Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1967, Page 3
Það er aðeins með því að beita sjálfan
mig hörðu, að ég get ráðið við þessa
leyndanþrá, sem greip mig á þeim ár-
um, sem ég þunfti að þræða vandrataða
leið bj'ánalegra banna.
Bæði að því er snerti tilfinningalíf
mitt og vitsmunalíf, varð ég að fara
huídu höfði meðal míns eigin fólks.
Áihugi minn skiptist milli kynþarfar-
innar, trúarinnar og stærðfræðinnar.
Mér finnast minningar mínar frá ungl-
ingsárunum að því er kynlífið snertir
pkemmtilegar. Mig langar ekki til að
rifja upp, hvernig mér leið þessi ár, en
ég vil samt reyna að gera mitit bezta til
að lýsa hlutunum eins og þeir voru, en
ekki eins og ég vildi, að þeir hefðu verið.
Staðreynd kynhvatarinnar varð mér
ljós um 12 ára aldurinn, og var þar að
verki drengiur að nafni Ernest Logan,
eem hafði verið einn af leikbræðrum
mínum í bernsku. Við sváfum í sama
herbergi eina nótt, og hann útskýrði
fyrir mér eðli samræðis og hlut þess í
slcöpun barns, og hann lífgaði upp frá-
sögnina með gamansögum.
Sr fannst það sem hann hafði
sagt feykilega vekjandi, enda þótt enn
hefði ég ekki af líkamlegri þörf að
segja í þessu efni. Mér fannst augljóst á
þessum tíma, að frjálsar ástir væru hið
eina skynsamiega fyrirkomulag og
hjóna'band væri tengt hjátrú kristninn-
ar. (Ég er viss um að þessar hugleið-
ingar sóttu á mig aðeins stuttu eftir að
mér varð kunnugt um staðreyndirnar).
f>egar ég var 14 ára nefndi kennar-
lnn við mig, að ég ætti í vændum líkam-
legar breytingar. Ég var þá að meira
eða minna leyti þess umkominn að
skilja við hvað hann átti.
Um þetta leyti dvaldi með mér ann-
ar drengur, Jimmie Baillie, og við
ræddum ótæpt um hlutina, ekki þó hvor
við annan, heldur við léttadrenginn,
sem var á reki við okkur, eða kannski
ári eldri, en heldur fróðari máski en
vi-ð. J»egar það eitt kvöld varð ljóst, að
við hefðum setið í mjög vafasömum
samræðum við léttadrenginn var talað
til okkar með djúpri hryggð í rómnum
og við sendir í rúmið, og haldnir þar á
vatni og brauði. Það kann að þykja
undarlegt, en þessi læknismeðferð vann
tekki bug á kynþörf minni.
"V ið eyddum miklum hluta af tím-
anum við þær samræður, sem eru tald-
ar vansæmandi, og reyndum að gera
okkur ljósa hluti, sem við vorum fá-
vísir um. f þessu sambandi kom mér
læknaorðatoókin að miklum notum. Um
15 ára aldurinn byrjaði kynástríðan að
verða mér næstum óbærilega ásækin.
Það kom iðulega fyrir, þegar ég sat við
lestuT og r-eyndi að einbeita mér, að
hörund mitt þrútnaði svo, að það var
tmér til óþæginda og truflaði mig, og ég
vandi mig á sjálfsfróun, sem ég framdi
þó í hó'fi. Ég skammaðist min fyrir
þennan ávana og leitaðist við að leggja
hann af. Ég hélt þessu samt áfram, þar
til ég var tvítugur, en þá hætti ég því
skyndilega vegna þess að ég var ást-
lfanginn“.
Bertrand segir ýtarlega frá erfiðleik-
um kynþroskaáranna og hvernig hugur
han-s beindist um síðir að sjálfsskoðun,
en sjálfsskoðun var þá einmitt taHð
ejúklegt fyrirtoæri á þess-u viktoriska
heimili og umhverfi.
.........mér var sagt að öll sjálfs-
skoðun væri sjúkleg og ég leit því á
þennan áhuga minn á þessu sviði sem
eitt merkið um andlega villu mína.
Þegar tvö eða þrjú ár voru liðin við
sjálfsskoðun varð mér samt skyndilega
Ijóst, að sjálfsskoðun er eina leiðin til
að öðlast mikilsverða þekkingu, og ætti
ekki að vera talin sjúkleg. Mér létti
mikið, þegar ég hafði komizt að þessari
íiiðurstöðu........“
Þ að gerist einnig hjá þessum unga
manni, sem svo mörgum öðrum á þess-
um aldri, að fegurðarskyn hans magnast,
Isólarlagið verður fegurra, litir skærari.
(Lauf trjiánna grænni, og síðan hneigist
hugurinn að ljóðum og það var mikið
lesið, og síðan var gruflað yfir trú og
heimspeki. Og hann fer að efast ster-k-
lega um kristindóminn og eyðir löngum
stundum við að kryfja til m-ergjar
grundvalla-ratriði kristins dóms. Hann
gat ekki rætt málið við neinn, og hann
verður því að heyja þes-sa sálarbaráttu
einn í þögn. Hann hélt, að hann myndi
verða mjög óhamingjusamur, ef hann
hætti að trúa á guð, frjálsræðið og
ódauðleikann, en samt fannst honum,
að það væru ekki færðar nægjanlega
gildar ástæður fyri-r þessari trúark-enn-
ingu.
„Ég rannsakaði kennisetningarnar
eina af annarri mjög samvizkusamlega.
Kenningin um hinn frjálsa vilja varð
fyrst til að hverfa. Ég var ekki nema
15 ára, þegar ég var orðinn sannfærður
tum að hreyfing alls efnis, hvort heldúr
lifandi eða dauðs, ætti sér stað eftir>
lögmáli sprengikraftarins (Laws of
-dynamics) — og þess vegna gæti vilj-
inn ekki haft áhrif á líka-mann“.
R uss-ell greip til þess ráðs að ritai
hugrenningar sínar með grísku letri í
stílabókarkompu, sem hann ritaði á
\,Grískar ,stílæ-fingar“. Hann gerði þetta
af ótta við, að einhver kæmist í kom-p-
luna, og þá hefði ekki orðið nein smá-
ræðis sprenging.
„Ég skrifaði þarna niður þá sann-
færingu mína, að líkami mannsins sé
vél“.
Russell fann ekki þá ánægju til að
byrja með, sem hann vænti sér af efnis-
hyggju sinni, enda taldi hann, að vit-
undarlíf mannsins væri staðreynd, sem
-ekki kæmi heirn og saman við ■ hreina
efnishyggju, og ú'tilokaði hana, en þegar
þetta var, var hann heldur ekki nema 15<
'ára.
„Tvelmur árum seinna varð ég sann-
tfærður um, að ekki væri um lí-f að ræða
leftir dauðann, en ég hélt samt áfram að
Itrúa á guð“.
En -einnig guðinn fellur. „Þegar ég var
'átjián ára, eða stuttu eftir að ég f-ór til
iCambrid-ge, las ég sjálfsævisögu Mills,
þar sem ég rakst á setningu, þar s-em
segir fré því, að faðir hans kennir hon-
um, að ekki sé h-ægt að svara spurn-
ingunni: „Hver skapaði mig?“, vegna
þess að hún leiði óhjákvæmile-ga til
'spurningarinnar: „Hver skapaði guð?“.
Þessar hugleiðingar leiddu til þess, að
Russell týndi guði sínum.
„Meðan á þessu langa frúarvinglii
mínu stóð var ég mjög vansæll, en mén
llétti stóru-m þegar ég hafði runnið
Iskeiðið á enda og losað mig algerlega
Ivið trún-a“.
Þm. þessu tímabili ævinnar las
Russell reiðinnar firn. Hann lærði af'
sjálfsdáð-um ítölsku til þess að geta-
lesið Dante og Machiavelli á frummál-
inu. Hann las einnig Comte, sem hon-
um fannst lítið til um. „Rök og hag-
fræði stjórnmálanna" eftir Mill las
hann einnig og sam-di vandaðan útdrátt
úr bókinni. Carlyle las hann einnig sér1
■til ánægju, en hafnaði algerlega rök-um-
toöfundarins sem hann taldi byggð á til-
tfinningum einum saman.
„Því að ég tók þá þegar þá afstöðu,
að trúarklenningar bæri ekki að taka
gildar, nema þær yrðu sannaðar með*
samskonar rökum og beitt e-r í vísind-
„Það verður að vera ljóst, að þessi
’tótök hugans voru vandiega hulin öðrum
og þei-rra gætti ekki á nokkurn hátt í'
'samskiptum mínum við annað fólk. Sem
félagsvera var ég feiminn og barnalfeg-
ur, klaufalegur, vel siðaður og góðlynd-
ur. Ég var van-ur að líta með öfund það
fólk, sem gat um-gengizt annað fólk án.
þess að sýna af sér ömurlegan klaufa-
toátt“.
Niðurlag í næsta blaði.
FJÓRAR EICINKONUR
BERTRANDS RUSSELLS
Bertrand Russell var 22 ára, þegar hann giftist fyrstu eiginkonu sinni, Alys Pearsall
Smith. Hún var amerískur kvekari og þau eignuðust engin börn. Ellefu árum eftir
að Bertrand Russell skildi við hana, giftist hann Doru Black, að ofan til hægri.
Þau eignuðust 2 börn, dreng og stúlku. Þó hvorugt þeirra tæki hart á framhjáhaldi
hins, endaði hjónabandið með skilnaði.
Aðstoðarstúlka hans við rannsóknir,
Patricia Spence, að neðan til vinstri,
varð þriðja eiginkona hans. Þau eign-
uðust son. Þau skildu eftir síðari heims-
styrjöldina, og 1952 kvæntist Bertrand
Russell núverandi eiginkonu sinni, amer-
ísku skáldkonunni Edith Finch. Hann
var þá 80 ára gamall.
Á myndinni til vinstri er
hinn verðandi stærðfræðingur og
heimspekingur fjögurra ára
gamall. Að neðan eru foreldrar
hans, Lady Amberley, sem dó,
þegar liann var 2 ára gamall.
Amberley greifi, faðir
Bertrand Russells var mikill
fríhyggjumaður á þeim tíma.
Hann dó, þegar Bertrand var
aðeins 4 ára gamall.
4. jún-í 1967
LESBOK MORGUNBL AÐSIN S 3