Lesbók Morgunblaðsins - 08.08.1965, Blaðsíða 12

SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3.
ber sitt eigið hár eftir giftingu, er dæmd
til þess, að hár hennar verði reytt af
henni með glóandi töngum“, sagði sú
sem hélt á skærunum.
ískaldur hrollur fór um ungu stúlk-
una við þessi orð.
„Mamma, mamma, elsku hjartans
mamma mín!“
Hendur hennar fálmuðu eftir hárinu
og svartir silkigljáandi lokkarnir flóðu
um þær í mjúkum bylgjum. Hárið henn-
ar, hárið sem hafði vaxið jafnframt því
sem hún sjálf óx, lifað á hennar lífi. Nú
átti að klippa það allt af henni, og hún
átti aldrei að fá það aftur .. hún átti
að bera framandi hár, hár sem hafði
vaxið á höfði annarrar konu. Enginn
vissi, hvort sú kona væri á lífi eða dáin
og grafin fyrir löngu. Enginn vissi
nema hún kynni að koma að rúmi henn-
ar einhverja nóttina og kveina, holri,
draugslegri röddu:
„Fáðu mér hárið mitt aftur, fáðu mér
hárið mitt aftur!“
Það var sem náköld hönd gripi um
hjarta ungu stúlkunnar. Hún skalf og
titraði.
Þá heyrði hún ískra í skærum yfir
höfði sér. Hún reif sig úr örmum móður
sinnar, greip eldsnöggt skærin úr hönd-
um konunnar, sem hélt á þeim, þeytti
þeim þvert yfir herbergið og sagði,
næstum ómennskri röddu:
„Hárið mitt! Ég á hárið mitt! Komi
þá refsing guðs sjálfs yfir mig!“
ar.n deg fór mcSír bráSgumans
aftur heim til sín með allar kökumar
og gæsina, sem hún hafði komið með
og ætlaði að leggja til brúðkaupsveizl-
unnar, vegna þeirra gesta, sem hún hafði
boðið. Hún vildi helzt fara með brúð-
gumann líka, en móðir brúðarinnar
sagði: „Ég læt þig ekki fá hann aftur!
Nú tilheyrir hann mér.“
Næsta hvildardag leiddu þau brúðina
í skrúðgöngu til samkunduhússins. Það
varð þegar í stað á vitorði allra borgar-
búa, að hún var með sitt eigið hár, þó
það væri að mestu hulið undir stórri
hettu.
Þess væri óskandi, að öll þau nöfn,
sem hrópuð voru til hennar á leiðinni,
fyndu hvergi bergmál, nema þá í ein-
hverjum mannlausum óbyggðum.
S umarkvöld, nokkrum vikum eftir
brúðkaupið: Ungi maðurinn var ný-
kominn heim frá Fræðastofnuninni og
fór til herbergis síns. Kona hans var
þegar sofnuð. Mild birtan frá lampanum
féll á fölt andlit hennar, sem þó var
að miklu leyti hulið þykkum, svörtum,
silkigljáandi lokkum, svo aðeins sá í það
hér og þar. Granna handleggina hafði
hún lagt umhverfis höfuðið, eins og hún
væri hrædd um, að einhver kynni að
koma um nóttina og klippa af henni
hárið, meðan hún svæfi. Hann var í
æstu og órólegu skapi þegar hann kom
heim: Þetta var fjórða vika hans í hjóna
bandinu, og enn höfðu þeir ekki kallað
á hann til þess að lesa upp úr lögmálinu.
Öldungar kennimannanna létu hann
aldrei í friði, og í dag hafði Chayjim
Moisheh veitt honum ákúrur í áheyrn
alls safnaðarins og ávítað hann, vegna
þess að hún, konan hans, gekk ennþá
með sitt eigið hár. „Þú ert engu betri en
leirbrúða“, hafði Reb Chayjim Moisheh
sagt við hann. „Við hvað áttu eiginlega
með því að segja, að eiginkona þín vilji
ekki? Skrifað stendur: Eiginkona skal
vera manni sínum undirgefin".
Og hann hafði komið heim með þann
fasta ásetning í huga að segja við hana:
„Kona, það eru fyrirmæli lögmálsins!
Ef þú heldur fast við það að hafa þitt
eigið hár, verð ég að skilja við þig, án
þess þó að skila aftur heimanmundi þín-
um“. Að svo mæltu ætlaði hann að taka
saman pjönkur sínar og fara heim til
sín. En þegar hann sá ungu konuna sína,
þar sem hún lá sofandi í rúminu, sá
fölt andlit hennar, hálfhulið fagurgljá-
andi hárinu, þá kenndi hann í brjósti
um hana. Hann gekk að rúminu, stóð
þar kyrr og horfði lengi á hana. Svo
kallaði hann blíðlega:
„Channehle.... Channehle.... Chann-
ehle......“
Hún hrökk við, opnaði augun og
horfði í kringum sig undrandi en þó
syfjuleg.
„Nosson, varst þú að kalla? Hvað viltu
mér?“
„Ekkert, nátthúfan þín hefur smeygzt
af höfðinu“, sagði hann, tók upp hvítu
nátthúfuna og rétti henni.
Hún flýtti sér að láta húfuna aftur á
sig og ætlaði svo að snúa sér til veggjar.
„Channehle, Channehle, mig langar til
að tala við þig“.
Orðin gengu henni til hjarta. All-
an tímann, síðan þau giftu sig, hafði
hann varla yrt á hana. Á daginn hafði
hún ekkert af honum að segja. Þá var
hann öllum stundum í Fræðastofnun-
inni. Þegar hann kom heim til miðdegis-
verðar, settist hann þegjandi til borðs.
Ef hann óskaði einhvers, talaði hann út
í loftið, og þegar hann neyddist til að
eiga orðaskipti við hana horfði hann
stöðugt niður á gólfið, eins og hann væri
feiminn við að horfa framan í hana. Og
nú kom hann og sagðist þurfa að tala
við hana, og hann sagði það svo vin-
gjarnlega, og þau tvö ein saman í her-
berginu sínu!
„Hvað er það, sem þig langar til að
tala um við mig?“ spurði hún hlýlega.
„Channehle“, byrjaði hann, „gerðu
það fyrir mig að gera. mig sldli aS íífii,
O-g reyndar sjálfa þig líka, í augum sam-
borgara okkar. Hefur ekki guð samtengt
okkur? Þú ert konan mín og ég er mað-
urinn þinn, og er það viðeigandi, nær
það nokkurri átt, að gift kona haldi
áfram að hafa sitt eigið hár?“
Svefninn hafði ekki vikið úr augum
hennar nema til hálfs, hugurinn vtl:
ekki heima og viljinn var sljór og þrótt-
laus. Henni fannst hún vera umkomulaus
og hjálparþurfi og hallaði höfðinu að
brjósti hans.
„Vina mín“, hélt hann áfram enn ást-
úðlegri en fyrr, „ég veit að þú ert ekki
eins spillt eins og þau segja. Ég veit,
að þú ert góð og guðhrædd Gyðinga-
stúlka, og góður guð mun hjálpa okkur
til að verða sanntrúuð og dyggðug Gyð-
ingabörn. Hættu nú þessari vitleysu!
Hvers vegna ætti allur heimurinn að
vera að býsnast yfir þér! Erum við
ekki hjón? Það sem er þér til skammar,
er það ekki líka mér til skammar?“
Henni virtist einhver, sem væri mjög
langt í burtu, en þó jafnframt mjög
nærri, vera að tala við sig. Aldrei hafði
nokkur manneskja talað svona ástúð-
lega og innilega við hana. Og hann var
maðurinn hennar, sem hún átti að vera
samvistum við svo lengi, svo óralengi,
og þau myndu eignast börn, og hún
myndi annast heimilið.
Hún hallaði höfðinu mjúklega upp að
honum.
„Ég veit að þér þykir mikið fyrir því
að missa hárið þitt, aðalprýði æsku þinn-
ar. Ég sá þig og þetta fallega hár þitt,
þegar ég kom gestur á heimili þitt.
Ég veit að guð gaf þér fegurð og yndis-
leika, ég veit það. Mig tekur það mjög
sárt, að þú skulir þurfa að láta klippa
af þér hárið, en hvað skal gera? Það er
venja, já, lög í okkar trúfélagi, og hvað
sem öðru líður, þá erum við Gyðingar.
Það gæti jafnvel komið fyrir — guð
forði okkur frá því — að við eignuðumst
barn, sem getið væri í synd. Himinninn
vaki yfir okkur og verndi okkur“.
Í5 ún sagði ekkert, en hélt áfram að
hvíla á handlegg hans, og andlit hans lá
þétt við silkimjúkt, svart lokkaflóðið, og
hann fann svala angan þess leggja að
vitum sínum. Hann skynjaði að í þessu
hári bjó sál. Hann horfði lengi og alvar-
lega á konu sína og í tilliti hans var
beiðni, bæn til hennar, fyrir hennar
eigin hamingju, fyrir hamingju þeirra
beggja.
„Á ég?“. ... spurði hann, fremur með
augunum en vörunum.
Hún sagði ekkert, en lagði höfuðið í
kjöltu hans.
Hann hraðaði sér að dragkistunni og
tók upp úr henni skærL
Hún lagði höfuðið aftur á hné hans og
afsalaði sér hárinu sínu fagra til lausnar-
gjalds fyrir hamingju þeirra. Hún var
enn að hálfu leyti á valdi svefns og
drauma. Skærin ískruðu yfir höfði henn-
ar og klipptu burtu hvern lokkinn á
fætur öðrum, en Channehle hélt áfram
að dreyma það sem eftir var næturinnar.
Þegar hún vaknaði næsta morgun,
varð henni litið í spegilinn, sem hékk á
veggnum gegnt rúminu. Hún kipptist
við, hún hélt að hún væri orðin brjáluð
og væri komin á geðveikrahæli! Á borð-
inu við hlið hennar lá hárið hennar, af-
klippt, dautt!
Hún huldi andlitið í höndum sér og
litla herbergið fylltist sáru gráthljóði.
Ragnhildur Jónsdóttir þýddi úr ensku.
(Enska þýðingin gerð af Helenu Frank).
ÁRNI ÓLA
Framhald af bls. 4
um, á meðan karlmönnum þóknast að
varna þeim allra réttinda.
Og svo skal ég að lokum geta þess,
að þar sem hv. þm. Dal. telur vinnukon-
ur engra mannréttinda maklegar, vegna
vitsmunaskorts, þá skjöplast honum illa.
Ég er sjálfur alþýðumaður að ætt og
Uþþruna, og ég hefí þekkt margar vinnu
konur betur viti bornar en karlmenn
yfirleitt, enda betur en sumir sýslu-
menn. — —
Þ annig töluðu landsins vísu feður
sín á milli á Alþingi fyrir 60 árum. Að
vísu var það hverju orði sannara, að
vinnukonur voru þá fjölmenn stétt hér
í bæ. Mátti svo kalla að vinnukona væri
á hverju heimili, og á sumum tvær eða
þrjár. Lítið mun þingmenn þá hafa
grunað, að eftir 40 ár væri þessi fjöl-
menna stétt algjörlega horfin úr bæjar-
félaginu. En einmitt vegna þess að hún
er horfin, munu slíkar umræður aldrei
framar heyrast á þingi. Hér eftir munu
þingmenn ekki hafa ótta af vinnukonum.
Skynsamlegast af því sem fram kom
á þingi í þessu máli, finnst mér það
sem Ólafur Briem sagði: „Mér finnst það
kenna of mikillar hvatvísi, að ætla al-
menningi að kjósa borgarstjóra, jafn-
framt því sem rýmkaður er kosninga-
rétturinn jafnstórkostlega og gert er í
þessu frv. Það er ráðlegra að lofa þess-
um nýja kjósendafjölda fyrst að sýna,
hvernig hann fer með vald það, sem hon
um er þar með fengið í hendur. Og það
því fremur sem hér er um að ræða em-
bætti, sem vafalaust er eitt með þeim
vandasömustu og þýðingarmestu em-
bættum á landinu.“ (Leturbr. hér).
Þessi orð sýna bæði ski.’ ling og fram-
sýni, og hafa nú þegar fyllilega rætzt.
Felld var tillagan um að almenn-
ingur kysi borgarstjórann, en samþ. var,
að allir karlar og konur, skyldu öðlast
kosningarrétt, hvort sem þeir greiddu
nokkuð í bæjarsjóð, eða ekki.
Svo kom frv. til Ed., en þá gerðist
dálítill millileikur, sem ekki var bæjar-
stjórn til neinnar fremdar, en hafði nær
stöðvað frampang málsins.
Hinn 30. ágúst samþykkti bæjarstjórn,
að hún „héldi fast við frv. það um
bæjarstjórn í Reykjavík, sem hún hafði
látið leggja fyrir Alþingi".
Þetta varð að skiljast svo, að bæjar-
stjórn væri á móti frv. eftir þær breyt-
ingar, sem á því höfðu verið gerðar
í Nd. Og þegar nefnd í Ed. hafði fengið
málið til meðferðar, barst henni yfir-
lýsing, undirrituð af 7 bæjarfulltrúum
(meiri hluta), að þeir væri á móti frum-
varpinu. Þá var nefndin að hugsa um
að leggja til við deildina að frumvarpið
væri fellt. En þá komu yfirlýsingar frá
2 af þessum 7, þar sem þeir lýstu yör,
að þeir hefðu verið flekaðir til að skrifa
undir yfirlýsinguna, og að þeir vildu
að málið gengi fram. Virtist nefndinni
þá, að 8 af 13 bæjarfulltrúum væri sam-
þykkir frumvarpinu, eins og það var.
Samt sem áður gerði Ed. á því breyt-
ingar til samræmis við það, sem bæjar-
stjórn hafði lagt til upphaflega, þar á
meðal að enginn skyldi hafa kosninga-
rétt nema hann gyldi eitthvað til bæjar-
ins. Og ennfremur var því bætt inn í,
að „hjón megi aldrei sitja samtímis í
bæjarstjórn, heldur eigi foreldrar og
börn, né móðurforeldrar eða föðurfor-
eldrar og barnabörn þeirra".
Þegar frv. kom svo aftur til Nd., vildi
hún ekki gera þetta að neinu kapps-
máli, heldur samþykkti frumvarpið hik-
laust, og varð það svo að lögum.
TVf
ÍTJ. eð þessum lögum hafði Reykja-
vík orðið til þess fyrst allra að veita
konum jafnrétti. Og þær voru ákveðnar
að neyta þess við næstu bæjarstjórnar-
kosningar, sem áttu að fara fram eftir
nýjárið.
Um þessar mundir voru 9000 íbúar í
Reykjavík. Af þeim komust um 2850
á kjörskrá, þar af nærri 1200 konur.
Hafði kjósendum fjölgað um helming
með nýju lögunum. Nú var í fyrsta skipti
listakosning og áttuðu menn sig ekkert
á því hvað hún var frábrugðin fyrra
kosningarfyrirkomulagi. Þess vegna
komu fram 18 listar, eða þremur fleiri
en bæjarfulltrúarnir, sem átti að kjósa.
Kvenfólkið sameinaðist um einn lista og
reyndi að fá allax lcnr.lir tj! 5S kjósa
hann. En samheldni og samtök „vinnu-
kvennanna" voru ekki eins mikil og
þingmenn höfðu óttazt. Af 600 konum,
sem greiddu atkvæði, kusu 250 aðra
lista. Samt kom kvenþjóðin að 4 full-
trúum, og þótti vel af sér vikið, enda
þótt mesti styrkur þeirra kvennanna
væri listafjöldinn, sem fram kom frá
ýmsum félögum.
BÖKMENNTIR
Framhald af bls. 6
ast, þegar hann heyrir, að Virgilíus hafi
verið sendur að tilmælum þriggja
kvenna, sem eiru María mey, heilög
Lúsía og Beatirice.
f þessari kviðu eru táknmyndir. Skóg-
urinn tóknar synd og frávik frá réttri
trú, hæðin eða fjallið táknar iðrunina,
það verður aðeins klifið „hina réttu leið“,
því að skóginn byggja eigin syndir, sem
hafa tekið á sig villidýramyndir, sem
tákna losta, hroka og ágirnd. Hiundur-
inn gæti táknað heilagan anda og jafn-
framt þann, sem kemur síðar og frelsar
ítaliu úr áþján. Dante ferðast nú um
helvíti, hann kemur í forgarðinn, þar
sem hann hittir Hómer, Horatíus, Ovi-
díus og fleiri. Refsing þeirra er fólgin í
því, að þeim mun aldrei veitast að nálg-
ast guð. Nú er haldið niður á við. Dante
sleppir öllum formálum og inngangi,
eins og siður var á þessum tímum, les-
andinn hrífst með gjörningum frásagnar-
snilldarinnar. Virgilíus fræðir hann um
þessar vistarverur, sem nú eru tiu tals-
ins, og dragast saman eftir því sem neð-
ar dregur, og því verri verður einnig
vistin. Neðst situr djöfullinn í selskap
Júdasar, Brútusar og Cassíusar. Þeir
þrír eru verstu svikarar, sem lifað hafa.
Skáldin hafa nú farið um tuttugu og
eina vistarveru, og margt gerist á leið-
inni; það er hvergi doði yfir frásögninnL
Dante hefur séð eitt hundrað tuttugu og
átta syndara, sem eru nefndir með nafni,
auk grúa annarra. Hann átti samtal við
þrjátíu og sjö. Þeir samferðamenn sáu
þrjátíu ófreskjur og fleiri saurug kvik-
indi, þeir urðu að þola ofsahita og níst-
ingskulda, fellibylji, óheyrileg hljóð og
viðbjóðslegan óþef. Þeir urðu að horfa
upp á kvalir vesalinganna og hryllilegar
pyndingaraðferðir djöflanna. Þessi ferð
var hverri martröð verri og andstyggi-
legri, enda leið tvisvar yfir Dante. Og
allir þessir einstaklingar, sem þjást,
12 LESBÓK MOHGUNBLAÐSINS.
26. tbl. 1965