Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1965, Qupperneq 3

LANSFJAÐRIRNAR
___ Eftir Jan Fridegárd .. ■.. --
AR sem Lars HSrd stóð við vél-
ina sína og einangra'ði rafmagnsþráð, sá
hann, hvar verkstjórinn kom út úr skrif-
stofu framkvæmdastjórans með blað í
hendinni.
Verkstjórinn leit í kringum sig, eins
og hann væri að velja sér leið milli vél-
anna, er stóðu þarna í hundraðatali.
Síðan kom hann beinustu leið til Lars
Hárd.
— Jæja, nú erum við farnir að segja
upp, sagði hann. Yður er hér með sagt
upp frá 15. júní. Það er skortur á verk-
efnum.
Og verkstjórinn merkti við nafn hans
á listanum, áður en hunn sneri sér frá
honum.
Lars Hárd svaraði engu, en hann fann,
hvernig honum hitnaði í andlitinu. Kon-
urnar við spunavélarnar litu forvitnar
á hann, og maðurinn, sem næstur honum
stóð, kom til hans um leið og verk-
stjórinn var horfinn úr augsýn.
— Var þér sagt upp?
— Já.
— Það var skítt. Hvað ætlarðu nú að
taka til bragðs? — Maður hafði heppn-
ina með sér í þetta sinn.
ESSI ólánsdagur er nú liðinn fyr-
ir mánuði, hugsaði Lars HSrd, þar
sem hann labbaði eftir götuslóða méð-
fram grónum og blómskrýddum skurð-
bökkum til beggja handa. Foreldrahús-
in urðu þrautalendingin, eins og svo oft
áður, eftir árangurslausa atvinnuleit í
borginni.
Ofurlítil Ijósglæta hafði þó rofið myrk-
ur þessara atvinnuleysisdaga, Hann hafði
tekið sig til og ort nokkur ljóö, og tvö
þeirra höfðu þegar birzt í héraðsblað-
inu. Ekki hafði hann hlotið skáldalaun
fyrir þau, en sá dagur skyldi einhvern
tima koma.
Grasið, skógurinn og vatnið, — allt
hafði breytt um svip, sfðan hann fór að
yrkja. Þangað sótti hann nú, trúnaðar-
traust og uþpörvun. Þegar hann mætti
gósseigandanum, er leit á hann sem
auðnuleysingja, eða þegar móðir hans
sat og fylgdist döpur méð hverjum flesk
bita, sem hvarf ofan í hann, án þess að
nokkrum björgunaraðgerðum yrði við
ko’mið, þá varð honum s.trax léttara um
andardrátitnn, ef hann leitaði út í nátt-
úruria á vit fuglásöngs og sumarvinda.
Auk þessara tveggja prentuðu
kvæða átti hann heila tylft í brjóst-
vasanum. Þau höfðu öll orðið til í at-
vinnuleysinu. Enginn hafði séð þau,
enda háfði enginn vit á skáldskap í öllu
byggðarlaginu.
— Kvæði eru ekki þess virði að vera
lesin, sagði faðirinn, móðirin og allur
skarinn í sveitinni.
En til var fólk af öðru sauöahúsi, ef
aðeins væri hægt að komast í samband
við það, — svo var guði fyrir að þakka.
— Stór og fræg nöfn. Sá sem gæti fengið
eitt oi ð frá einhverjum slíkum, — eitt
viðurkenningarorð til að styðjast við
eins og staf og reka framan í alla háð-
fugla og rógbera. Ef hann áræddi bara
að skrifa einhverjum þeirra.
Fröding var dauður. Dan Anderson
líka. En Karlfeldt var enn á lífi og Heid-
enstam einnig. Það voru karlar, sem vert
var um að tala. Ef hann sendi nú kvæð-
in til þeirra og óskaði eftir þeirra áliti!
Hann tók tvö strá, — puntstrá, sem
vera skyldi Karlfeldt, og vallarfoxgras,
er tákna skyldi Heidenstam. Hann hélt
þeim fyrir aftan bak og dró annað þeirra.
Karlfeldt hlaut hnossið.
Tveimur dögum sfðar hélt þykkt og
mikið bréf af stað frá pósthúsinu áleið-
is til stóra skáldsins, — heimilisfang:
Sænska Akademían.
Einu kvæðinu i umslaginu hafði þókn-
azt að teygja kollinn upp fyrir hin,
þannig að tvær efstu línurnar sáust. Já,
Svör Ingjaldar
Eítir Knút Þorsteinsson frá Úlfsstöðum
Méi aldrei lífið auðnu færði hag,
en aðeins þessi slitnu húsgangsklæði.
Svo má sú stund jafnt koma kvöld sem dag,
er kallar mig að skiljast við þau gæði.
Því megnar hvorki stolt þitt eða stál
mig slíka að beygja í smán að fótum þínum,
til hjálpar þinni hefndarþyrstu sál,
að heit ég rjúfi á tryggðavini mínum.
Mig skiptir engu ævidvöl mín hér
og engin hræðist dauðans skuggaleiti.
En aðeíns þess ég óska vildi mér,
að aldrei sagan níðingsorð mér veiti.
Og máske síðar morgni af þeirri tíð,
þó máttur sverðsins nú í hendi ráði,
að sá ei minni sýnist þjóðarlýð,
er særðum hlífði, en hinn, er blóð hans þráði. —
það voru ljóðlínur. sem enginn þurfti að
skammast sín fyrir:
Skógarins daufi, en þungi þytur
þylur sinn óð og boðskap flytur.
Fyrstu vikuna var eftirvæntingin
allt að því óbærileg, þegar pósturinn
kom. En smám saman, því lengra sem
leið, kom biturleiki hins forsmáða í stað-
inn. Þeir sem höfðu allt sitt á þurru
landi, voru ekki að hlaupa til að opna
dyrnar fyrir nýliðum, er gætu orðið
þeim skeinuhættir. Það var þvert á móti
reynt að kæfa snillingana í fæðingunni
og sparka þeim út í yztu myrkur. Hvern-
ig gat hann nokkru sinni búizt við öðru?
Úti á lanösbyggðinni var ekki ennþá
farfð að líta á atvinnuleysið sem þjóðar-
böl, er krefðist sinna fórnarlamba. Þeir
sem ekki höfðu vinnu voru álitnir let-
ingjar og amlóðar.
Almenningsálitið á Lars Hárd var sem
sagt ekki upp á marga fiska, þegar mán-
uðir liðu án þess hann ynni ærlegt hand-
tak og bætti gráu ofan á svart með því
að liggja uppi á vesalings foreldrunum.
Gósseigandinn hafði látið hann vita, að
hann skyldi helzt ekki stíga fæti sín-
um í landareign óðalsins.
Þegar hann svo hafði komizt að þeirri
niðurstöðu, að af öllum þeim mörgu og
ólíku möguleikum samfélagsins stæði
honum þjóðvegurinn einn opinn, þá kom
loks bréffð. í hverri lakk-klessu stóð
skýrum stöfum: Litli stimpill Sænsku
Akademíunnar.
Pósturinn rétti honum bréfið með
virðingu og aðdáun. Hann vissi, að kvæði
eftir Lars Hárd höfðu birzt í héraðs-
blaðinu.
— Þolinmæðin þrautir vinnur allar,
sagði hann. Það hljóta ekki margir verð-
laun Akademíunnar. Geijer fékk þau
fyrir Víkinginn, ef ég man rétt. Ég hlýt
þann heiður að verða íyrstur að óska
þér til hamingju.
Lai’s Hárd tók á móti bréfinu með
skjálfandi hendi. Eftirvæntingin var svo
yfirspennt, að hann náði naumast and-
anum, og hann gekk út í haga, áður en
hann áræddi að opna bréfið.
Meðan hann beið þessa bréfs, hafði
sumarið liðið. Fuglarnir höfðu þagnað
og aðeins nokkrir fölleitir haustfíflar og
baldursbrár þverskölluðust ennþá og
reyndu að lifa af dimmar frostnætur.
Hann reyndi að geta sér til um inni-
hald bréfsins. Þar voru kvæðin auðvitað,
— en hvað meira? Máske voru það verð-
iaun — eða heiðursskjal. Ef til vill höfðu
kvæðin reynzt betri en hann hafði sjálf-
ur gert sér grein fyrir, — kannske hreint
og beint stórkostleg, — þau beztu, er
nokkru sinni hafa sézt. Þetta var þá ekki
í fyrsta sinn að snillingur hafði vax-
ið upp úr miðju mannhafinu eins og fíf-
ill á áburöarhaug.
En nú, var stund staðreyndanna runnin
upp, og hann svipti umslaginu opnu. Þar
voru kvæðin — og bréf. Ekkert heiðurs-
skjal. Nú — jæja, — það gat komið síðar.
Augu hans þutu yfir bréfið, sem skrif-
að var með sérkennilegri, en auölesinni
rithendi:
„Þegar ég kom heim, las ég ljóð yðar,
sem legið hafa á skrifstofu Akademí-
unnar síðan í júlí“, stóð þar. „Þau glöddu
mig með sínum ferska æskublæ, og ég
þakka yður fyrir aö hafa sent mér þau.
En ég get hvorki né vil láta neina gagn-
rýni frá mér fara. Allur skáldskapur
verður að fá að þroskast frjálst á eigin
spýtur, — taka sjálfur alla áhættu. Með
vinarkveðju, yðar Erik Axel Karlfeldt".
Jæja, svo þetta var þá allt og sumt.
Hann hvorki vildi né gat látið neina
gagnrýni frá sér fara. Nei, nei, það var
alltof mikið.
Ekkert hafði sem sér breytzt, — hann
hafði bara fengið kvæðin endursend.
Skáldið hafði víst ekki einu sinni haft
fyrir þvi að sýna þau hinum körlun-
um i Akademíunni, því að þó mundi
einhver þeirra hafa séð, að hér var ekki
á ferðinni neitt venjulegt leirskáld eða
eftirmælahnoðari.
Óstjórnleg örvænting greip í hárið á
Lars Hárd og dró hann fram og til baka
yfir móa og mela allt til kvölds.
Framhald á bls. 12.
40. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3