Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1969, Blaðsíða 3

„Mér er
varnað máls##
Úr fundargerð sovézka
rithöfundasambandsins
BÖKMENNTIR
OG LISTIR
Samtal Iietta birti júgóslav-
neska tímaritið „Vjesnik“ eftir
fund sovézka rithöfundasam-
bandsins, hinn 22. september
1967, þar sem Alexander Sol-
zhenitsyn bar fram kvartanir sín
ar vegna ritbanns Sovétstjórn-
arinnar, rógs gegn sér og ályga
og loks vegna fjandskapar rit-
höfundasambandsins sjálfs. Að
almálpípa stjórnarinnar í þess-
um viðræðum var Konstantín
Fedín, aðalritari sambandsins,
sá sem gengið hefur einna harð
ast fram í því að kveða niður
frelsisraddir í sovézku eyðimörk
inni. Auk hans sátu fundinn
menn á borð við Alexander
Tvardovskí (ritstjóri „Novi
Mir“ og vinur Solzher.ltsyns
var að sjálfsögðu vikið úr því
starfi nú fyrir skemmstu), Kon
stantin Símónov og Alexander
Korneitsjúk auk ljóðskáldsins
Alexei Súrkov, sem forðum
daga barðist sem níðangursleg-
ast gegn Boris Pasternak og
skáldsögu hans „Dr. Zívagó".
Samtalið er tekið saman úr
hraðritaðri fundargerðinni.
Korneitsjúk: Mig langar að
spyrja Solzhenitsyn einis: Hvert
er álit hans á hinum borgara-
lega áróðri, sem bréf hans til
rithöfundaþingsins olli? Hvers
vegna tekur hann honum svona
rólega?
Sjarípov: Og hvernig komst
bréfið eiginlega til Vestur-
landa?
Solzhenitsyn: Anzi er ég orð-
inn vinsælt umræðuefni! Mað-
ur nokkur, sem til skamms tíma
gegndi áhrifastöðu, harmaði ný
lega að hafa ekki átt sæti í
„þriggj amannanefndinni“, sem
dæmdi mig árið 1954. Hann
vildi nefnilega láta skjóta mig.
Hvað hinu viðvíkur, þá hljóð-
uðu úrslitakostir seinna bréfs
míns til rithöfundasambandsins
svo:
„Annað hvort gefið þið sögu
mína út, eða ég fæ hana gefna
út á Vesturlöndum“. í rauninni
var það ekki ég sjálfur, sem
setti sambandinu þessa úrslita-
kosti, Þessa kosti setti lífið
sjálft mér jafnt og sambandinu.
Hinis vegar lét ég þá þegar í
ljós ugg vegna hinnar nokkur
hundruð eintaka fjölrituðu út-
gáfu sögunnar.
(Framíkall): Hvernig komst
sú útgáfa eiginlega á kreik?
Solzhenitsyn: Hvað snertir mín
handrit kemur aðeins eitt til
greina. Einhver biður mig þess
að mega lesa þau. Síðan tekur
hann afrit af þeim og fær þau
öðrum til lestrar og uppskrift-
ar. Til þess, að svo færi ekki
um „Krabbadeildina“ ritaði ég
siðara bréf mitt til rithöfunda-
sambandsins. En hvers vegna í
dauðanum tók sambandið ekki
afstöðu til bréfsins á undan
Vesturlandabúum? Og hvers
vegna tók þingið enga afstöðu
til rógs þess, sem dunið hefur
á mér um nokkurt skeið?
Tvardovskí: Ekki voru allir
jafnsekir í því máli.
Solzhenitsyn: Ritstjóraa- tíma-
ritanna snúa allir bökum sam-
an, þegar kemur til þess að
breiða út lygar um mig. Þeir
birta ekki andmæli mín. „Ivan
Denissóvitsj" er bannvara. Mér
berast þær fregnir frá fjarlæg-
um stöðum, að bókina sé ekki
að finna á bæja- og sveitabóka
söfnum. Sú lygi mun þar al-
geng, að eintak safnsins sé því
miður enn hjá bókbindaranum.
En þegar lygasamtökin urðu
samt loks að snúast til varnar
báru þau þá speki fyrir sig,
að ég hefði unnið með Þjóð-
verjum, er ég var strfðsfangi
þeinra. í fyrra var ful'lyrt, að
ég væri flúinm til Egyptalands
og væri því í ritbanni. Nú verð
ur það eflaust næsit uppi á ten-
ingnum að ég telji jörðina
þungamiðju sólkerfisins og hafi
borið Giórdanó Brúnó á bál-
köstinn. Ekkert getuir framar
vakið mér furðu.
Símónov: Ég er á móti skáld
sögu Solzheiniitsynis, „Fyrsta
hrimgnum", og greiði atkvæði
gegn útgáfu hennar. En ég er
samþykkur útgáfu „Krabba-
deildarinnar“. Mér líkar sú
saga þó ekki alls kostar. En
enginn gerir svo öllum líki. Á
hinn bóginn erum við tilneydd-
ir að dreifa lygum um Sol-
zhenitsyn,
Tvardovskí: Ritstjórn „Novy
Mir“ kemur ekki auga á neina
frambærilega ástæðu gegn út-
gáfu „Krabbadeildarinnar". En
fyrst verður auðvitað að leið-
rétta hana svolítið. Til þess
þurfum við aðeins samþykki rit
höfundasambandsins og þá
yfirlýsingu frá hendi Solzhenit-
syns, að hainin sé þessu sam-
þykkur.
Framíköll: Málið er nú hreint
ekki útkljáð enn!
Fedín: Nei, þetta nær engri
átt. Það er ekki sambandsins
að samþykkja neitt, eða hafna
neinu að heldur. Ráðið þarf eng
ar skýringar fram að færa.
Annað mál væri, ef Solzhenitsyn
gengi sjálfur fram fyrir skjöldu
og gæfi skýringu á gangi mála.
Fyrst og fremst verðið þér, Sol-
zhenitsyn, að mótmæla hinini
hættulegu notkun nafns yðar á
Vesturlöndum. Síðan verður að
sjálfsögðu að gefa yður kost á
að leggja fram þær kvartanir
yðar, sem þér gátuð áðan. Og
leggið þér fram vel gert og
kurteislegt ritverk munum við
hjálpa yður og gefa það út.
Korneitsjúk: Við viturn, að
þér hafið þjáðst mjög. En fleiri
hafa þjáðst en þér. Fjöldi
manna hefur dvalizt í nauðung
arvinniubúðum, jafnvel gamlir
kommúnistar. Úr vinnubúðun-
um héldu þeir beint á vígvöll-
Framhald á blis. 13.
Alexander Solzhenitsyn
e e cummings:
einhversstaðar hef ég ekki farið
skemmtilega i kringum hlutina
einshversstaðar hef ég ekki farið
skemmtilega í kringum lilutina
með alla lífsreynsluna
augu þín hafa þögn hennar
í hrösulu látbragði þínu
eru hlutir sem grípa mig
en ég vil ekki snerta
þeir eru svo líkir mér
virðingarlaus augu þín gera mig
auðveldlega einlægan
þótt ég dragi mig saman í hnefa
slæ ég vindhögg
þegar þú breytir blómhnapp í krónu
rís stöngull minn í vorið
í viðkvæmri fjölleikni
að lcyndardómsfullum meyjarblóma
og ef þú óskar aö hafa
samneyti við mig
ég og mitt líf mun fullkomnast
dásamlega allt í einu
líkt og þegar hjarta blómsins
skynjar að fræið
er mjöllin hvít sem allsstaðar
fellur hljóölega niður
ekkert skilur okkur tvö í þessari
veröld jafnréttisins
krafturinn í áköfum veikleika
þínum samkvæmt áætlun
beygir mig að Iitskrúði
ættjarðarinnar
dauðinn opinberast að eilífu
í sérhverri angan
Jónas E. Svafár
sneri úr ensku og gerð: teikninguna.
6. júlá 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3