Lesbók Morgunblaðsins - 31.07.1966, Blaðsíða 2

Paul van den Boyenants er
forsætisráðherra ríkis-
stjórnarinnar, sem skipuð var í
Belgíu í marzmánuði síðastliðnum
Hann er leiðtogi Kristilega flokks-
ins, sem er stærsti flokkur lands-
ins, þrátt fyrir atkvæðatap í þing-
kosningunum í maí 1965. Þessi
stjórn er fyrsta samsteypustjórn,
sem mynduð hefur verið
í Belgíu um langan aldur
án þátttöku næststærsta flokksins,
Sósíalistaflokksins eða sósíaldemó-
krata, en sá flokkur tapaði einnig
miklu fylgi í kosningunum 1965.
Auk Kristilega flokksins stendur
Frjálslyndi flokkurinn (líberalir)
að stjórninni, en hann jók fylgi
sitt mjög verulega. Fjórði stærsti
flokkurinn er „Volksunie“, flokkur
flæmskra þjóðernissinna, þar sem
marga grunar, að grunnt sé á of-
stækinu. Svipað ofstæki er að finna
meðal hinna frönskumælandi Vall-
óna, en þeir eru margklofnir og
hefur ekki tekizt að mynda heil-
steyptan flokk á grundvelli deiln-
anna milli hinna tveggja þjóðar-
brota, þ.e. Flæmingja, sem tala mál
náskylt hollenzku, og Vallóna, sem
tala frönsku. Auk þessara tveggja
þjóðarbrota er þýzkumælandi
minnihluti austast í Belgíu.
Ú.
. atkvæða
34' (4i)
28 (37)
22 (12)
6 ( 3)
i rslit kosninganna í maí 19(55
urðu þessi, þegar stærstu flokkarnir
eru taldir (í svigum tölur frá fyrri
kosningum):
—_____________Þingsæti
Kristil. 77 (96)
Sós.demókr. 64 (84)
Frjálsl. 48 (20)
Volksunie 12 ( 5)
Auk þess hlutu Moskvukommúnistar
6 þingsæti, Front démocratique des
francophones 3 þingsæti, Front commun
wallon 1 þingsæti og Parti Wallon des
travailleurs 1 þingsæti. Pekingkomm-
únistar, Mouvement populaire wallon,
Rénovation wallonne og Mouvement
libéral wallon hlutu ekkert þingsæti.
í ríkisstjórninni eiga 23 ráðherrar
sæti, 14 úr Kristilega flokknum og 9 úr
Frjálslynda flokknum. Tillit varð einn-
ig að taka til þess, að landinu er skipt
í tungumálasvæði, þ.e. flæmskt, franskt
(vallónskt) og þýzkt, en auk þess er
höfuðborgin, Brússel (Bruxelles), sér-
stakt svæði, þar sem franska er að
langmestu leyti einráð. 12 ráðherranna
eru Flæmingjar, 6 Vallónar og 5 eru
„Bruxellois“ eða frá Brússel.
Flæmska (Vlaams) er í rauninni
margar mállýzkur, mjög líkar eða eins
og hollenzka, og eru þær talaðar í
Flandern og víðar, þar sem Frankar
settust að á 4. öld. Þrjár franskar mál-
lýzkur (Picard, Wallon og Lorrain) eru
talaðar í suðurhluta Belgíu, þar sem
hét Gallia Belgica á dögum Rómverja.
i aul van den Boyenants er vís-
indamálaráðherra jafnframt því sem
hann er forsætisráðherra. Aðrir helztu
ráðherrar eru Pierre Harmel, fyrrver-
andi forsætisráðherra úr Kristilega
flokknum, sem er utanríkismálaráð-
herra, Willy de Clercq úr Frjálslynda
flokknum, sem er varaforsætisráðherra
og fjármálaráðherra, og René van
Elslande úr Kristilega flokknum, sem
fer með evrópsk málefni og flæmsk
menningarmál, en hið síðarnefnda er
talið mjög viðkvæmt verkefni vegna
ásækni franskrar tungu og menningar
og hatrammlegra viðbragða flæmskra
þjóðernissinna. Þess má geta, að í Belg-
íu er sérstakt miðstéttaráðuneyti. Var
því komið á fót á sínum tíma til þess
að friða hinar svonefndu millistéttir,
sem þótti nóg um „dekur“ beggja að-
alflokkanna (fyrst sósíaldemókrata og
síðan kristilegra) við lágstéttirnar. Svo
einkennilega vill til, að miðstéttamála-
ráðherra er nú og hefur verið í fyrri
ríkisstjórnúm tiginn aðalsmaður, Adh-
emar d’ Alcantara, greifi.
Hin nýja ríkisstjórn hefur farið fram
E
„svart-rauða" samstarf kristilegra og
krata sé búið að gera sitt gagn við end-
urreisn landsins frá styrjaldarlokum, og
nú verði að „virkja vinstri nútíma-
menn“, sem hafni bæði hægfara sósíal-
demokratisma og gamaldags, róttækum
sósíalisma eða marxisma. Samstarfs-
slit við kristilega og hæfilegur stjórnar-
andstöðutími sé skilyrði þess, að ný
stefna verði tekin upp. Þessi vinstri
armur lætur mjög að því liggja, að
mannaskipti í forystu flokksins séu
æskileg, og því ásakar ,,miðja“ flokks-
ins og hinir hægfara þennan flokksarm
um að vera undir stjórn metorðasjúkra
tækifærissinna. Deilurnar innan flokks-
ins urðu svo harðvítugar, að samsteypu-
stjórn kristilegra og sósíalista, sem
Pierre Harmel myndaði eftir kosning-
arnar í fyrra féll „innan frá“, þrátt
fyrir alvarlega áskorun Baldvins kon-
ungs til ráðherranna um að sýna ábyrgð
artilfinningu. Allt kom fyrir ekki, og
stjórnin sagði af sér. Afrek hennar urðu
þau helzt að lækka skatta og aðrar
opinberar álögur verulega, en hins veg-
ar rauk verðlag upp úr öllu valdi.
Það tók næstum fimm vikur að skipa
nýja stjórn. Allir bjuggust við nýrri
samsteypustjórn kristilegra og' sósíal-
demokrata, en ekki tókst að koma henni
saman, þótt margir stjórnmálamenn úr
báðum flokkum reyndu. Að lokum fól
konungur Paul van den Boyenant3
(PVB, eins og hann er kallaður) stjórn-
armyndun.
H,
á vinnufrið til þess að geta fengizt við
vandasöm innanríkismálefni. Hins veg-
ar lýsti hún þegar yfir því, að hún
hygði ekki á neinar breytingar í utan-
ríkismálum. Þar yrði starfað áfram inn-
an NATO, EBE og Evrópuráðsins og
stuðlað að eflingu þessara stofnana.
Búizt er við því, að ýmsar höfuðstöðv-
ar NATO verði fluttar frá Frakklandi
til Wavre (Waveren), bæjar fyrir suð-
austan Brússel, nokkuð fyrir austan
Waterloo.
Lann byrjaði á því að semja
stjórnarstefnuskrá, sem hann lagði síð-
an fyrir sinn eigin flokk, Kristilega
flokkinn, Sósíalistaflokkinn og Frjáls-
lynda flokkinn. Stefnuskráin var sam-
þykkt hjá kristilegum og einnig hjá
sósíalistum, en hinir síðarnefndu gátu
með engu móti fellt sig við forsætis-
ráðherraefnið. í augum margra sós-
íalista er PVB fulltrúi margs hins
versta, sem þeir geta hugsað sér: íhalds
samur maður úr borgarastétt, sem þar
að auki er heildsali og verksmiðju-
eigandi í Brússel. Sósíalistar samþykktu
því að mynda stjórn með kristilegum
eftir fyrrgreindri stefnuskrá, ef ein-
hver annar en PVB yrði forsætisráð-
herra.
Nú ætluðu margir, að pólitískur fer-
ill PVB væri á enda runninn, því að
kristilegir mundu neyðast til þess að
ganga að þessu skilyrði. Öllum til mik-
illar undrunar komu frjálslyndir hon-
nm til bjargar. Þeir samþykktu að taka
þátt í ríkisstjórn, sem ynni eftir stefnu-
skráruppkasti PVB, og þeir lýstu því
einnig yfir, að þeir gætu sætt sig við
hann sem forsætisráðherra. Þetta kQZíl
því meira á óvart. SSBi h^fðí
FSvió vlð þvi, að Frjálslyndi flokkur-
inn vildi knýja fram nýjar kosningar,
til þess að fylgja sigrinum frá í fyrra
eftir og fá enn betri vígstöðu. Formað-
ur flokksins, sem er fremur hægrisinn-
aður, Omer Vanaudenhove, lýsti því
hins vegar yfir, að flokkur frjálslyndra
gæti ekki skorazt undan því, að taka
sér ábyrgð á herðar, þegar ástandið í
landstjórnarmálum væri jafn-alvarlegt.
Kristilegir og frjálslyndir mynduðu
því stjórn saman, og styðja hana 125
þingmenn af 212.
Framhald á bls. 15
ins og fyrr sagði, er þetta fyrsta
samsteypustjórn í Belgíu um langan
aldur, sem sósíaldemókratar eða sósía-
listar eigi ekki sæti í. Þetta er flokks-
ins eigin sök, því að um nokkurt skeið
hefur hann verið ákaflega klofinn inn-
byrðis, og í kosningunum í maí 1965
leiddi þessi klofningur til atkvæða- og
þingsætataps. Viss hluti vinstra arms
flokksins hefur lengi krafizt þess, að
flokkurinn fari í stjórnarandstöðu. Iiin
núverandi, sósíaldemokratíska stefnu-
skrá flokksins sé löngu orðin úrelt, hið
FramKv.stJ.:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Utgefandi:
Sigfns Jónsson. i
Sigurður Bjarnason frá Visfur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Arm Garðar Kristinsson.
Aðalstrætl 6. SímJ 22480.
H.t. Arvakur. Reykjavllc.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
31. júlí 1966
»