Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.1966, Side 15

um óljósa grunj sínum. Amerísku eftir-
litsforingjarnir stóðu í nánu sambandi
yið Ýerfassungssciiutz, sem á að gæta
öryggis Vestur-Þýzkalands. Vestur-
týzku eftirlitsmennirnir voru komnir
á sporið eftir Antje. Hvernig var ekki
vitað, en grunurinn á henni var vak-
inn.
F lóttadaginn, 13. apríl 1963, var
þessum erfiðleikum hjá Hans Otto og
Antje lokið. Hefðu þau tvö, á sama
degi, eftir að þau voru komin örugg
til Vestur-Þýzkalands, gefið sig fram
við lögregluna og sagt allan sannleik-
ann, hefði njósnamál þeirra orðið til-
tölulega einfalt, en þau gáfu sig ekki
íram.
Þegar í mánaðarlokin fór Antje til
yfirmanna sinna og tilkynnti þeim, að
Hans Otto væri örugglega kominn til
Vestur-Berlínar, og bað nú um nýjar
fyrirskipanir. Þær fékk hún. Hún og
unnusti hennar skyldu njósna, sem fyrr
í hópi stúdenta. Þau skyldu leita á
fund annarra njósnara, sem SSD hafði
ekkert heyrt frá lengi, og tilkynna
þeim, að ef þeir ekki gæfu sig fram,
yrðu þeir afhjúpaðir. Antje fékk einnig
að vita, að bæði hún og Hans Otto yrðu
afhjúpuð, ef þau stæðu í þeirri trú, að
njosnaþjónustu þeirra væri lokið.
Antje og Hans Otto héldu áfram starf
semi sinni. Þau njósnuðu meðal stúd-
entanna, á flugvöllum í Vestur-Berlín,
um þekkta gesti, sem komu til borg-
arinnar, í leikhúsunum, gáfu skýrslur
um almenningsálitið, og höfðu eftir-
lit með því, að aðrir njósnarar hefð-
ust eitthvað að.
Spilin á borðið
að var ekkert flýtisverk að af-
hjúpa Hans Otto og Antje. EiUhvað
ári eftir flótta hans, var hann aftur
kallaður til yfirheyrslu hjá Ameríku-
mönnum. Nú voru engar dulur á það
dregnar, að hann væri undir grun, og
yfirlieyrslurnar voru talsvert harka-
legar. Hann fékk að vísu að ganga
laus, eftir yfirheyrsluna, en hann vissi
bara ekki, að verið væri á hælunum
á honum. Þegar hann hitti Antje sína
um kvöldið, sagði hann henni, að þau
lægju bæði úndír grun.
Þetta kvöld hefur þeim líklega liðið
hvað verst. Taugarnar voru í stakasta
ólagi. Hvað gátu þaú til bragðs tekið?
Þau höfðu strangar fyrirskipanir um
að flýja sem fljótast austur fyrir járn-
tjaldið, ef þau fyndu sig grunuð um
njósnastarfsemi. Ættu þau að gera það?
Hver yrðu örlög þeirra? En þessi óvissa
fékk þau til að ákvsrða sig. Sama kvöld
sneru þau sér til yíirvaldanna og leystu
frá skjóðunni.
Hvort þeirra um sig fékk tveggja
ára fangelsisdóm. Að refsingin varð
svona væg, var hvaö þau bæði snerti
sú, að þeim hafði upphaflega verið
þröngvað í þessa starfsemi. Hvorki
Sovétríkin né Austur-Þýzkaland mun
SVIPMYND
Framhald af bls. 2.
mótmælasöngva. Á sviðinu kemur hún
mjög rómantískt fyrir sjónir, og hún
gengst upp í því að láta seiðandi fram-
komu sína, geðþekkt útlit og hreimfagra
rödd sína töfra áheyrendur. Hún segist
gera þetta vegna þess, að hún hafi oftast
einhvern boðskap að flytja, sem verði
að komast til skila. Hún hefur beitt
þessum rómantísku áhrifum sínum í
þágu margra og ólíkra málefna, en hún
kveðst „fyrirlíta heimskulega mótmæla-
söngva, sem hafi hvorki tónlistar- né
skáldskapargildi“.
Hún hefur stundum saett gagnrýni
fyrir að hafa valið sér óheppilegan mál-
stað til þess að berjast fyrir, og einkum
hefur sumum gramizt, þegar hún tekur
pólitíska afstöðu í söngvum sínum og
kemur fram á mótum ýmissa sérkreddu-
manna. Hún þykir vingulsinna og stefnu-
laus en ákaflega áhrifagjörn í stjórn-
málum og landsmálum almennt, en það
ex þá ekki í fyrsta sinni sem listamenn
þykja óraunsæir og barnalegir í þeim
efnum.
J[ oan Baez er að nokkru leyti af
mexíkönskum ættum, eins og ráða má
af útliti hennar. Hún hefur sérstæða
fegurð til að bera, sem verður ómót-
slæðileg, þegar hún syngur af ástríðu.
Fólk lætur misjafnlega af kynnum sín-
um við hana. öllum ber saman um, að
framkoma hennar sé heillandi og
skemmtileg, en sumum finnst hún barna-
leg og blátt áfram leiðinleg við nán-
ari kynni. Hún sé ófrumleg og
ósjálfstæð í hugsun og svo áhrifa-
gjörn, að hún tali jafnan eins og sá,
sem hún hefur mest saman við að sælda
þá. stundina. Um þessar muhdir er hún
i slagtogi með fyrrverandi skólakennara,
sem heitir Ira Sandperl, og kallar hún
hann persónulegan „guru“ sinn eða spá-
sagnaranda og spekikarl. Þau sjást hér
saman á annarri myndinni. Hann talar
allan liðlangan daginn um alla heima
og geima, en hún hlustar á og fræðist.
Hann segir, að hún verði að beita áhrifa-
valdi sínu og frægð í þágu málefna
þeirra, er hann hefur áhuga á, og í sam-
einingu hafa þau sett á fót stofnun til
þess að rannsaka „ekki-ofbeldi“ (Insti-
tute for the Study of Non-Violence).
Stofnunin er í Carmel Valley í Kalíforn-
íu, og þangað koma stúdentar um helgar
frá San Francisco til umræðna, hugleið-
inga og líkamsæfinga, sem eiga að losa
sálina úr viðjum vanabundinnar hugs-
unar. Samkomurnar hefjast á líkams-
æfingum, síðan hugleiða þátttakendur
ákveðið efni um stund, en þá er það
tekið til umræóu. Að lokum setja allir
sig í hugleiðinga-stellingar að nýju.
Þetta fer fram á grafalVarlegan hátt og
hinir „innvígðu“ taka starfsemina mjög
hátíðlega. Flestum finnst þetta þó svo
drepleiðinlegt, að þeir koma ekki nema
einu sinni. „Auðvitað tökum við þetta
mjög alvarlega“, segir Joan Baez. „Non-
violence er undirbúningur okkar undir
næsta tilverustig“.
S öngur hennar fjarlægist nú hrein-
an þjóðlagasöng. Fyrir nokkru söng hún
rock’n’roll-lög inn á hljómskífu, og
stjór'naði mágur hennar, Richard Farina,
sem nú er látinn, upptökunni. Hún
skemmti sér prýðilega og sagði á eftir,
að þetta.væri í fyrsta skiptið, sem „I’ve
really let go“. Á nýjustu, hæggengu
hljómplötu sinni notar hún stríðan og
þungan takt og rafmagnsgítara. Slíkt
hefði þótt hræðileg goðgá meðal þjóð-
lagasöngvara fyrir ekki meira en einu
ári.
Sumir eru þeirrar skoðunar, að aðrar
söngkonur séu þegar farnar að skyggja
á hana, a. m. k. á sviði hreins þjóðlaga-
söngs. Tvær eru einkum nefndar, Judy
Collins, 27 ára gömul stúlka frá
Denver í Colorado, og Julie Felix,
25 ára gömul stúlka frá Kalí-
forníu, sem nú hefur setzt að í Englandi
Þar eru margir ágætir þjóðlagasöngv-
arar, eins og t. d. Alasdair Clayre og
Leon Rosselson, og söngflokkar á borð
við Liverpool Spinners og Waterson-
fjölskylduna. Hinn engilsaxneski heimur
virðist vera að eignast nýja sönglaga-
hefð, svipaða frönsku chansonnier-hefð-
inni, sem rekja má allt aftur til
trúbadúranna suður í Provence og við
þekkjum bezt í söng manna eins og
George Brassens og Jacques Douai.
25. september 1968
IJSSBÓK MORGUNBLAÐSINS 15