Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1968, Blaðsíða 14

jr
A
erlendum
bókamarkaði
The Home of the Heroes. The Aegean
before the Greeks. Sinclair Hood. (Li-
brary of Early Civilizations) Thames
and Hudson 1967. 15,-
Þekking manna á egískri menningu
er ekki aldar gömul. í þessari bók
dregur höfundurinn upp mynd þá er
hann gerir sér af þessari menningu fyr-
ir daga Grikkja. Menning Grikkja hef-
ur löngum þótt mikil fyrirmynd og hún
hefur löngum verið talin uppspretta
evrópskrar menningar ásamt kristninni.
Með fornleifarannsóknum Schliemanns
hefst saga egískrar menningar að við-
bættum rannsóknum og uppgreftri Ev-
ans á Krít. Á síðustu árum hefur ýmsu
verið bætt við og það kemur skýrar
og skýrar í Ijós að grísk menning spratt
ekki upp úr ófrjóum jarðvegi Grikk-
lands. Undanfari hennar var þúsunda
ára menningarþróun og því er þessi bók.
Höfundurinn hefur stundað fornleifa-
rannsóknir og uppgreftri víða, en þó
einkum í Knossos. Hann rekur sögu
egískrar menningar lengra aftur en áð-
ur hefur tíðkazt. Hann telur að stein-
aldarmenning hafi hafizt á Grikklandi
fyrir 6 þúsund fyrir Krist og hann
telur að getgátur Evans um langa menn-
ingarþróun á Krít, séu réttar. Höfund-
ur telur að áhrifa krítverskrar menn-
ingar taki að gæta þegar um 3000 f.
Kr. á næstu lönd. Hann álítur einnig að
Linear B skriftin sé ekki grísk, eins og
flestir álíta nú, en hallast að fyrri kenn-
ingum um þetta efni, ennfremur telur
hann, að grísktalandi þjóðflokkar hafi
fyrst komið til Hellas síðast á brons-
öld, eða um 1200 f. Kr. en ekki 700
árum fyrr. Hann styður þessar kenning-
ar sínar nýjustu rannsóknum. Höfund-
ur skrifar liðlega, bókin er vel mynd-
skreytt, tímatalstafla, bókaskrá og reg-
istur fylgja.
How It Is. Samuel Beckett. Trans-
lated from the French by the Author.
John Calder 1964. 30.-
Með bók sinni „The Unnimeable"
strengdi Samuel Beckett stíl og mál
þann veg, að fáir hefðu álitið að hægt
væri að komast lengra í lýsingu á
glötuninni. Með þeirri bók opnuðust
nýjar víddir í bókmenntum og aðdá-
endur Becketts álitu að lengra næði
hann ekki í þeirri snilld að tjá mann-
lega þjáningu og niðurlægingu beint,
setningarnar virtust vera sár og eymd.
í þessari bók „How It Is“ tekst honum
enn betur, þessi bók er einhverskonar
blanda lauss og bundins máls og með
henni hefur höfundur náð tökum á
frumstæðum galdri orðsins. Hér verða
orð og setningar magískar orðið lifir
sínu lífi og lesandinn verður sú per-
sóna, sem höfundurinn tjáir. Það eru
mjög skiptar skoðanir um skáldsögur
Becketts, sumir álíta verk hans óles-
andi, en þeir, sem dá hann, telja hann
mesta meistara orðsins, sem nú er uppi.
Honum tekst að tjá þjáningu og kvíða
nútímans í æðra veldi í bókum sínum,
óhugnaðurinn og viðbjóðurinn öðlast
skáldlega upphafningu í verkum hans,
verða listaverk. Beckett er víðfrægast-
ur fyrir leikrit sín og má telja hann
föður nútíma leiklistar, sem leikrita-
skáld er hann öllu aðgengilegri, en
sem höfundur skáldsagna. Þessi saga er
það margslungin, að lesendur geta not-
ið hennar mismunandi. Sagan nýtur sín
ef til vill bezt, ef hún er lesin up'p-
hátt. Þessi bók er slíkt listaverk ið
viðhorfið til skáldsögunnar verður ann-
að og hún gerir einnig meiri kröfur til
lesandans en almennt er um skáld-
sögur, minnsta kosti fyrst í stað. Höf-
undur skrifaði söguna á frönsku o /:
hún var gefin út í París 1961, han \
hefur sjálfur þýtt hana á ensku.
Jenseits von Gut und Bösse — zur
Genealogie der Moral Götzendámmer-
ung — Der Antichrist — Ecce Homo —
Gedichte.
Friedrich Nietzche. Kröners Taschen-
ausgabe 76—77.
Nietzsehe sagði af sér prófessors-
embætti 1879 og næstu tíu árin vann
hann stöðugt að ritstörfum, þrátt fyrir
mikla vanheilsu. Á þessum árum ritaði
'hann merkustu verk sín, hann dvaldi
þessi ár ýmist í Sviss eða á Ítalíu og
einangraði sig algjörlega frá umheimin-
um. I fyrstu var þessum verkum ekki
sinnt, það var ekki fyrr en 1888 að
Georg Brandes tók að halda fyrirlestra
við Kaupmannahafnarháskóla um Ni-
etzche, að tekið var að veita þeim at-
hygli og tíu árum síðar var hann heims-
frægur. „Jenseits von Gut und Böse“
er talið fullkomnasta verk höfundar,
það er nokkurskonar framhald á „zara-
thustra" og hann lýkur verkinu með
„Zur Genealogie der Moral“.
Síðustu verk Nietzsches voru „Göt-
zendámmerung, Der Antichrist“ og „Ecce
Homo“, með þessum verkum eru kvæði
hans prentuð hér. f þessum verkum
beinir höfundur brandi sínum gegn
kristninni og gefur lýsingu á þeim trú-
arbrögðum, sem sættu mikilli gagnrýni.
í bókarlok eru kvæði hans birt. Áhrif
Nietzsches eru mjög víðtæk, og fáir
höfundar hafa sætt sMkum misskilningi
og mistúlkun sem hann. Útgáfa verka
hans komst illu heilli á vald syst-
ur hans, sem var hið versta forað, for-
dildarfull og hégómagjörn. Hún eyði-
lagði margvíslegar heimildir um bróður
sinn og lét gefa út verk hans, án þess
að færir menn færu þar höndum um.
Kona þessi átti nokkurn hlut að þeim
endemisútlistunum á verkum bróður
hennar, sem nasistar stóðu að, enda
varð að útlista þau á vissan hátt,
sleppa úr og hnika til setningum svo
kæmi nasistískri hugsjónafræði að
gagni.
The Work of William Morris. Paul
Thompson. Heinemann 1967. 63.-
William Morris er þekktur hér á
landi, vegna þess að hann flokkast til
þess hóps, sem kallast ís'landsvinir. í
þessu riti dregur Paul Thompson upp
mynd af Morris, sem er um margt frá-
brugðin þeirri mynd, sem fyrri
ævisöguritarar hafa sett fram. Thomp-
son leggur áherzlu á sköpunarþrótt
Williams, sívakandi áhuga hans og þann
sannfæringakraft, sem einkenndi af-
stöðu hans til margvíslegustu málefna,
og stjórnmálaskoðanir hans. Höfundur
hefur viðað að sér öllum þeim heim-
ildum um Morris, sem tiltækar eru og
unnið úr þeim þá mynd, sem hann setur
hér fram. Fyrri ævisöguhöfundar hafa
lagt mikla áherzlu á frumleika hans í
listum og listiðnaði, en samkvæmt könn
un höfundar þessa rits, er sá frum-
leiki minni en þeir vilja álíta. Þetta
kastar engan veginn rýrð á Morris,
áhugi hans og sannfæringarkraftur var
jafn eiginlegur og áhrif hans á list-
sköpun jafn afdrifaríkur.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
19. MAÍ 1968