Lesbók Morgunblaðsins - 06.12.1964, Qupperneq 14

Mikið er landið stórt
Ijíklega er engin íþrótt nú í
meiri metum hjá landsmönnum
heldur en hestamennskan. Og
þótt undarlegt sé, á þessi mikh
áhugi nútímans á hestamennsku
ekki uppruna sinn í sjálfu heim-
kynni hestsins — sveitunum —
heldur kaupstöðunum — eink-
um Reykjavík. í góðviðri um
helgar á vorin og seinnipart
vetrar áður en búið er að sleppa
hrossum, má sjá hundruð Reyk-
víkinga ríðandi fyrir ofan bæinn.
Og þannig er, þetta í flestum
kaupstöðum og þorpum og í öðru
þéttbýli, þar eru hópar manna,
sem nota marga frístund sína
til útreiða fyrst og fremst. Og
þetta er líka að breiðast út um
sveitirnar. Flest héruð eiga nú
orðið sín hestafélög, sem efna
til kappreiða og hestamóta og nú
orðið sér maður víða heima við
sveitabæina á sumrin girðingar
með hestum, sem auðsjáanlega
eru notaðir til útreiða. Ber það
vott um að sveitafólkið sé nú
farið að meta hestamennskuna —
geta veitt sér — þrátt fyrir annir
einyrkjans — þann unað — þá
hressandi og uppörfandi skemmt
un, sem hesturinn veitir.
Enda þótt útreiðar og hesta-
mannamót séu aðalsamkomur
hestamanna, halda félögin
fundi sína og hátíðar einnig á
vetrum. Svo er um stærsta og
elzta hestamannafélag landsins,
Fák í Reykjavík. Árshátíð þess
var haldin 8. febr. 1964. Þar var
flutt ræða sú, sem hér birtist
hluti úr. Hún var flutt af einum
stjórnarnefndarmanni Fáks,
Sveinbirni Dagfinnssyni, hæsta-
réttarlögmanni.
Um nokkurt árabil allt fram til
ársins 1955 hafði hestamennska í
Reykjavík og víðar verið í öldudal.
Ásgeir frá Grottorp segir í bók sinni
„Samskipti manns og hests“ árið 1951:
„Vér höfum nú um skeið verið að
sveima í skuggahiverfi kyrrstöðu og
hnignunar í tamningar- og hrossa-
ræktunarmálum vorum. En von mín er
sú, að vér séum að nálgast sjónarhól-
inn, þaðan sem sjá má ávöxt góðrar
viðleitni til framdráttar þessu metnaðar-
og þjóðþrifamáli. Mín gömlu skilningar
vit sjá jóreyk og heyra hrynjandi hófa
tök og reiðarglaum viðreisnaraflanna,
sem geysast yfir byggðir landsins. Þar
eru hinir nýkrýndu riddarar vorir á
ferð.“
Víst hafa hin gomlu en skörpu
skilningarvit Ásgeirs skynjað rétt —
hinir nýkrýndu ungu riddarar eru nú
allsstaðar á ferð um reiðgötur Íslands.
Félagaaukning í hestamannafélaginu
Fák á undanfömum árum er mjög mik
il. Ánægjulegast af öllu er að sjá,
hversu mjög ungmenni hafa bætzt í
hópinn. Fyrir nokkrum árum vom fé-
Glaumur er einn af reiðliestum Sveinbjarnar Dagfinnssonar, Húnvetningur
aS ætt, frá Glaumbæ í Langadal. Glaumur er viljugur, léttstígur töltari. Hann
er nú 11 vetra.
lagar flokkaðir niður eftir atvinnu-
greinum. Hjá ýmsum starfshópum, sem
þar voru ta.dir, hefur orðið margföld
aukning.
En ein stétt, sem nú er orðin all fjöl
menn á hestbaki var ekki, það man
ég, nefnd í þessari skrá, þ.e. húsfreyju-
stéttin. Það er sérstakt ánaagjuefni,
hversu miklir þátttakendur konur og
yngismeyjar, — þessi pipar í lífsins
plokkfiski — eins og séra Matthías
r.efndi þær einu sinni — eru orðnar í
hestamennskunni.
Eitt sinn var kveðið:
Litla jörp með lipran fót,
labbar götu þvera.
Hún mun seinna á mannamót
mig í söðli bera.
IConur í söðli sjáum við ekki leng
ur. Þær hafa tileinkað sér ásetu, og í
flestu búnað karlmanna þagar þær
sitja hest, þannig að oft er ekki, til að
sjá gott að greina karla frá konum,
einkum, ef fólk er búið gegn kulda eða
úrkomu.
Því var það, að hagorður maður kom
ríðandi að hópi fólks í áningarstað og
heilsaði: „Sælir piltar“, en var bent á
að í hópnum væru einnig stúlkur, að
hann sagði:
„Hér á landi hafinn nýr er siður.
Hrundar klæðin gömlu leggjast niður,
herraföt og hnakkur eru þing.
Hefst nú vandi hal frá vífi að þekkja,
hattur, frakki, buxur augað blekkja,
síðast dugar aðeins áþreifing“.
En við munum þreyja þorrann og
með hækkandi sól hverfa úlpumar og
hetturnar og þá sjáum við kvenfólkið
vonandi sitja gæðinga sína í litfögrum
búnaði.
Þær setja sinn fegrandi svip á hóp-
inn og við karlmennirnir sitjum hnarr
reistari í hnakknum þegar þær eru
með.
II.
Hlutverk hestsins sem þarfasta
þjónsins er lokið í íslenzku þjóðlífi. Sam
skipti okkar í dag við hestinn eru af
annarri rót sprottin heldur en kyn-
slóðanna, sem gengnar eru. Hann var
þeim fyrst og fremst stoð og stytta í
lífsbaráttu í harðbýlu landi, en hann
veitti mörgum vissulega samtímia
mikla gleði.
Davíð Stefánsson segir:
„Hjartað heimtar meira
en húsnæði og brauð.“
í dag eigum við hesta og umgöngumst
þá vegna þeirrar gleði og þess unaðar,
sem samskipti við hestinn veita okkur,
og fyrir það, að meðan við dveljumst
með honum er af okkur létt fargi hins
daglega amsturs. Við erum frjáls þær
stundir.
Fyrr á öldum brúaði hesturinn tor-
leiðir og straumþungar elfur. Hann
skilaði húsbændum sínum á áfangastað,
eða bar björg í bú.
Leið hefur vanda fákaflokkur,
fólki handa rutt,
milli stranda og með okkur,
allt vort landnám stutt.
mt essu hlutverki hestsins er lokið,
en hann gegnir öðru mikiu hlutverki
í dag. Hann brúar bilið milli manna.
Við, sem hér erum stödd í kvöld, kom-
um úr hinum margþættu greinum at-
vinnulífsins og höfum án vafa ólík
sjónarmið á ýmsu. En eitt eigum við
öll sameiginlegt. Það er þelið hlýja til
hestsins og gleðin af samskiptum við
hann. Þannig hefur hesturinn brúað
bilið milli okkar, faert okkur nær hvort
öðru. Það er einnig trúa mín, að ferða-
lög á hestum hafi kennt flestum okkar
að meta landið okkar meira, kennt
okkur að nema náttúrunnar mál og
skynja með Jónasi Hallgrímssyni að:
Tign býr á tindum
en traust í björgum
fegurð í fjalldölum
• en í fossi afl.
Við lifum á tímum hraða og þekking
ar.
Flestir nota sér tækni nútímans óg
fara hraðfari milli byggðarlaga eða
fara jáfnvel hraðar en hljóðið á yfir-
reið sinni á skýjafákum þeim, sem mað-
urinn hefur með hugviti sínu fram-
leitt, og víst er oft þörf og nauðsyn að
nýta sér þessa tækni. Þá hyerfa fjar-
lægðirnar og heimurinn verður smár.
Ungan mann vissi ég segja, er hann
var í fyrsta sinn á ferð á hesti: „Mikið
er landið stórt og margt að sjá“. Én
landið fannst honum stórt vegna þess
að nú sá hann það í fyrsta sinn af
nyjum sjonarhóli, sá að það var margt,
sem áður hafði horfið honum fyrir
hraða bifreiðar hans, eða í rykmekki
þjóðveganna. Hann fékk skilning á
þeim orðum skáldsins, sem ég var að
fara með, naut hvíldarinnar í birkilaut
meðan hestarnir gripu niður, skynjaðl
fegurð grasanna, sem við götuna greru
og hreinleika náttúrunnar.
Þeim hóp sem hér er inni og öðruni
þeim, sem gleðjast hverja stund, sem
þeir eiga með hestum sínum óska ég
sem flestra unaðsstunda á ókomnum
árum með hestum sínurn og félögium,
ja,fnt í byggðum dala, og upp til fjalla-
sala.
Aðálliturinn í félagsfána Fáks er
blár. Ég óska félaginu og félagsmönn-
um þess, að glöð birta vorblámana
megi ætíð vera yfir starfi félagsins.
14 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
37. tbl. 1904.