Lesbók Morgunblaðsins - 17.04.1966, Qupperneq 13

■ m/mrn • vk m mm 5-TUHiHonAR *
T<!KH: HAHMKWSOI*
NJÖRÐR ‘l NÓATÍWUM QPtT SÍÐflN 2 tbÖRN. H'E1 ANNQT.
FREVR, £N DÓTÍIR FREVJfl. PAU V'flRV FÓCR tiLlTUH
OC M'ATfUC,.
FREVR ER IHN'AGÆTASTI AF'ASUM.HANN R/EOR FVRIR
REGNI 0K SKINI SÖLAR OK ÞARMEO AVEKfl JARÐflR,
EN FREYJA ER ACÆfUST f\F 'ASYNJUM. HON'A ÞANN BÆ
fl HIMNI, £R FÖLK-VANCR HElTR.OK HVAR SEM HON
R/ÐR TiL V/CS, Pfl fl HON HALFAN val,enhalfan
‘öÐ/NN, SV'Pí SEn HEIi secir:
FolKVANCR HElTiR, HALFAN VAL
£N ÞAR FREYJA MÐR HON KÝSS HVEPJAN OAC,
SESSA KOSTUM 7 SAL. EN HALFAN OÐlNN 'A.
OK'A HAKÍN ER QOTT AT HEITA TlL ARS OK FRIÐAR
Salr hennar, sessrúmnir, hann crmikill OK fagr.
EN ER HON FERR, >A EKR HON KÖTTOMTVEIM OK
5 ITR 1 REIÐ.HON £R NAKVÆMUSf MÖNNUM TiL
'fl AT HE/Tfl, OKAF HENVAR NAFNl ER ÞATTíCNaR*
NflFN, £R R'iKISKONUR ERUKAILAPAR FRÖVUí?.
f/ENW/ L'/KAOI V£L /IflNSÖNQR/A HANfl ERQOTT
AT HElJfl TlL 'flSTfl.
Fyrsta hraðpressa
kom hingað 1879 í ísafoldarprent-
smiðju. Seinna á þessu ári kom önn-
ur hraðpressa í prentsmiðju Einars
Þórðarsonar (sem áður var Landsprent-
smiðjan). Ekki mundu þær hraðpressur
þykjar hraðvirkar nú.
Mormónar
voru hér með trúboð veturinn 1880,
og varð eitthvað ágengt. Meðal annarra
unnu þeir annan lögregluþjón bæjarins
til fylgis við trú sína.
Alþingishúsið.
Byrjað var á smíði þess í maí 1880,
en næsta sumar var Alþingi háð í hús-
inu og hafði húsið því ekki verið nema
eitt ár í smíðum. Þetta er met um svo
stórt og vandað hús og hefir engum
tekizt enn að fara fram úr því meti
þrátt fyrir allar tæknilegar framfarir,
hagræðingu og vinnuvísindi. — Lands-
bókasafnið og Forngripasafnið voru
flutt í húsið 1881.
Baejarprýði.
Árið 1881 var gerð nýbygging við
norðurendann á lyfjabúðinni og settar
þar á þakið tvaer eirmyndir (mynda-
styttur). Þótti þetta bæði mikil nýlunda
og bæjarprýði.
Þjóðskjalasafnið
stofnaði Hilmar Finsen landshöfðingi
sem allsherjar embættisskjalasafn 3.
apríl 1882, og var það upphaf Þjóð-
skjalasafnsins.
Fyrstu brýr á Elliðaár
voru smíðaðar 1882. Þóttu þær svo
mikið mannvirki, að fjöldi manna gerði
sér ferð þangað til þess að skoða þær.
Fyrstu norðurljósarannsóknir
hér á landi hófust veturinn 1883 og
voru framkvæmdar af dönskum stjarn-
fræðingi, Sophus Tromholt að nafni.
Fyrsta iðnsýning
sem haldin var á landinu var opnuð
2. ágúst 1883 og stóð til 19. ágúst. Hún
var í hinum nýreista barnaskóla Reykja-
víkur (í Pósthússtræti, nú lögreglu-
stöð). Hafði Iðnaðarmannafélagið haft
forgöngu um sýninguna og kosið fram-
kvæmdanefnd árið áður og í henni áttu
sæti: Jón Borgfirðingur lögregluþjónn,
Páll Þorkelsson gullsmiður og Sigfús
Eymundsson ljósmyndari. Sýningarmun-
ir voru hátt á fimmta hundrað og sýn-
inguna sóttu 1300-1400 manns. Þar fengu
margir verðlaun og var útbýtt 31 silfur-
pening, 32 eirpeningum og 56 heiðurs-
skjölum. Dómnefndina skipuðu: Elin-
borg Thorberg landshöfðingjafrú, Kristj-
ana Hafstein amtmannsfrú og alþingis-
mennirnir Jón Sigurðsson, séra Bene-
dikt Kristjánsson, Einar Ásmundsson og
Tryggvi Gunnarsson.
Fyrstu kirkjutónlcikar
hér á landi voru í dómkirkjunni 30.
des. 1883. Gengust fyrir þeim Stein-
grímur Johnsen og Björn Kristjánsson
kaupmaður.
Fyrsti aðstoðarmaður
við Landsbókasafnið var ráðinn cand.
Hallgrímur Melsted 1884 og var kaup
hans 10 krónur á mánuði.
Fyrstu fiskirannsóknir
hér framkvæmdi Arthur Feddersen
1884. Hann var adjunkt frá Viborg.
Þurrkun tjarnarinnar.
Árið 1884 barst bæjarstjórn tilboð frá
Lúders múrarameistara um að hann
skyldi þurrka upp tjörnina ef bærinn
vildi greiða sér 7112,50 kr. fyrir vikið.
Því tilboði var ekki sinnt.
Nýr bæjarspítali
var reistur við Þingholtsstræti 1884
og skyldi þar jafnframt fara fram
kennsla læknanema.
Fyrsta Góðtemplarastúka
í Reykjavík var „Verðandi", stofnuð
í maí 1885. Hún starfar enn.
Stofnun málverkasafns.
Að tilhlutan cand. jur. Björns Bjarn-
arsonar komu hingað 11 erlend málverk
1885 sem vísir að málverkasafni. Mál-
verk þessi höfðu verið gefin og fleiri
þó.
Tlpphaf sjómannaskóla.
Markús Bjarnason skipstjóri hóf
kennslu í stýrimannafræði haustið 1885
og voru þennan vetur 11 nemendur hjá
honum. Þá voru 11 skútur gerðar út
frá Reykjavík.
Fyrsta aukaþing
kom saman í Reykjavík 28. júlí 1886
og starfaði í 30 daga. Hlutverk þess var
að samþykkja stjórnskipunarlögin frá
árinu áður.
Fyrsta fiskmat.
Arið 1886 var mjög lágt verð á salt-
fiski og þó langlægst á Faxaflóafiski
(netafiski). Þá var efnt til samtaka
hér um að vanda betur saltfiskverkun,
því að ella mundu Spánverjar ekki
kaupa fiskinn.
Fyrsti banki
á íslandi, Landsbankinn, tók til starfa
í Reykjavík 1. júlí 1886. Þá voru gefrur
út fyrstu íslenzku bankaseðlarnir.
Nú var liðin ein öld síðan Reykjavík
fékk kaupstaðarréttindi. Voru þá í bæn-
um 355 íbúðarl/is úr timbri og 170 torf-
bæir, en íbúar voru 3540.
Ekki bólaði neitt á því fram eítir
árinu 1886, að þess ætti að minnast að
Reykjavík átti 100 ára afmæli hinn 18.
ágúst. En svo ákváðu Templarar, að þeir
skyldu minnast afmælisins sunnudag-
inn 22. ágúst. Þá voru hér þrjár stúk-
ur. En er þetta spurðist var sem bæjar-
stjórn vaknaði af svefni, og sá hún að
sér mundi skyldast að minnast aldar-
afmælisins. Var þá þegar hafinn undir-
búningur að því að gera miðvikudag-
inn 18. ágúst að hátíðardegi, og var
ákveðið að öllum búðum skyldi lokað
seinni hluta þess dags.
Snemma morguns afmælisdaginn
sjálfan var fjöldi manna kominn sam-
an á Austurvelli til þess að búa undir
hátíðina, er þar átti að fara fram. Voru
reistar fánastengur allt umhverfis völl-
ínn, en ljóskerjum raðað á grindurnar
umhverfis hann. Beint fram undan Al-
þingishúsinu var gerður ræðupallur,
danspallur í norðvesturhorni vallanns
og veitingatjöld reist hingað og þangað.
Kl. 4 hófust svo hátíðahöldin með
samsæti helztu manna í Hótel íslandi.
Voru þar bæjarfulltrúar, nokkrir al-
þingismenn og borgarar, alls um
60 manns. Aðalræðuna þar flutti
Jón Jensson (settur bæjarfógeti),
minntist framfara í bænum seinustu árin
-LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13
17. april 1966