Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1967, Page 2

#•
George Plimpton, ritstjóri
The Paris Review, hefur
á undanfömum árum vakið á sér
vaxandi athygli fyrir margra hluta
sakir. Má þar fyrst nefna, að hann
hefur á þeim þrettán árum, sem rit-
ið hefur komið ut, stöðugt unnið að
endurbótum á því og tekizt að
skapa því öruggan sess í menning-
arlífi hins vestræna heims. Er það
ekki sízt vegna viðtala við ýms
fremstu skáld heims, sem þarna
hafa birzt, en sum þessara viðtala
eru meðal þess bezta, sem gerist á
því sviði. En auk þeirrar athygli,
sem George Plimpton hefur aflað
sér vegna verðleika The Paris Rev-
iew, hefur hann einnig í ríkum
mæli vakið athygli sjálfur vegna
sérstæðra og fjöíbreytilegra hugð-
arefna og einstakrar atorku við að
hrinda í framkvæmd hverri hug-
mynd. Einn af vinum hans hefur
komizt þannig að orði: „George er
það metnaðarmál að kynnast öll-
um þeim samtímamönnum sínum,
sem eru frægir og áhugaverðir.
Hann langar til að gera listaverk
úr lífi sínu.“ En hann varð þó fyrst
almennt þekktur er bók hans, „Pap-
er Lion“, kom út fyrir skömmu.
Þessi bók fjallar um æfingar og leik
áhugamanns með knattspyrnulið-
inu „Detroit Lions“. Er sagt að hún
sé snilldarvel skrifuð, skemmtileg
og stundum átakanleg. „Paper Lion“
varð metsölubók í Bandaríkjunum.
I?.
-I ímm arum áður hafði Plimpton
skrixað aðra búk, „Out of My League“,
sem er öll smærri í sniðum og vakti
minni athygli. Bókin iýsir eins kvölds
keppni við „All Stars“ á „Yankee
Stadium". Ernest Hemingway sagði um
þessa bók; „Hún er fallega skynjuð og
ótrúlega hugsuð þessi frásögn af eld-
raun sam viljandi er gengizt undir og
hefur hrollvekjandi svipmót sannrar
martraðar. Þetta er dimma hlið mán-
ans í Walter Mitty.“
George Ames Plimpton er þrjátíu og
níu ára að aldri, sonur fyrrverandi
sendiherra, sem einnig var um skeið
fulltrúi Bandaríkjanna hjá S-ameinuðu
þjóðunum. Hann er hár vexti, sex fet
og fjórir þumlungar, dökkur yfirlitum,
ómótmælanlega laglegur maður. Plimp-
ton hefur lokið námi frá háskólanum í
Harvard og Cambridge og Kennedy for-
seti sagði um hann, að hann væri „þægi-
legur í umgengni og viðræðugóuur.“
Þ að var um þær mundir er Plimp-
ton var að ijúka námi við King’s. Coll-
ege í Cambridge, að honum bauðst
tækifærið, að gerast ritstjóri The Paris
Review. Tveir smásagnahöfundar, 'Har-
old Humes og Peter Matthiessen höfðu
grundvallað þetta tímarit árið 1952, en
reksturinn gekk illa. Var að því kom-
ið að útgáfa tímaritsins félli niður, er
Plimpton kom til Parísar, að loknu
námi í Cambridge. Hann var þá að
svipast um eftir atvinnu, og hafði eink-
um augastað á vinnu við bandaríska
sjónvarpið. En í París hitti hann Matth-
iessen, sem var skólabróðir hans frá
fyrri tíð, og þeir Humes buðu Plimpton
að gerast ritstjóri The Paris Review.
Plimpton hafði nokkra ritstjórareynslu
frá árum sínum í Harvard og hann
hugsaði sig ekki tvisvar um heldur tók
ritstjórastöðuna þegar.
T he Paris Review hefur komið
út í þrettán ár og út hafa komið þrjá-
tíu og átta tölublöð. Það efni, sem einna
hæst hefur bcrið í ritinu á þessum
tíma, eru viðtöl við ýms fremstu skáld
samtíðarinnar, en mjög hefur verið til
þeirra vandað. Þessi viðtöl eru nefnd
„Writers at Work“, og ná til flestra
þeirra rithöfunda, sem hafa verið í
fremstu röð eftir síðari heimsstyrjöld-
ina. í tólfta hefti tímaritsins, sem kom
út árið 1955, birtist snilldarlegt viðtal,
sem Jean Stein átti við William Faulkn-
er. Eintak af þessu tímaritshefti er nú
selt á hundrað dollara. En í átjánda
hefti tímaritsins, sem kom út í sumar-
byrjun árið 1959, er frægasta viðtalið
í þessum flokki, viðtal, sem Plimpton
átti við Ernest Hemingway. Eins og
viðtalið birtist í tímaritinu virðist það
tekið á sólskinskvöldi yfir glasi á kaffi-
húsi á Kúbu. En þannig var það ekki.
P limpton hitti Hemingway í
fyrsta skipti í París árið 1953. Annað
hefti af The Faris Review var nýkomið
á markað og eitt sirm, er Plimpton gekk
um anddyri Ritz hótelsins, veitti hann
því athygli, að maður nokkur keyptí
eintak af tímaritinu. „Ég sá aldrei neinn
annan kaupa eintak af tímaritinu,
hvorki fyrr eða síðar“, sagði Plimpton,
„og þess vegna gætti ég nánar að mann-
inum. Þetta var Ernest Hemingway."
Plimpton kynnti sig og Hemingway
skýrði honum frá því, að hann hefði
heyrt tímaritsins getið og það hefði
vakið áhuga sinn vegna þess hve svip-
uð tímarit hefðu orðið sér gagnleg í
byrjun rithöfundarferils síns. Plimpton
sagði honum frá viðtölunum og Hem-
ingv/ay féllst á að verða einn af við-
mælendunum.
etta var byrjun langrar við-
kynningar og margra funda, á Spáni cg
Kúbu og víðar, mikilla bréfaskipta þar
sem spurningar og svör birtust í stöðugt
endurnýjuðum útgáfum. Mary Heming-
way sagði, er hún var spurð hvers hún
minntist frá þessum viðtölum, að manni
sínum hefði oft verið skaprannað yfir
þeim spurningum, sem George hefði lagt
fyrir hann, honum hefði fundizt þær
bjánalegar og hann hefði endursamið
þær áður en hann svaraði þeim. Plimp-
ton segir aftur á móti þegar vikið er að
þessu viðtali, að Hemingway hafi ver-
ið sérstaklega viðkvæmur fyrir spurn-
ingum um ritstörfin vegna hjátrúarótta
yfir að slíkt spillti náðargáfu hans. En
hvernig sem því hefur verið náð, þá er
lokakafli viðtalsins svo listrænn, að
jafnvel þögn Hemingways og þrákelkni
er talandi málsnjöll.
P limpton hefur ekki aðeins látið
að sér kveða á andlega sviðinu. Hann
hefur einnig, eins og áður var tekið
fram, gefið sig mikið að íþróttum, laik-
ið tennis við Pancho Gonzales, sem vann
Plimpton með 6-0, og golf við Sam
Snead. Um þann leik sagði Plimpton:
„Það er ekki mikið um þetta að segja.
Þarna voru bara tveir menn að leika
golf, annar þeirra var mjög góður, en
hinn var ekki mjög góður.“ Þá
hefur Plimpton keppt í hneía-
leikum við Archie Moore. Eftir þá
keppni hefur Plimpton nokkrar sprung-
ur á nefbrjóskinu. Það hefði getað far-
ið verr, segja þeir sem til þekkja.
Plimpton hefur spilað bridge og haft
Oswald Jacoby sem mótspilara. „Þetta
var hræðilegast af öllu“, segir Plimpton.
„Það var hægt að virða mér til
afsökunar að vera ekki meiri aflrauna-
maður en ég er en ég hafði enga afsök-
un, að geta ekki hugsað. Jacoby varð
líka reiður við mig.“
Flimpton hefur stöðugt ný áform á
prjónunum um keppni við snillinga og
afburðamenn, sem líklegt er að hann
tapi fyrir. En keppnin mun hverju
sinni valda uppnámi og vekja athygli.
Á ofanverðum vetri áformar hann
þannig að leika hockey með knattlsiks-
féiaginu „Detroit Red Wings“, í náinni
framtíð ætlar hann að tefla við Bobby
Fischer, leika á trommu með sinfóníu-
hljómsveit, koma fram í Metropolitan
ópsrunni og að lokum taka þátt í nauta-
ati.
E nda þótt Plimpton muni að öll-
um líkindum skrifa um þessi dirfsku-
verk og önnur áþekk bæði í tímarit og
bækur, þá er það ekki aðeins í því
augnamiði, sem hann leggur allt þetta á
sig. Þetta er honum meira en rannsókn-
arefni. „George hefur þann metnað til
að bera, að kynnast öllurn samtímis-
mönnum sínum, sem eru frægir, áhuga-
verðir eða hafa til að bera snilligáfu,
og vera jafnan þar nærri, sem þeir
eru“, sagði einn vina hans. „Hann á
það sammerkt með Oscar Wilde, að
hann langar til að gera listaverk úr
lífi sínu.“ Annar kunningi Plimptons
segir á hinn bóginn, að ef þessi ástríðu-
þrungna keppni eftir merkilegri reynslu
og mikilvægum samböndum væri innsta
eðli hans, væri hann ekki jafn enda-
laust umræðu- og umhugsunarefni fyrir
vini sina og raun ber vitni. Þá hefur
Robert Silver, samstarfsmaður Plimp-
tons við The Paris Review og The New
York Review of Books, vakið athygli á
þeirri staðreynd, að Plimpton tapar
hverri keppni, sem hann tekur þátt í
og skrifar um. Aðalatriðið er tapið, en
það er „ungæðislegur þokki“ yfir því
tapi, svo notuð séu orð Silvers.
„Það er eitt sérstakt við George",
segir Truman Capote, „hann breytist
aldrei. Hann lítur nákvæmlega eins út
í dag og hann gerði fyrir tíu árum. Og
það fer þó ekki milli mála, að George
brennir kertið sitt í báða enda. Einu
sinni var hann svo þreyttur að hann
hné niður á veitingahúsinu, sem þeir
eru vanir að sitja á, og þeir lögðu hann
á gólfið." Það er vinnan, sem Plimpton
þreytir sig á. Fyrir skömmu afsakaði
hann sig í miðri veizlu, sem hann hélt
og fór heim til eins vinar síns til að
skrifa. Og það hefur komið fyrir, að
hann hefur verið of önnum kafinn til
að geta mætt í veizlum, sem hann hef-
ur boðið til.
Framkv.stJ.: Sigías Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Viöur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arnl Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Utgefandl: fí.í Arvakur ReykJavílc.
22. janúar 1967.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS