Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1967, Síða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1967, Síða 14
Kynþáttaóeirðir í Bandaríkjunum. göngu með manndrápi sem hægt er að öðlast völd og virðingu. Hinir dauðu voru étnir og ef það voru konur, sem hlut áttu að máli, var þeim nauðgað annað hvort fyrir eða eftir dauðann. Eina ástæða þess, að þjóðflokkar þessir voru ekiki útdauðir, þegar Astra- líumenri' friðuðu þessa heimshluta fyr- ir áratug, er sú að þeir höfðu vissa til- hneigingu til að viðhalda stofninum. Þeir drápu sjaldan fleiri en þeir gátu borðað hverju sinni og leyfðu þeim veikbyggðustu að lifa. Hinar hrollvekj- andi og afdráttarlausu frásagnir dr. Berndts og konu hans, sem þau söfnuðu meðal íbúanna sjálfra, sem þátt tóku í þessum taumlausu dráps-, nauðgana- og mannátsveizlum voru líkastar mar- tröð. 1 Nýju Gíneu er einnig að finna sjald- gæfan þjóðflokk, sem ekki hef ur dráps- fýsn hinna þjóðflokkanna til að bera. Það eru Arapesjar, og hafa dr. Marg- aret Mead og dr. Reo Fortune kynnt sér hegðun þeirra. Þeim verður lýst nánar síðar. HlS meirihluta mannkyns er það álitið morð að drepa innan vissrar þjóð- félagslegrar einingar, en utan hennar er það álitið hreystivottur, skemmtun og skylda. Slík manndráp eru ýmist framin af einstaklingum — hauskúpu- veiðurum eða höfuðleðrasöfnurum sem liður í blóðhefnd eða ránsferð — eða af hópum. Kallast það síðartalda hern- aður. Munurinn á eðli og víðtæki ætt- kvíslahernaðar og nútímahernaðar milli þjóðríkja er svo mikill, að nauðsynlegt er að halda þessu tvennu alveg að- skildu. Þjóðríkið var stofnað eftir bylting- una á seinni hluta steinaldar fyrir tæp- um 10 þúsund árum, og er það stuttur tími i þróunarsögu mannsins. Einn af kostum þjóðríkisins var, að það færði út mörkin, þar sem litið var á mann- dráp sem morð; fleiri ættbálkar lutu nú sömu lögum og voru um leið vernd- aðir gegn manndrápum. Nú til dags er ekki eins auðvelt að framkvæma slík- an þjóðasamruna, eins og atburðirnir í Nígeríu og Indónesíu færa okkur heim sanninn um; það var að öllum líkindum ekki heldur auðvelt í þá daga. Það eru engar áreiðanlegar heimildir til um stofnun fyrstu þjóðríkjanna, sem höfðu íjjðsetur upp með stórfljótum Asíu og Eftir bankarán Norður-Afríku. Um það leyti sem áreið- anlegar heimildir fóru að berast frá þessum þjóðum hafði einum þjóðflokki tekizt að tryggja frið meðal nágranna- þjóðflokka. Hópurinn var stækkaður og tók nú til flestra íbúa á tilteknu land- svæði, sem þannig hlutu' vernd, þótt þrælar og fangar væru venjulega und- anskildir. Þjóðrikið er síðasta framlag manns- ins í þá átt að skapa heild, þar sem litið er á manndráp sem morð. Á sl. 4000 árum hafa verið stofnsett allmörg trúarbrögð, sem ná til allra trúmanna tiltekinna þjóðfélaga. En engin trúar- brögð hafa unnið sér alheimshylli, og hinir útskúfuðu, vantrúuðu, afbrota- mennirnir, heiðingjar og villutrúar- menn voru ofsóttir eða drepnir, aí þvi að þeir voru þjónar djöfulsins. Stofnendur heimstrúarbragðanna, þeir Gautama Búddha, Jesús, Laó-Tzú og Múhameð, kepptu allir að alheims- bræðralagi, en engum þeirra tókst að koma á hjá sér lögum, sem heimiluðu vantrúuðum að njóta sama öryggis og verndar og rétttrúaðir. Á síðustu einni og hálfri öld hafa ýmsar þúsund-ára-hugsjónir — eins og t.d. lýðræðisstefnari, jafnaðarstefnan, alheimskommúnisminn og Sameinuðu þjóðirnar — tekið við hlutverki trúar- bragðanna, sem sé þvi að stofna al- heimsbræðralag. Þeim hefur ekki tek- izt fremur en trúarbrögðunum að vernda þá vantrúuðu gegn réttlátri reiði hinna rétttrúuðu. A síðustu öldum hafa allir góð- viljaðir menn a.m.k. játazt í orði hug- sjóninni um alheimsbræðralag með sömu réttindum fyrir alla, hver sem hegðun þeirra er. En þessi öld hefur orðið uppvís að uppvakningu rottu-hug- sjónanna. Mönnum er neitað um allt samneyti við aðra menn, ef þeir eru ekki af sama stofni og þeir eða hafa annan hörundslit. Fasismi, nazismi, of- stækis- og öfgastefnur hvítra og svartra eru allt dæmi um stefnur, sem hafa það markmið að ofsækja þá, sem til- heyra ekki þeirra flokki, sem svo leiðir af sér morð og annars konar ódæði. Hægt væri að rita margfalt fleira þessu til stuðnings og sýna fram á, að maðurinn sem tegund hefur enga höml- un gegn því að drepa þá meðbræður sína, sem eru af öðru sauðahúsi, en hefur aftur á móti ánægju af slíku og finnst sómi að. En það er ekki þar með sagt, að maðurinn hafi þegið að erfð- um morðhvötina. Engin skynsamleg ástæða er til að ætla slíkt, og sumir eru því beinlinis mótfallnir. Sú staðreynd að maðurinn er ekki gæddur hömlum gegn því að drepa aðra menn leiðir svo aftur af sér ýmsa lesti í fari mannsins, eins og t.d. kyn- villu, sifjaspjöll og fleira. Maðurinn hefur enga meðfædda hömlun gegn slíku; ef hann hefði það væru lögin óþörf. Hvort maðurinn lætur undan þessum ástríðum og að hve miklu leyti, fer eftir þjóðfélaginu sem um ræðir. S káldsögur Marquis de Sades eru merk heimildarrit um hvöt mannsins til að lítilsvirða, særa eða drepa með- bræður sína. Sade er mjög hugaður, mannlegur og hjartnæmur í lýsingum sinum, ef undanskildar eru kynferðis- lýsingar hans. í 13 ára langri einveru sinni í fangaklefanum skyggndist hann eins djúpt og auðið var í dulvitaðar hugmyndir sínar. í fangelsinu skrifaði hann skáldsögu um vald það, sem hægt er að öðlast yfir öðrum mönnum, og ánægjuna, sem af því hlýzt. De Sade líkti ánægju þessari við kyn- ferðisánægju; þetta var eina líkingin, vestan hafs. sem samtíma vísindi gátu léð honum, og það hæfði kenningu hans um við- bjóð mannssálarinnar. Freud lagði alltaf aðaláherzlun á Ödípúsduldina í kenningum sínum, og Ödípús vildi myrða föður sinn, staðreynd sem mörg- um sálkönnuðum hættir til að sjást yfir. Samkvæmt athugunum hinnar ný- látnu Melanie Klein vekur hatur og reiði ungbarna óskir, sem líkjast hug- myndum de Sades um mannát, eitrun, vönun og morð, þegar þeim er snúið upp í orð. Saga siðmenntaðra þjóða þá hálfa aðra öld sem liðin er frá dauða de Sades staðfestir einnig bölsýna skil- greiningu hans á mannlegri hegðun. Þó ímyndun hans léki lausum hala, höfum við samt orðið vitni að enn meiri hryllingi en hann greinir frá í ritum sínum; maðurinn getur verið enn ægilegri í skepnuskap sínum en de Sade lét sig dreyma um. Hugsanlegt er, að hefðu athuganir de Sades verið teknar til alvarlegri athugunar, væru ofstækismenn, morð- ingjar og aðrir slíkir ekki eins skaðleg- ir og þeir eru nú. að leynist samt smávon enn; það eru til fáein þjóðfélög, þar sem menn hafa ekki ánægju af að drottna yfjr né drepa hver annan né menn úr öðrum þjóðfélögum. Einasta ósk þeirra 14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. janúar 1ÍMÍ6.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.