Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1967, Blaðsíða 7

„Yfir hvaða brú?“
„Yfir Margrétarbrúna“, anzaði B........
Vagninn ók af stað. B.... sat graf-
kyrr, teinréttur, án þess að hailla sér aft-
ur á bak í sætinu. Inn um opinn glugg-
an barst benzínlykt og goturyk. Gatan
var böðuð í sól og sporvagnarnir
hringdu bjölluim sínum í ákafa. Sólin
skein jafnt á báðar gang.stéttirnar og
á malbikinu blupu skuggar, sem rákust
á við fætur vegfarenda og virtust auka
umferðina um belming.
„Ef þér komið auga á tóbaksbúð ....“,
sagði B.....
Þrem húslengdum síðar nam bíllinn
staðar. „Verið ekki að gera yð>ur ómak“,
sagði bílstjórinn, „ég ska.l ná í þær fyrir
yður. Hváða tegund? Ko®suth?“
„Já“, sagði B. . .., „og eldsipýtustokk“.
Bílstjórinn fór.
„Viljið þér kveikja í einni strax?“,
spurði hann, þegar hann kom aftur.
„Má'gur minn var líka í þessu í tvö ár
og það fyrsta sem hann gerði var að
kaupa sér sígarettur, alveg eins og þér.
Hann reykti tvær Kossuth, hverja á
eftir annarri, og fór þá fyrst að finna
fjölskyldu sína“.
„Er ég áberandi þesslegur?“, spurði
B.... eftir stundar.þögn.
„Dálítið, já. Mágur minn var líka
svona tekinn og veikindalegur. Auð-
vitað gætuð þér verið að koma heim
af sjúkrahúsinu, en þar eru fötin ekki
kryppiluð svona. Hve lengi hafði þér
verið í þessu?“
„Sjö ár“, anzaði B........ Bílstjórinn
blístraðL
B.... fór úr leiguibílnum rétt hjá
endastöð járnbrautarinnar. Hann
viidi fara það sem eftir var leiðarinn-
ar fótgangandi. Hann vildi venjast því
að geta hreyft sig óþvingað, áður en
hann færi til fundar við konuna sína.
Bílstjórinn neitaði að taka við þjór-
fénu. „Þér munuð þarfnast peninga,
félagi", sagði hann. „Látið alllt sem þér
getið í að ná yður aftur .... kjöt á
hverjum diegi, hálfpott af víni og þér
verið brátt stálsleginn á ný“.
B.... kvaddi með virktum.
Nokkru lengra burtu, á hinni gang-
stéttinni, í glugga t'ízkuverzlunar, var
mijór spegill. Hann fór þangað, stillti
sér fyrir framan hann, stóð þar nokkr-
ar mínútur og hélt svo leiðar sinnar.
Hann fór út á Avenue Ott-Hermann, en
þar var alltof vítt og frjálst, grasblettir
og fjallasýn. B. .sundlaði og settist í
grasið, Hann sagði við sjálfan sig, að
kona hans ætti ekki von á honum og
hann gæti vel eytt hálftíma þarna í
grasinu. Beint á mótb bak við hlið,
var eplatré í fuillum blóma. B....
horfði á það lengi, stóð svo upp og gekk
að hliðinu.
Bleiklituð blómin mynduðu svo þétt
skrúð á greinum trésins, að rétt grillti í
heiðhláan himininn á bak við. Býflugur
suðuðu í blómkrónunum.
B. ... stóð og horfði upp í loftið og
uppgötvaði álitilegan himmskika milli
tveggja greina og á honum í fjarska
forðukennt ský, sem minnti á annað
eplatré í blóma, lengra burtu en nokk-
ur maður gæti náð. Hann horfði svo fast
á þau bæði, það tréð sem hjá honum
var og hitt handan þess, í órafjarlægð,
aö hann sundlaði á ný.
Hann gekk nokkur skref, flýði svo á
bak við runna og kastaði upp. Honurn
létti við það. Loks, eftir háifrar stundar
göngu í sólskini um litlar götur, meðal
epilatrjáa í fullum blóma, sem voru á
víð og dreif um alla hæðina, nam hann
staðar fyrir utan húsið. Ibúðin var á
annarri hæð.
Hann hringdi dyrabjöllunni, en eng-
inn kom til dyra. Á dyrunum var held-
ur ekkert nafnspjald. B.... sneri við
og fór niður í kjallarann, þar sem hús-
vörðurinn bjó, og barði að dyrum.
B.... bauð góðan dag konunni sem
kom til dyra. Hún virtist Hka horaðri
og hafði elzt mikið. „Hvern viljið þér
finna?“
„Ég er B...... Býr konan mín hér
enn?“
„Guð ailmiáttugur! Eruð þér þá bara
kominn aftur, rétt si svona....“.
„Já, ég er komin aftur,“ sagði B....
Býr konan mín hér enn?“
Húsvarðarfrúin sleppti priki sínu og
studdi sig við dyrastafinn. „Svo þér
eruð þá bara kominn aftur!“, endur-
tók hún. „Almáttugur minn, auðvitað
býr hún hér enn. Hefur henni ekki ver-
ið gert viðvart um komu yðar?“
„Og sonur minn líka?“ spurði B........
Maddaman skildi hvað við var átt.
„Honum líður vel“, sagði hún. „Ójá,
honum líður mætavel, það heíur ekk-
ert illt komið fyrir hann. Hann er orð-
inn stór og myndarlegur strákur, já,
það held ég nú ....“.
B.... þagði.
„Komið þér inn fyrir“, sagði konan
skjálfandi röddu. „Bilessaðir komið þér
inn fyrir. Ég vissi að þér væruð saklaus.
Ég vissi að þér mynduð koma aftur ein-
hvern daginn“.
„Það var ekki opnað“, sagði B.........
„og ég hringdi þó þrisvar".
„Kornið þér inn fyrir hjá okkur“,
endurtók frúin. „Það er eflaust enginn
heima hjá yður. Meðleigjendurnir eru
farnir út líka“.
„Konan yðar er að vinna og Gyuri
litli er í skólan'um", hélt konan áfram.
„Viljið þér ekki koma inn fyrir? Þau
koma bæði aftur heim síðdegis“.
„Eru meðleigjendrrr i ibúðinni?“
spurði B.....
„Það er mjög regilusamt fólk“, sagði
húsvarðarfrúin. „Það fellur vel á með
þeim og konunni yðar“.
B.... svaraði ekki.
„Ég hef lykil“, sagði húsvarðar-
maddaman, eftir stundarþögn. „Viljið
þér fara upp að hvíla yður, meðan þér
bíðið eftir frúnni?“
Á veggnum héngu tveir lyklar á
nagla. Húsvarðarfrúin tók annan og
lokaði svo dyrunum á eftir sér.
„Blessaðir, farið þér upp og hvíllið yð-
ur dálitla stund“, sagði hún.
„Komið þér með mér?“ spurði B....
og leit ekki upp af gólfinu.
„Auðvitað", sagði dyravarðarmadd-
aman, „ég ætla að vísa yður á her'berg-
ið, sem konan yðar býr í“.
„Herbergið?“
„Jú, sjáið þér til, meðleigjendurnir
eru fjórir, og þeir hafa fengið til um-
ráða tvö stærri herbergin. Konan yðar
hefur komið sér fyrir í vmnukonuiher-
berginu ásamt Gyuri litla, en eldhúsið
og baðherbergið eru sameiginleg.
„Eru eld'húsið og baðið sameigin-
leg?“, spurði B.....
„Já, að sjálfsögðu“.
B. . . . leit upp og horfði i augu kon-
unni. „Hef ég þá rétt til að fara í bað?“
Tibor Déry er ungverskur rithöfund-
ur, fæddur árið 1894, hagfræðingur að
mennt. Á árunum eftir síðari heims-
styrjöld komst hann í andstöðu við
liugmyndafræðikenningar kommúnista-
flokksins, útgáfubann var sett á verk
hans og hann sjálfur rekinn úr flokkn-
um. Hann sat í fangelsi árin 1957-1960.
„Auðvitað", sagði húsvarðarfrúin
brosandi og tók um olnboga honum, eins
og hún vildi styðja hann. „Áuðvitað er
yður heimilt að fara i bað. En ég held
að meðleigjendurnir læsi baðherberginu
yfir daginn".
B.... var þögull. Hann hafði aftur
gleymt sér við að horfa á gódfið.
„Eigum við að koma upp, eða viljið
þér koma inn til okkar?“ spurði dyra-
varðarfrúin enn. „Blessaðir komið þér
inn fyrir. Ég hef í ýmsu að snúast í eld-
húsinu, og mun ekki gera yður neitt
ónæði. Þér getið lagt yður útaf á legu-
bekkinn og ef til vill blundað smá-
stund“.
„Þakka yður fyrir“, sagði B......Ég
vil heldur fara upp“.
Gilugginn á litla vinnukonuherberginu
vissi í norður, eins og er um flest
vmnukonuherbergi í Búdapest. And-
spænis honum breiddi furutré úr lauf-
skrúði sínu og til vinstri sást í tind
Gugger-fjalls, svartgrænt af grenitrjám.
Á berbergið sló grænleitri birtu af
trénu fyrir utan. Þegar B. .. . var orð-
inn einn og búinn að ná andanum eftir
viðbrigðin fann hann ilman konu sinn-
ar. Hann settist niður við gluggann og
dró andann djúpt.
Húsgögn voru fá, notaður klæðaskáp-
ur, hvítmálaður, járnrúm, borð og stóll.
Til þess að komast að rúminu þurfti að
ýta stólnum til hliðar. B.... hallaði sér
ek'ki útaf á rúmið, heldur sat kyrr á
stólnum og dró djúpt andann. Á borð-
inu lágu föt, bækur og leikföng í einni
bendu.
Þegar B.... hafði vanizt svo ilman
konu sinnar að hann fann hana ekki
lengur, fór hann niður á götuna og tók
sér stöðu fyrir framan garðshliðið.
Skömmu síðar kom hann auga á konu
sina þar sem hún kom fyrir götuhornið
og með henni fjögur eða fimm börn.
Hún nálgaðist hliðið, hægði á sér, stanz-
aði jafnvel sem snöggvast en tók svo
allt í einu til fótanna.
Án þess eiginlega að vita af því,
hljóp B.... á móti henni. Þegar þa-u
höfðu nærri mætzt nam konán unga
staðar, eins og hún tryði varla sínum
eigin augum, en fleygði sér síðan í
faðm honum, B. . .. þekkti aftur gráu
peysuna langermuðu með svörtum
röndum, sem hann hafði keypt handa
henni í einni stórverzluninni í miðborg-
ir.ni skömmu fyrir handtökuna. Kona
hans var undarlegt sambland anda og
holds, svo að hann hafði aldrei séð slíkt
fyrr. Hún tók langt fram öllum þeim
minningum, sem honum höfðu safnzt
um hana í sjö ára fangelsisvist.
Þegar þau losuðu faðmlögin, hallaði
B.... sér upp að hliðinu. Skammt und-
an, fyrir aftan konu hans, stóðu fjórir
eða fimm drenghnokkar, forvitnir og
undrandi á svip.
„Hvern þessarra á ég?“ spurði hann.
Þá brast kona hans í grát.
Framhald á bls. 12
5. nóvember 1967
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7