Lesbók Morgunblaðsins - 23.11.1969, Blaðsíða 9

I
j
I
Til hægri: Farþegarými
í Boeing 747.
meðallöngum leiðum, en þær
'gefca tíkia farið liaimgiar leiðir.
Allar þrjár þoturnar eiga
það sameiginlegt, að við smíði
þeirra er beitt fullkomnustu
tækni, sem menn hafa yfir að
ráða, og á ensku eru þær nefnd
ar „advanced technology jets“
(sem við myndum sennilega
kalla hátækniþotur). Við teikn
ingu og smíði þeirra hafa fram-
leiðendurnir fært sér í nyt þá
reynslu, sem fengizt hefur af
áratugs starfrækslu farþaga-
þota um alilian hieirr\. Á þeiss-
um tíma hafa orðið miklar fram
fairir í gerð alls konar efna,
s.s. málma og plasts, og dýrmæt
ar upplýsingar hafa fengizt um
byggingar- og smiðatækni, við-
íhialdisiaiðisitö'ðu oig óne'iðaniieik
himnia ýmsu mælia oig mæli-
tælkj'a.
Þiað, siem öðnu frieimiur hefur
igent smíði þessara fullkoaninu
'þofca möiguieiga, enu himir kröft-
uigu 'hreyflair. Eiinis og að framan
er getið eru þeir kailaðir hverf
dllireli'ulhreyffliar eða hverfilrellu
hreyflar mieð hátt hjárásarhkut-
faM. („ihiiglh bypass natiio tur'bof-
ans“). Þetta tælkniiaga orðalag
jþýðiir þó eimfiaidieiga það, að
mikliu mieira loft streyimir uitan
við spre'nigithióilf hir'eyfilisins hisdd
ur en í gegnum það. í fyrri þo't-
uim vair ölliu loftin/u, sem fór imn
í hjneyÆiliinin, beint í gieignum
spnenigiilhólMið, þar sem þialð
brann og þrýstist síðan út. í
nýj'u hr'eyf3iunium er (mijög öfluig
neQllia, sem œkor ioftið, þ.e.
Miuta 'þeisis fram hjiá sprtenigilhóif
iinu. f’iet'ta ioft saimeinaist ®vo
Qiaftinu, sietm þrýstiist út eftir
toruniamn innd í isiprengihólfiinu.
ÍÞiefcta hjárásarlo'ft eða reiliuirok
skapar sem sagt viðbótarþrýsti.
Þirýisiti'ð, sem mynidiaist í spnengi-
hóllfiniu, niemuir um 6'0 prósemt
alHs þrýistimgs, en rieiniuliaftið hin
40 pi'óisenltin. í nýju þotumum
vierður hjárásarhlutfallið enn-
þó hænna, og má búasit við því
að minmlka miagi eldsnisytisnotk
uinin.a um fj'órðhinig.
Annar mikiil kostur við nýju
(hreyffl.an.a er lítili hávaðá. Loft-
miagnið, sem um þó stirieyimiir er
mikið og það fer ó miinni hraða
út úr iþeim. HneytflHinn, sem not
aöur vertSur í DC-10 er til dæm
is tvisvar sinnum afimieiri en>
só, siem nú er í DC-8 þotuinium,
©n hann ter miklu hávaðaminni.
E inis og áðuir sieigir, ver'ður
fjöildi farþ'ega meira en tvisvar
siinum meiiri í nýju, stóru þot-
unuim. Þ'að er því aiuigOjóst, að
ekkd þarf eins margar ffluigvél-
ar til að fflytja sama fjölda far-
þega. Þetta mun létta álagn-
ingiu á flugstjórniairikerfið, það
verðuir eitt ratblilk eiða „bíip“ á
rats'jánmi í stað tveggja. Stóru
þoturnar munu valda miblu um
ferðlaaininr'íki á jörðu niðiri, en
jafnframt mi'nnika umferðina
nioiklkuð i iofti, því að búast má
við að tferðiuim fækki eitthvað
fyriat í stað, þagar affciastagatan
eykst.
Hin mákla afkaataigeta nýju
risanma ásiamt miinni reksturs-
kostnaði mun gera þær hæfari
til að vinna fyrir sér á styttri
tíma. Þetta ætti að bæta h-aig
fLuigvéiannia þiannig, a'ð þ-au
gætu ef til vill látið farþegana
njóta þesis að einhverju leyti.
Þnátt fyrir hækkandi verðlaig
víðasit ’hvar, hetfuir fluigféilöigun-
unium tekizt að halda fargjöld
um mierkil’ega láguim. Með nýju
þotunum ætti þetta að ganiga
betur og j'aifnivel svo, að hæigt
verði að læfkika fargjöldim frá
því isem nú er. Þetta myndi sjálf
sagt led'ða tid þesis, að fjöldia-
miamgir, sem hatfia 'afldrei flagið,
miuiniu by-rja á því og gera það
oft.
Hvað viðv'íkur þægindum í
þeisisiuim nýj u fiugvéluim, er það
halft letftir einum forsvarsmanni
stóns filuigfélags, að nú séu fluig-
véiar iofksims oi'ðmar það stónair,
að hægt sé að fara að sinna far
þeiguim í alvöru. Svigrúmdð verð
ur milklu mieina en óður, oig þaið
verður svo milklu hærr.a til
Ilofts. Vegna þessa verður hægt
að skapa andrúmsloft og váist-
leigheit, siem mimnia mieira á
venijullega stofu eða sal heldu.r
-en stórt rör.
Ininréttin.gar verða .aillbreyti-
legar eftir smekfk og þörfum.
Algengt verður að hafa niu
'Sæti þvert yfir klefamn með
tveiimur ganigve'gum á miil'Ii. Sum
tfiufgféfliög huigisia sér að hafa átta
sæti og svo liíka -aðeiinis sex sœtd,
siem verða þá í líkingu við beztu
hæginidastóla. Þanndg munu
memn geta vailið sór íanrými,
allt eftir eigin geðþótta og inni
haldi buddunnar. En hvort siem
setið verðlur í niíu-sætarQð eða
í heiribengi með nioikkruim stól-
um, þó vei-ða þæginidin mjög
mikil.
I stærstu þoturn, sem nú
fljúiga er óætlað .aið s-é hún fuQil
setin þá séu í hennii uim 500
tösikur eða a-ninar farangur. í
nýju þotuniuim verða sennilega
ekki færri en eitt þúsund. Það
er handtaik að koma ölliu þessu
tiil sikilia, og því er niú uinimið að
gerð sjálfvirks afih'endimgarkerf
iis. Etr miðað við, að fairþeigair fái
tösikur 'SÍnar ekki aiðar e.n þrem
ur 'mí'nútum eftir að ha.nn er
geniginn frá borði. Allt m.un
þetta krefjast nýrrar skipula.gn
inigar og tflultnin'g.a)tækni innam
ffluighatfnanna.
Buirðairþol nýju þotanna
mun án efa hafa stórkostlisig á-
hrif á vömÆlutniniga í lofti.
Undanfarin ár hafa þeir aukizt
mjög veirulega, og þegar kiomin-
ar verða þotur, sem geta flutt
75 tonn í ferð mó búast við
ennþá meiri vöruiflutningum.
Boeinig er nú að smíða gerðina
747, sem á einigiönigu áð vera til
vöruifluitndimga, oig hatfa mörg
flu/gfé-lög panitað þá garð. Vafa
lítið vsrðiur lí'ka loftvöignunum
DC-10 og L.-1011 breyfct í loft-
vörutferjur.
F
Í-Jn þetta er efcki endirinm
A teik.n.iborðuim Lockheed er
enn stænrii fliugvél, Lodklheed
L-500. Hún ©r í öllium megin-
atriðum ei-nis og vöruflu.tninga-
fiuigvél heirisáns, Lookheied C-5A
Gattiaxy, sem þeigair eir fariin að
flljúga með góðum ára-nigri. Ef
flugfélöiguinum lízt á L-500,
verður hún líklega teki-n í notk
un 1977. L-500 mum geta ffluitt
110 tonm í einu yfir Atlantishaf-
ið, og íhún gæti t.d. fiuifct 90
smábíla frá Þýzkalandi til
Bandaríkjanna í sömu ferð.
Þessi mikla afkasta.geta miun
gera iæfckun farmgjalda miögu-
lega og auka farmfluitninga í
lofti stórkosttega.
A myndunum að ofan og neðan má sjá, að allur annar bragur
verður á aðbúð farþega. Auk þess verður vélin mun liljóðari en
þotur til þessa og alveg án titrings.
23. nióvembetr 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9