Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1971, Síða 4

r..... \
BÖKMENNTIR
OG LISTIR
Telpan heimtaði strax í upp-
hafi, að hann héldi ávallt í
höndina á henni þegar þau
fóru út að ganga. Hún hafði
sömu smáu höndina og móðir-
in, aðeins enn smærri. Og hönd
telpunnar talaði sínu máli á
göngunni. Oft fann hann að
hún kreppti höndina allt í einu
ofsalega. Ef hann leit upp, sá
hann ef til vill óvenjulega
glæsilega konu nálgast þau. Því
nær sem konan kom, þvi óðari
og tíðari kippi tók hönd telp-
unnar. Hann var þá vanur að
taka þéttar um höndina, þar til
hún róaðist aftur.
En brátt fann hann að telp-
an fór að kreppa höndina jafn
skyndilega og áður, skimaði í
kring um sig, og þurfti þá ekki
annað en smáfugl sæti uppi í
ofurlitlu tré í nánd. Þá stanz-
aði telpan alltaf og virti fugl-
inn fyrir sér. Ef hann hreyfði
sig úr stað, kreppti telpan óð-
ar höndina. Færi hann að tísta,
þá kreppti hún höndina ótt og
títt — og ef fuglinn fór að
syngja, söng hönd telpunnar
með í takt.
Stundum henti það að þau
gengu fram á eitthvert olnboga
barn lífsins, kannski útslitið
gamalmenni, ellegar svart-
klædda tötrughypju, sem stóð
og rótaði í öskutunnu. Þá
kreppti telpan höndina einu
sinni aðeins, og hélt takinu.
Þegar hún var minni leið
sjaldnast á löngu þar til hún
vildi láta halda á sér er þau
voru á gangi. Stundum hafði
hún orð á þessu, stundum stanz
aði hún aðeins, og rétti upp
hendurnar. Hún hafði ávallt
verið mesti fjörkálfur, vör um
sig, athugul og kvik. Hún var
aðeins barn i vöggu, varla
byrjuð að ganga, þegar hún
gerði sér að leik að því að
þrjózkast við að hátta og sofna.
Þá henti hún sér á grúfu í
vöggunni, reri fram og aftur
og lamdi kollinum við höfðalag
ið. Eftir nokkra lotu klifraði
hún niður á gólf og kom skokk
andi inn í dagstofu. Aldrei grét
hún þótt farið væri rakleitt
með hana í rúmið aftur, en að
andartaki liðnu heyrðu foreldr
arnir að hún var enn farin að
róa fram og aftur og lemja koll
inum við höfðalagið.
„Það kemur við mann að
horfa á þetta,“ sagði hann.
„Hún er svo einlæg þegar hún
kemur svona vappandi til
manns, eins og einhver smá-
vera frá framandi hnetti. Hún
ætlast til þess að við skiljum
hvað amar að henni — en það
er nú það — við skiljum hana
alls ekki.“ „Hvað ætli við
skiljum hana ekki,“ svaraði
Laura kona hans, „segðu henni
að hætta þessu, og farðu inn
og flengdu hana ef hún hlýðir
ekki.“
„Ertu gengin af göflunum,
manneskja? Þú veizt að mað-
ur leggur ekki hendur á svona
kríli, maður reynir heldur að
sýna þeim ástúð." „Þú ert
skáld. Alltaf að skálda. Hún
veit vel að hún verðskuldar
flengingu, og ef þú hýðir hana
ekki, þá geri ég það.“
„Þú lætur það bara fjandans
vera. Ég held við höfum ekki
annað að gera en að vera henni
góð.“
„Rosey! Hættu þessu brölti,
annars kem ég og rassskelli
þig!“
Við þetta linnti látunum um
stund — en svo upphófust
sömu höggin og bröltið aftur.
Móðirin spratt þá á fætur, en
hann greip í handlegg hennar.
„Láttu hana eiga sig, við get-
um að minnsta kosti ekki verið
að liegna her.ni fyrir eitthvað,
sem við vitum ekkert hvað er.“
„Hún gengur á lagið, og veit
það full vel. Ekki við mig —
ég er bara móðir hennar — en
hún gengur á lagið við þig, því
þú ert karlmaður, og hún veit
að hún kemst upp með það þess
vegna.“
Eftir því sem hjónin hækk-
uðu raustina, hljóðnuðu högg-
in og bröltið. „Ekki nóg með
það, heldur nýtur hún þess að
heyra okkur hnakkrífast, og
hún er áreiðanlega að hlusta á
okkur núna. Hún er vísvitandi
að hrella aðra konu — og
móður sína í þokkabót. Rosey!
Farðu að sofa!“ Hjónin hættu
að munnhöggvast, og andartak
datt allt í dúnalogn í húsinu
— en þá byrjuðu sömu höggin
og ólætin enn einu sinni.
„Jæja, láttu hana þá bara
lemja hausinn á sér í klessu,
ef það er það, sem þú endilega
vilt,“ þaut í móðurinni.
„Ég hélt nú reyndar að þú
hefðir ánægju af þvi að sýna
henni ástúð þegar hún þarfn-
ast hennar."
Hjónin höfðu ávallt átt í erj-
um út af Rosey. Stundum var
hann viss um að Laura hefði
á röngu að standa, stundum
þvert á móti, en venjulega vissi
hann hreinlega ekki hvað hann
átti að halda. Hann vissi það
eitt, að hann elskað. Rosey, og
að allt, sem henni við kom heill
aði hann og olli honum hugar-
stríði. „Hver getur risið undir
því að vera faðir kvenmanns?"
Son sinn hafði hann ætíð
skilið, því í honum endurfann
hann sjálfan sig. Strákurinn af
hjúpaði fyrir honum verstu
galla hans sjálfs. Ef snáði
heimtaði eitthvað strax, þá
þýddi það nákvæmlega það,
ekkert annað, og væri það ekki
hægt strax, þá gekk hann ber-
serksgang. Honum varð geng-
ið inn í svefnherbergi stráks-
ins eínhvern daginn — móðir
hans hafði rekið hann þangað
fyrir skapofsa og ósvífni — og
þá sá hann hvar sonur hans
æddi um herbergið, benti á
hlutina eða kom við þá, og
krossbölvaði þeim öllum, gólf-
inu og veggjunum, rúminu,
skrifborðinu, gluggarúðunum
og garðinum fyrir utan, for-
mælti jafnvel skýjunum, sól-
inni og himninum.
1 þetta skipti hafði hann rell-
að um að fara i dýragarðinn
til að huga að kunningjum sín-
um þar, því satt að segja með-
tók hann dýrin eins og þau
væru fólk. En móðir hans var
þá búin að bjóða til sín gest-
um, svo ekki gat orðið úr því.
Nokkru áður var Van á spjalli
við kengúru, sem kom að girð-
ingunni til hans, hafði boðið
henni bragðlausa brauðmola
sem hann var með í poka. En
kengúran þáði ekki brauðið,
heldur stóð þarna hnarreist,
stuttir framfæturnir voru lík-
astir handleggjum, lappirnar
eins og iðandi fingur. „Hana,“
sagði Van, „éttu þetta, það er
ágætt. „Þessu til sönnunar beit
hann stærðar stykki af brauð-
inu, og tuggði hátiðlegur á
svip. Loks gat hann ekki orða
bundizt: „Nú hvað er þetta, er
henni eitthvað illa við mig?“
Van var aldrei erfiður í upp
vexti. Rosey aftur á móti aldrei
auðveld, því hún var telpa,
kvenmaður, dóttir móður sinn
ar, vera af allt öðrum toga
spunnin, komin af fjarskyldum
þætti, fögrum, ómótstæðiieg
um, hverflyndum, töfrandi og
örðugum kynþætti.
Og nú var hann á gangi í
glaða sólskini með þessari
ungu frumkonu og ótemju, þess
ari geislandi anganóru aftan úr
rökkri fortíðarinnar, ýmist á
valdi barnslegra harmakveina,
eða ærslafenginna skellihlátra
yfir einhverri ijósfælinni stór
fyndni. Það var nú orðin ung
stúlka, sem gekk við hlið hans,
teinrétt hnáta, vangaþunn með
stór og dökk augu, næstum tíu
ára gömul telpa, hnyttin en ein
læg, glettin og lífsglöð, hafði
unun af orðræðum og gömlum
minningum — og haldin
ástríðu eftir fallegum fötum.
Sem hann gekk þarna eftir
fimmta breiðstræti New York
borgar þennan haustdag,
fannst honum eitt andartak
eins og öilum áhyggjum væri
af sér létt, vissi að hann var
ódauðlegur, rétt eins og hann
hafði alltaf trúað að einhvern-
tíma ætti ef til vill fyrir hon-
um að liggja. Honum fannst
hann eiska allt og aila, því nú
hélt hann í hönd dóttur sinn-
ar, og þau gengu hlið við hlið
undir sólinni. Hann bar við-
kvæma ást til hennar, hver,
sem hún kunni að vera: hvaða
broti af honum sjálfum og huld
um veruleika hans sem hún
bjó yfir, hvaða hluti af eðli og
sannleiksdjúpum móðurinnar
sem hún var. Því hvern mann
sem Rosey kunni að geyma, þá
var hún einskær kærleikur, og
eitt andartak var þessi kærleik
ur nálægur. Hann streymdi
stöðugt til hans eins og græð-
andi máttur frá litlu hendinni í
lófa hans.
Hann gleymdi skemmdu tönn
inni og meðalafýlunni, höfuð-
verknum og heyrnarlausa eyr-
anu með suðunni, sem aldrei
lét hann í friði. Honur. gleymd
ist gnótt erfiðisára er yfir
hann höfðu dunið, mundi ekki
lengur sjúklegan eril sinn og
asa, óþolinmæði og geðvonzku,
ruddalegan hroka og bræði-
köst, né þá áráttu að bianda
sér sýknt og heilagt í sundur-
leitustu störf, í leit að sköpun.
örbirgð og skuldir, tión og
ástvinamissir voru horfin úr
huga hans. Hann gleymdi geð-
veiki fjöiskyldu sinnar, hug-
sjúkum og horfnum vinum. Allt
var gleymt, nema kærleikur,
kærleikurinn, sem streymdi frá
hendi dóttur hans um hönd
hans sjálfs.
Skyndilega tók hann til-
stökk, og bar fæturna hátt —
William Saroyan
I>essi
geislandi
anganóra
Smásaga
Egill Jónsson
þýddi
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
7. febrúar 1971