Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1967, Side 8

Kapellan.
Borgin Bristol í Englandi á að baki sér langa
og merka sögu sem borg siglinga og mikilla viðskipta
„ frá dögum Rómverja, og höfuðborg Vestur-Englands
hefiur hún verið um langan aldur. Borgin hefur að
geyma ýmsa forna merkisstaði, sem komið hafa við
sögu hennar, og fjölmargar minjar fyrri tima, sem
fróðlegt er fyrir ferðamanninn að skoða og kynnast.
Einn slíkur staður úr seinni tíma sögu borgarinn-
ar er „Nýja stofa“ (The New Room), eins og hún
var nefnd af upphafsmanni hennar, prédikaranum
John Wesley (f. 1703, d. 1791), stofnanda Meþódista-
hreyfingarinnar.
Við aðalverzlunargötu borgarinnar, Broadwead,
stendur þetta sérkennilega hús og stingur mjög í
stúf við stóru nýtízku verzlanirnar og vöruhúsin
beggja megin götunnar, sem bera þetta fremur litla
hús algerlega ofurliði. Þar við bætist, að húsið stend-
ur ekki fast við götuna, eins og húsin umfhverfis.
Steinlagður garður með hárri járngirðinu greinir
það frá götunni, svo það sést alls ekki fyrr en komið
er fast að girðingunni. En hús þetta á sína merku
og sérstæðu sögu. Þetta er fyrsta guðshús eða kap-
ella Meþódista í heiminum, algjörlega óbreytt frá
því að prédikarinn John Wesley starfaði þar á fyrri
hluta 18. aldar og aðstoðarmenn 'hans. í þessu húsi
var kirkja Meþódista stofnuð. „Nýja stofa“ við
Broadwead er því einskonar Mekka Meþódista. Hús-
ið er nú í eigu alþjóðahreyfingar Meþódista, og þar
halda þeir ýmis smærri þing og ráðstefnur, en jafn-
framt er það varðveitt sem minjasafn um braut-
ryðjendur Meþódista, því þar er flest með sömu
ummerkjum og búnaði og þegar þeir voru þar, sem
grundvölluðu trúarhreyfingu Meþódista.
Húsinu er vel við haldið og er opið almenn-
ingi til sýnis. Þúsundir ferðamanna koma þangað á
ári hverju víðsvegar að úr heiminum, til þess að
skoða húsið og það sem það hefur að geyma. Þar er
líka ágætt bókasafn Meþódista. Gæzlumaður hússins,
sem þar hefur starfað um mörg ár, tjáði mér, að
ég væri fyrsti íslendingurinn, sem hann vissi til,
að komið hefði í „Nýju stofu“.
Saga þessa húss og stofnanda þess, Johns Wesleys,
er samofin, og ekki verður húsinu lýst án þess að
vikið sé ofurlítið að honum og tilefni þess að hann
byggði það.
Jobn Wesley var fæddur 17. júní 1703. Foreldrar
hans voru hjónin Samúel Wesley, sóknarprestur i
Epworth í Lincolnshire í Englandi, og kona hans Sús-
anna. John var alinn upp í strangri guðrækni þess tíma
og sendur í skóla í Oxford. Hann lagði stund á guð-
fræði og gekk námið vel. Hið sama gerði bróðir hans,
Charles. Að námi loknu mynduðu þeir bræður
félagsskap ásamt nokkrum öðrum, sem þeir nefndu
NÝJA STOFA i BRISTOL
BFTIR ANDRÉS ÓLAFSSON
„Heilaga félagið" (The Holy Cluib) eða „Methodists",
sökum þess að þeir ásettu sér að lifa eftir ákveðnum
reglum (methods), ástunduðu föstur og bænahald og
komu saman reglulega til þess að neyta heilagrar
kvöldmáltíðar. Árið 1728 var John skipaður prestur,
en 7 árum siðar hélt hann til Ameríku, til nýlend-
unnar Georgíu, sem kristniboði, ásamt bróður sínum,
Charles. En það átti ekki fyrir honum að liggja að
ílengjast þar. Mislukkað ástarævintýri og strangleiki
hans í skoðunum, sem söfnuðinum geðjaðist ekki að,
bundu skjótan enda á dvöl hans vestra. Árið 1738
hélt hann aftur heim til Englands, leiður og von-
svikinn. Þannig var hann á sig kominn er hann
skyndilega og óvænt „frelsaðist".
Uann var staddur á kristilegri samkomu í Lon-
don, eiginlega gegn vilja sínum, en nokkrir vinir
hans höfðu tekið hann með sér á fund þennan í
Aldersgate-stræti. „Þá skyndilega skeði það“, svo
notuð séu hans eigin orð, þegar verið var að lesa
formála Lúthers að Rómverjabréfinu.
„Klukkan var um það bil kortér fyrir níu“, segir
Wesley, „þegar hann var að lýsa breytingunni, sem
Guð gerir innra með okkur fyrir trúna á Krist; þá
fann ég allt í einu eins og hitabylgju fara um mig
allan. Ég fann að ég treysti Kristi, Kristi einum
mér til frelsunar, og að trygging var nú gefin fyrir
því, að hann hafði tekið á sig syndir mínar“.
Eftir þessa trúarreynslu sína byrjaði John
Wesley nýtt líf. 1 frá þeirri stundu var hann stað-
ráðinn í því að 'helga líf sitt því verkefni að ferðast
um landið og prédika ást Guðs til mannanna, hvar
svo sem hann fengi áheyrn til þess. En aðferðir hans
til þess voru með öðrum hætti en þá þekktist. Þess
vegna litu margir á hann sem öfgafullan ofsatrúar-
mann, er þverbryti allar hefðbundnar trúarvenjur
ensku kirkjunnar, og vildu ekkert með hann hafa.
Klerkdómurinn snerist gegn honum og söfnuðir
ensku kirkjunnar. Kirkjurnar voru honum lokaðar,
það var mjög erfitt fyrir hann að fá nokkurs staðar
húsaskjól til þess að prédika þann boðskap er honum
lá svo þungt á hjarta.
Þá var það að honurn barst bréf frá gömlum
skólafélaga, George Whitefield. Whitefield hafði
nokkru áður komið til Bristol með þennan sama
boðskap, og hann hafði fengið sömu viðtökur og
Wesley. Kirkjunum var lokað fyrir honum og presta-
stéttin honum mótsnúin. En Whitefield var ekki
lengi að fárast yfir hlutunum. Ef hinir virðulegu
borgarar og yfirstéttarfólk vildi ekki hlusta á hann,
þá gat hann alveg eins snúið sér til hinna — lág-
stéttanna og vesalinganna, sem litið var niður á
sem naumast mannlegar verur. Þetta fólk myndi
eflaust taka honum betur. Sú varð líka raunin á.
í úthverfum Bristolborgar (í Kingswood), utan hinna
gömlu borgarmarka, bjuggu fátæklingarnir, sem
drógu fram lífið í kolanámunum, karlar, konur og
börn, og höfðu þó varla í sig eða á. Hinir eiginlegu
Bristol-borgarar voru hræddir við þetta skítuga
fólk, sem meira líktist dýrum en mönnum í þeirra
augum. Drykkjuskapur var þar mikill og alls konar
ofbeldis- og myrkraverk framin. Engum hafði komið
til hugar að reisa kirkju fyrir þessa vesalinga eða
yfirleitt nokkurn hlut fyrir þá að gera.
var komið tækifæri fyrir Whitefield, hér
var hans vettvangur, og hann dró ekki af sér. Hann
var ákafur prédikari, og ekki leið á löngu þar til
þúsundir þessara vesalinga söfnuðust um hann undir
berum himni, til þess að hlusta á boðskap hans. Og
hann lét ekki þar við sitja. Hann kom á fót skóla
fyrir börn þeirra. Hann var staðráðinn í því að sýna
þessum vesalingum fram á, að Guð væri einnig þeirra
Guð og að þeir ættu líka kröfu til yfirstéttanna á ein-
földustu mannréttindum.
En Whitefield var þannig gerður, að hann gat
aldrei verið lengi á sama stað. Hann fékk allt í einu
ákafa löngun til þess að fara vestur um haf til
Ameríku og prédika þar. En til þess að skilja ekki
eftir j reiðileysi það starf, sem hann hafði byggt í
Bristol, skrifaði hann gömlum skólafélaga sínum,
John Wesley, og bað hann að taka við því. Það gerði
Wesley, og það var upphafið að hans sérstæða
frægðarferli.
í dagbók sinni lýsir Wesley þvi, þegar hann hitti
Whitefield í Bristol, og í hve mikilli baráttu hann
átti við sjálfan sig um það, hvort hann ætti að taka
þessu starfi, og hvort hann gæti fellt sig við starfs-
aðferðir Whitefields. Hann, sem ætíð hafði vanizt
og verið alinn upp í strangleik kirkjunnar, átti nú
allt í einu að fara að prédika í trássi við hana.
Það lá við að honum fyndist að frelsun sálar væri
synd, ef það væri ekki gert í kirkju.
En hann hikaði ekki lengi. Hann leitaði eftir
heimild biskupsins í Bristol til þess að mega fara
þar sem hann vildi og prédika. En biskupinn taldi
sig ekki geta gengið fram hjá vilja prestanna né
því, að Wesley var ekki formlega settur prestur, og
því hafnaði hann tilmælum hans og ráðlagði honum
að hverfa á braut. En John Wesley var nú ákveðinn.
Svar hans var stutt en einarðlegt: „Starf mitt hér
er að gera það sem ég get. Hvar svo sem ég held að
ég geti gert gott, þar verð ég að vera eins lengi og
ég álít að rétt sé. Nú sem stendur held ég að ég geti
gert mest gott hérna; þess vegna mun ég vera hér“.
Þ ar með var teningunum kastað og fyrsta skref-
ið stigið til myndunar nýrrar kirkjudeildar, enda þótt
Wesley gerði sér það ekki fyllilega ljóst þá. Og
Wesley hóf starf sitt, og víðar en í Bristol starfaði
hann, enda þótt borgin væri miðstöð starfs hans.
Hann var sífellt á ferðalagi um landið fram og aftur
og ferðaðist meira en 6.500 kílómetra á ári hverju
næstu 50 árin. Söfnuður hans hafði engin takmörk;
hann vildi ná til sem flestra. Bróðir hans, Charles,
sálmaskáldið góðkunna, settist að í Bristol. Miklar
og greiðar samgöngur voru um þetta leyti frá Bristol
til Ameríku, og John Wesley dreymdi stóra drauma
um möguleika á boðun orðins vestan hafs og óskaðd
eftir sjálfboðaliðum til vesturfarar. Fimm menn
gáfu sig fram, meðal þeirra var ungur járnsmiður,
Francis Ashbury. Trúr reyndist hann starfi sínu
vestra. í 45 ár ferðaðist hann um landið fram og aft-
ur og stofnaði söfnuði Meþódista í Bandaríkjunum,
en sú kirkjudeild á nú 10 mi'lljónir manna innan
vébanda sinna. Hinn skjóti vöxtur Meþódista í
Bandaríkjunum skapaði ýmis vandamál fyrir John
Wesley. Fleiri prédikara þurfti að senda vestur, og
það eitt nægði ekki. Þessir prédikarar máttu ekki
hafa um hönd heilaga kvöldmáltíð, þar sem þeir
höfðu ekki verið formlega skipaðir prestar af rétt-

Nýja stofa séð frá Broadwead. Stytta af John Wesley,
hesthús og kapella.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
8. október 1967