Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1968, Blaðsíða 1

Hinn 1. þessa mánaðar voru liðin 10 ár frá útfærslu
landhelginnar í 12 mílur.
BIRGIR KJARAIM
hefur í tilefni þessa látið Lesbókina hafa eftirfar-
andi frásögn sem gerist í marzmánuði 1960.
RKI ORIOMS
Það var um nónbil laugardaginn 12.
marz 1960, sem ég stóð á bryggjunni
í Keflavíík og beið eftir bát frá varð
skipinu Þór, sem lá fyrir utan. Það
hafði gengið á með hryðjum og svolítil
ylgja ' sjó. Ég stekk um borð og von
bráðar leggur báturinn að skipshlið, og
þar tekur Þórarinn Björnsson skip-
herra á móti mér og fylgir mér til
klefans, sem mér er ætlaður þessa nótt.
— Tiiefni ferðarinnar er, að Landhelgis
gæzlan hefur verið svo vinsamleg að
leyfa mér að fljóta með í einum leið-
angri íslenzk varðskips til vopnlausrar
varn.ir íslenzkrar 12-mílna landhelgi
gegn cfurefli brezka flotans.
Þórarinn býður mér til sín upp í brú.
Hann hringir á vélina og gefur skip-
anir: , Bakborð“ — „Léttið á því“ —
„4 gráður!" — „Beint!“ — Og sigling-
in er hafin.
Hann vikur tali sínu að mér, þó haf-
andi augun á stefnu skipsins, og segir:
„Þeir voru að opna hér svæði í nótt
— Geirfugladrang, — Og hættir við Snæ
fellsnes — Þeir eyðilögðu línu hjá
Steinunni gömlu. — Það hálsbrotnaði
einn hjá þeim í nótt — á einum togar-
an,um.“ — f brúnni hjá skipherranum
er dálítill mórauður hvolpur meðsvart
trýni og heitir enda Trýna. Hún hnipr
ar sig Iþarna undir brúarveggnum og
hefur ekki minnstu hugmynd um 12-
mílna landhelgi og allt þetta mikla
fiskastríð, sem senn hefur varað í hálft
annað ár, eða allt frá 1. septemfber ,er
12-mílna-landhelgin tók gildi.
„Hann er dauður sá af Vivianne —
sá sem hálsbrotnaði í nótt“, tilkynnir
Steingrímur Matthíasson loftskeytamað
ur. —
Þa'ð er kominn kaffitími og sezt í mat-
salinn. Hafandi aldrei áður siglt með ís
lenzku herskipi, fer maður ósjálfrátt að
spyrja um kanónur og meðhöndlan
þeirra. Er þá upplýst, að á Þór sé ein
skytta, auk stýrimanns. Upphaflega
kenndu Danir íslenzku skyttunum, en
nú er það Gunnar Gíslason úr Papey,
sem kennir meðferð fallstykkjanna. —
Mér er tjáð, að tilgangslaust sé að
s'kjóta úr lengra færi en tveggja-mílna
og ekki þorandi að vera nær en í 50
metra fjarlægð. — „Armering" stríðsflot
ans okkar er víst heldur ekki sérlega
stiluð upp á árásarhernað, því að mér
er sagt, að á Óðni haifi verið fallstykki,
sem á var greypt: Artillerimaterialverk
stedarne Köbenhavn 1896.“
Við skipherra tökum nú tal saman í
næði, og auðvitað er ég forvitinn að
heyra um beitingu skotvopnanna, og inni
Þórarinn eftir Iþví.
Skipherra svarar mér meðal annars
þessu til:
„Á gamla Þór skutum við einu sinni
óviljandi gat á Þjóðverja. Sennilega
hefur verið sjógangur og kúlan lent í
öldutoppi. Þjóðverjarnir voru þarna
tveir saman. — Annar kiomst undan. Þá
voru Þjóðverjarnir alltaf í landhelgi á
þessum láka litlu dollum. Nú sér maður
þá aldrei, þeir eru einlhversstaðar úti
í Grænlandshafi. . . . Já, kúlan sú
arna, sem ég var að segja frá, gerði
gat á togarann fyrir ofan sjávarm'ál. . .
Þetta eru ekki sprengikúlur. . . .Svo
fór hún í ketilinn og klofnaði og annar
helmingurinn rann með katlinum inn á
Fýrplássið og skall fyrir lappirnar á ein
um kyndaranna, sem fékk sjokk og hélt
að hann væri aiftur kominn í gamla
stríðið!“ — Við og við fær skipherrann
fréttir úr loftskeytaklefanum: „Paladin
F 165 er á Selvogsgrunni — er að
flytja það svæði að Ingólfsihöfða, því að
þeir fá ekkert á Selvogsbanka" —
Skipherra bætir við:
„Þessi með skeggið, sem á rakhníf Nel
sons er sennilega á Paladin. „Verðurðu
ekkert var við hann?“ spyr hann loft-
skeytamanninn. — “ Það getur svo sem
verið nógu gott að tala við hann And-
erson, hann er oft ljúfur eins og lamb,
en svo gejiur það nú breytzt". —
Trýna greyið smýgur inn um dyra-
gættina og hringar sig í horninu á bekkn
um í borðsalnum. Þeir fengu hana
tveggjamánaða gamla í Súgandafirði.
Hún er sögð ógnar kjáni, en er fjarska
fríð — Um daginn datt hún ofan af
einum bátnum og varð hálf vönkuð í
bili, fékk líka hita fullyrða þeir, —
hvort sem þeir hafa nú mælt hana eða
ekki. Skipverjarnir eru alltaf á nálum
um að hún fari í sjóinn, svo fyrir-
hyggj.u'laus er hún talin. Þess vegna
þykir hún bezt geymd, þegar hún dott-
ar 1 trollrúllu, sem liggur á dekkinu,
eða þegar hún er í brúnni manninum
við stýrið til samlætis.
Við höfum fyrir nokkru lokið kaff-
inu, enda er klukkan orðin hálffimm. —
Ég spóka mig á þilfarinu. Bátarnir
streyma út í Miðnessjó. Við erum komn-
ir fyrir Garðskaga og enn fyrir Staf-
nes. — Ég gef mig á tal við Andrés
Jónsson fyrsta meistara, sem stendur í
gáttinni niður í vélarrúm, og fer að
spyrja hann um viðureignina við Bret-
ann. Hann segir:
„Það var heizt í fyrra haust, að það
var fútt í því, en nú er þetta bara
sett á svi’ð. — Annars irriterum við þá.
Fiskimaðurinn þarf frið. Ef hann er
ónáðaður fer hann í stríð..... Bretar
hafa hlaupið á sig í þessu öllu. Ég skil
ekki hvers vegna. Ég held bara að þeir
hafi verið of il'la upplýstir um alla mála
vexti“ —
Þetta segir nú Andrés, fyrsti meistari
á Þór og hann virðist nokkuð fastur á
sínum meiningum. Hann er Breiðfirðing
ur, fæddur í þeirri nafnfrægu Hergils-
Frá vinstri: Haraldur Björnsson; 1. stýrimaður og Þórarinn Björnsson,
skipherra.