera gangskör
að því að finna upp eitthvert ráð til
að koma skiptunum í kring, sem sov-
étstjórnin mundi síðar taka tii athug-
unar. Auk þess hafði Schischkin sagt
um amerisku uppástun.guna um Glien-
ickerbrúni (sem ég hafði minnzt á á
fyrra fundinum): „Ekki fráleitt".
E g sagði honum, að ég hefð: mest-
an áhuga á þessu, sem vikið var að Mar-
vin Makinen. Gæti ég gengið út frá
því, að ef hinar náðanirnar kæmust í
framkvæmd, og samkomulag milli þjóð-
anna batnaði, að Sovétríkin mandu þá
náða Makinen í náinni framtið? Schis-
chkin kvaðst ekki geta staðfest skiln-
ing minn svona strax, en mundi spyrj-
ast fyrir utm málið.
Ég tjáði Schisehkin, að ég mu idi til-
kynna ríkisstjórn minni þetta gagntil-
boð og vonaðist eftir svari innan sól-
arhrings. Schischkin lét þess getið, að
með tilliti til bakverkjar míns (sem
var áberandi), þá þyrfti ég ekki aö
koma sjálfur, en stakk upp á, að ég
sendi svar mitt með sendiraðs-sendli
til Sovétsendiráðsins.
Úti fyrir sendiráðinu spurðu ungfrú
Abel og Drewes mig, hvað gerzt hefði.
Ég gaf þeim yfirlit yfir það, og ungfrú
Abel sagði: „Við verðum aji—fara tafar-
laust og hitta hr. Vogel; hann hefur
lofað að bíða í skrifstofunni eftir okk-
ur“. Þegar ég spurði, hversvegna Vog-'
el hefði ekki getað komið með okkur
í sendiráðið, sagði hún, að hann hefði
svo marga skjólstæiðinga, að hann hef'ði
ekki getað farið úr skrifstofunni.
Við hóuðum í leigubíl og loks koni-
um við að skrifstafu Vogels. Inngang-
urinn að henni var illa lýstui. Ég gat
grillt stiga, sem lá upp úr þróngri for-
stofu, með nakta veggi til beggja handa.
Þetta var svo ólíkt umhverfi uokkurr-
ar ski'ifstofv' málafærslumanns, að þ :g-
ar ég auk þess hafði Drewes frænda á
eftir mér, fór að fara um mig, og þorði
elcki annað en líta uim öxl einu sinni eða
tvisvar. En þegar svo stendur á, ex dá-
lítil huggun í því að vita, að mamii
þýðir ekkert að vera hræddur, þar se.m
undankomuleið er engin til.»
Þegar við komum upp stigann, þrýsti
ungfrú Abel á hnapp og okkur var
hleypt inn í litla forstofu, sem lá inn
í ennþá minni biðstoíu. Eittlhvað sat
þarna af fólki, þegar við komum inn,
en það hafði sig fljótt á brott. Eftir fá-
, ar minútur kom hr. Vogel fram og leiddi
okkur inn í litla en velbúna skrifstofu.
Hann var á að gizka 37 ára gamall,
svarthærður og laglegur maður, og
fljótur til að brosa vingjarnlega. Hann
var í skraddarasaumuðum gráum flún-
elsfötuim, alhvítri skyrtu og hálsbindi
með mynd í, tilsvarandi vasaklút í
brjóstvasanum og skrautlega erma-
linappa.
Vogel spurði strax á þýzku, hvort ég
talaði það mál vel, og ég svaraði á
ensku: „Mjög illa“. (Allt samtalið á
enda var það auðséð, að þau öll héldu
mig kunna miklu meira í þýzku en ég
vildi vera láta). Mér til furðu bauðst
Drewes frændi til að vera túlkur og svo
þýddi hann fyrir Vogel yfirlitið „yfir
það, sem gerzt hafði í skrifstofu Schis-
ohkins. Vogel kinkaði kolli og sagði
sér vera það ánægju að geta sýnt mér
embættislega tilkynningu frá yfirsak-
sóknara austur-þýzka lýðveldisins. Hún
var á þýzku og hljóðaði þannig:
„Hér með vottast að umsóknin um af-
hending skjólstæðings yðar í hendur
amerískra yfirvalda getur orðið veitt,
ef Ameríkumenn uppifylla skilyrði þau
sem yður er kunnugt um.
Skrifstofa yfirsaksóknara:
Windlisch, saksóknari.“
etta skrif var augsýnilega sniðið
eftir bréfinu frá náðunarskrifstofunni,
sem ég hafði afhent Schischkin á fyrsta
fundi okkar og hann hafði kallað „loð-
ið“. Ég fór að geta mér til um, hvort
Windlisch hefði séð það bréf.
Eftir að við höfðum rætt þetta bréf,
sagði ég Vogel, að til þess að geta gert
mínar ráðstafanir þyrfti ég að fá oeint
svar við beinni spurningu: Ef aðferð
sú, sem stungið var upp á, yrði sam-
þykkt af öllum aðilum, gæti Vogel þá
tryggt, að Austur-Þjóðverjar afhentu
Pryor samtímis og á sama stað, sem
hin býttin færu fram? „Ákveðið já“,
svaraði Vogel.
Ailan þennan fund var ég hlédræg-
ur en þó vingjarnlegur. Sökum þess að
gefið var í skyn í orðsendin.gu frá Wash
ington, að þeim þar fyndist ég hafa
farið nokkuð hörðúm orðum um i'ram-
komu Vogels, á fundinum með Schisch-
kin á laugardag, þá minntist ég nú alis
ekki á brigðmælgi Vogels. Þegar íar.d-
inum la.uk, hringdi Vogel á ieigubí.
handa okkur, og við kvöddum hann öl!
með handabandi um leið og við fórum.
Á stigapallinum gaf ég Drewes frænda
kurteislega höfuðbendingú um að ganga
á undan. Hann gerði það.
Ungfrú Abel og Drewes urðu mér sam
ferða í bílnum að Friedrichstrasse-stöð-
inni. Þar fóru þau út. Ég fór brint í
Hilton-hótelið, og kom þangað um kl.
7.10. Þegar ég hringdi í Bob, sagði hann
mér, að þeir hefðu verið orðn;.- á-
hýggjufullir út af því, hve seint ég
kæmi. Eftir kvöldverð í rólegu veit-
ingahúsi, fór ég heim og bjóst til sæng-
ur. En allt í einu kom Bob. Það höfðu
komið skilaboð til mín í leyninúmerið
í Vestur-Berlín, sem ég hafði ekki gef-
ið öðrum en Schischkin. Þau komu úr
símaklefa í Vestur ýferlín frá manni,
sem talaði þýzku:
„Óvseintir erfiðleikar hafa komið á
daginn. Verð nauðsynlega að tala við
yður í skrifstofu minni klukkan II á
morgun, 6. febrúar.
Vogel.“
Við Bob ræddum okkar í milli um
hugsanlega þýðingu þessara skilabcða.
Báðir vorum við fullir grunsemda Ég
var helzt á þvi, að ef ég færi til Aust
ur-Berlínar næsta dag, þá skyldi ég alls
ekki fara til Vogels heldur hrista skila-
boðin framan í Schischkin og heimta
skýringu. Bob samþykkti þetta og náði
sambandi við Washington, þar sem
þessi aðferð var samþykkt sama kvöldið.
(Framhald í næstu Lesbók)
HAGALAGÐAR
Árið 1715
Var hart vor með kuldum og stór-
frosti allt til fardaga nærri en vetur
harður með afbrigðum, með áfreðum
kom strax með vetri norðanlands.
Við ísafjarðardjúp vestur voru hin
mestu harðindi, svo margir urðu
þar sauðlausir um vorið. Item í Arn-
arfjarðardölum misstu menn svo nær
allt sauðfé sitt, en aflatekja sæmileg.
(Annálar)
Sendiráff Rússa í Austur Berlín
20. töluhlað 1%4
- LESBÖK MORGUþJBLAÐSINS 13