Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1968, Blaðsíða 7

-------Þeir eru þrír.
Það er fremur óvenjulegt, ef maður
rennir huganum til mannfæðarinnar í
plássinu. Að vísu hafði slangur af út-
lendingum dvalið hér við og við á fyrri
árum, og ýmsir þeirra mestu sóma- og
athafnamenn. Þar má nefna kaupmenn
ina eldri og yngri Popp, Michelsen og
fleiri. En þá voru engir erlendir Ólar,
aðeins þessir heimasmíðuðu, sem enginn
tók eftir.
En nú var svo umskipt, að allir út-
lendir ágætismenn, og hinir líka, voru
á brautu horfnir en í staðinn settust
þeir að, þessir þrír.
Ekki svo að skilja að umskiptin væru
slæm, síður en svo, heldur hitt, að þeir
voru gjarna nefndir eiginnöfnum sín-
um að íslenzkum sið, svo hvorttveggja
var, að þeir runnu betur saman við um-
hverfið — og einnig verður staða þeirra
sérstæðari með þessu hversdagslega ís-
lenzka nafni. — Þeir eru þrír og heita
ahir Óli. Það fékk mig til að minnast
málsháttarins: Allt er þá þrennt er,
sem í raunveruleikanum hefur orðið til
þess að allir hinir Ólarnir, sem sprottn-
ir eru upp af mölinni hér heima, hverfa
í skugga þessara stórvelda, sem gert
hafa velkomna innrás yfir hafið og
hafnað hér í króknum milli Sauðár og
Gönguskarðsár, setzt hér að og eru
orðnir heimamenn, með skagfirzkt
svipmót, viðmót og á'hugamál. Það eina,
sem ekki hefur samlagazt hversdags-
leika staðarins til fulls, er tungutakið,
sem enn vitnar nokkuð til uppruna síns,
þótt furðu lítið beri á.
Að þessu athuguðu langaði mig til að
forvitnast um ástæðuna til hingað
komu þeirra og áframhaldandi dvalar.
Þetta er á Sauðárkróki, og hinir
ágætu innbyggjar heita að ættarnafni
Bang, Aadnegard og Bieltvedt, dansk-
ur, norskur og norskur.
Það verður fyrst, að vestan Aðalgöt-
unnar nem ég staðar við Apótekið,
gamalt virðulegt og rautt hús. Sunnan
við það og áföst er yngri viðbót — líka
rauð. Það er apótekið sjálft, hreint,
snyrtilegt og látlaust. Þar ræður ríkj-
um Ole Bang, apótekari. Eldri hlutinn
er íbúð mestan part. Þar ríkja þau
bæði hjónin, Óli og Minna.kona hans.
Og eftir að mér hafði tekizt að sann-
færa Óla um það, að hættulaust væri
að veita mér nokkrar upplýsingar, og
búnir að fá kaffi í bollana, þá hreiðrum
við um okkur og ég byrja yfirheyrsl-
una:
— Hvaðan ertu og hversvegna í
ósköpunum settistu að hérna?
— Árósum. Þar var ég í menntaskóla,
en í háskólanum í Kaupmannahöfn.
1‘egar ég hafði lokið prófi aðstoðar-
lvfjafræðings kom ég til íslands. Mágur
föðurbróður míns hafði unnið hér uppi.
Seinna vann ég hjá honum í Árósum,
en losaði mig við það til að komast
hingað. Skammast mín hálf fyrir það.
Ég vann um tíma í Hafnarfirði, en svo
fór ég til Reykjavíkur. Þar var ég í
Laugavegs Apóteki hjá Stefáni Thorar-
ensen.
— Og féll —
— prýðilega við hann. Hann vildi
hafa hlutina í röð og reglu. Hann fann
að við mann, ef ekki var allt eins og
hann taldi það ætti að vera. En hann
var hreinskiptinn. Það var ágætt.
— Er þetta lyfjasull ekki þreytandi,
hversvegna lagðirðu það fyrir þig?
— Þetta er dálítið í ættinni. Pabbi
var kennari við barnaskóla og tekn-
iskan skóla. Fjögur systkini hans voru
lyfjafræðingar og tvö af þeim voru
apotekarar. Afi var héraðslæknir í
Struer milli 30 og 40 ár, í Struer við
Lámafjörðinn.
— En hversvegna hérna?
— Veit ekki, kannske voru það for-
lögin, slíku er ekki svo gott að svara.
Ég hugsaði mér aldrei að setjast hér
að fyrir fullt og allt, hafði heyrt að hér
væri hægt að græða mikla peninga á
Apótekið á Sauðárkróki.
Björn Daníelsson:
ÓU SEGIR
SJÁLFUR FRÁ
fáum árum. Svo ætiaði ég auðvitað að fara út aftur, en þetta fór
allt öðru vísi, og ég sé ekkert eftir því. — Frá Reykjavík fór ég
til Kaupmannahafnar til að ljúka kandidatsprófi, þá var aðeins
einn háskóli í Danmörku. Og enn í dag er lyfjaháskóli bara í
Höfn. Og áður en ég var útskrifaður hafði ég keypt Sauðárkróks-
apótek. Þá var Jónas frá Hriflu heilbrigðismálaráðherra, og ég
þurfti til hans að sækja. Ég hafði meðmæli frá Emil Jónssyni, sem
var bæjarstjóri í Hafnarfirði, — einnig hafði ég meðmæli frá
Skúla Guðmundssyni, alþingismanni. Hann var þá skrifstofu-
atjóri við einhverja togaraútgerð og ég hafði kynnzt honium dá-
lítið, og það hefui sjálfsagt orðið mér til góðs. Þegar Jónas sá
meðmælin frá Skúla, sagði hann: „Já, þér skuluð kaupa apótek-
ið!“ — Svo mælti hann með því að mér yrði veitt apótekarastarf-
ið, — en það var kóngurinn sem veitti.
— Svo þú hefur ekki verið fyrsti apó-
tekari hérna?
— Nei, tveir á undan mér, báðir
danskir. Það vöru líka flestir lyfjafræð-
ingarnir danskir þegar ég byrjaði í
Reykjavík. Þebta hefur mikið breytzt
síðan. — Fyrst var Lindgreen, svo var
Sörensen — of honum keypti ég. Þú
kannast við Sörensen, hann var hér í
sumar — ágætis maður og mikill ís-
landsvinur.
— Hvenær komstu svo?
- 193'2. Þá var ég búirin að ljúka.
kandidatsprófi. Helzt ætlaði ég ekki að
vera lengi, en ég er hér enn.
— Kom þá ekki gróðinn, eða var
hann of seinn á sér?
— Veit það ekki. Ég kann vel við mig
og það er fyrir mestu. Nú eru kunn-
ingjar mínir hérna fyrst og fremst, og
ég hefi kynnzt mörgu góðu og skemmti-
legu. Þegar ég kom fyrst, lá við að ég
fengi sjokk vegna aðstæðnanna. Þetta
var allt svo frumstætt og erfitt. En
þetta batnaði smám saman og nú má
aðstaðan heita góð.
Við Minna giftum okkur 1935. Við
höfðum þekkzt áður. Faðir hennar var
byggingameistari og bjó hinum megin
við götuna mína í Árósum.
— Svo þú hefur verið hamingju-
samur?
— Ég er nú hræddur um það. Svo
áttum við mörg sameiginleg áhugamál,
við Minna.
— Til dæmis hvað, tókuð þið þátt
í félagslífi, íþróttum eða ferðuðust
þið?
— Ég hafði töluvert iðkað fótbolta og
tennis, en Minna hafði lært dans og
ballet. Þetta er nokkuð skylt, og bæði
höfðum við gaman af að umgangast
ungt og skemmtilegt fólk. Og samskipti
okkar við íþróttirnar og unga fólkið
hérna veitti okkur marga gleðistund,
sem við hefðum ekki viljað missa af.
Ég æfði bæði stráka og stelpur. Strák-
ana æfði ég í fótbolta í 2—3 ár, en
stúlkurnar í handbolta — það var leng-
ur, ég held í 4—5 ár. Ég var víst fyrsti
maðurinn hérna með handboltann.
— Og hvort fannst þér skemmtilegra
að æfa stráka eða stelpur?
— Það var nokkuð ólíkt. Strákarnir
voru kappsfullir, en þeir voru stund-
um latir að mæta á æfingum, en alltaf
tilbúnir og æstir í keppni. Og svo var
hitt, að það hljóp í þá pólitík. Það þótti
mér slæmt. Stúlkurnar voru miklu sam-
vizkusamari, en lögðu minna upp úr
keppninni.
— En Minna?
— Já, hún kenndi hér dans og leik-
fimi. Hún hefur stundum hjálpað til
við smádansa og ballet-æfingar fram
undir þennan dag, t.d. við barnaskemmt
anir. Fyrst var hér enginn starfandi
leikfimiskennari, en þegar fastur kenn-
ari kom hérna að skólanum, þá breytt-
Lst þetta eðlilega af sjálfu sér.
— Hvernig er svo með landið, þú hef-
ur ferðazt töluvert um það?
— Dálítið, ekki þó mikið. Ég fór
nokkuð á hestum fyrstu árin, bæði fyr-
ir sunnan og hér. Ég hafði séð þá úti.
Þeir voru til á Jótlandi. Afi átti einn
slíkan. Þeir voru líka á Dyrehavsbakk-
en, — Gunnar Bjarnason var ekki
fyrsti maðurinn, sem flutti út íslenzka
hesta. Meðan ég var fyrir sunnan fór
ég eitt sinn hálfs mánaðar ferð á hest-
um. Það voru þrír lyfjafræðingar og
einn tannlæknir. Við fórum fyrst á bíl
austur að Hlíðarenda. Þar fengum við
hesta og fylgdarmann, sem var með
okkur allan tímann. Það var Helgi á
Hliðarenda — hann er nú dáinn, ágæt-
ismaður. Við komum víða við — á öll-
um þessum fallegu stöðum. Við geng-
um á Heklu, það var stórkostlegt — sá-
um Gullfoss og Geysi, og við komum
að Bergþórshvoli. Þá var ég farinn að
kannast við söguna. Þá var Matthías
Þórðarson þar að grafa. Hann skýrði
þetta allt fyrir okkur. — En við urð-
um að fara aðra leið til baka, — þetta
Framih. á bls. 11
19. MAÍ 19S8
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7