Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1971, Blaðsíða 10

Hlaöið eftir snúru.
er skrifar greinina á bls. 8.
Nýir möguleikar__
Franiiiald af bls. 8.
ene-) frauðplast-plötum, og
skapast þá engar kröfur til
múrhúðunar. Ekki er rétt að
þrengja loftbilið vegna ein-
angrunarefnisins, heldur hafa
bilið milli veggþilja sem svar-
ar þykkt einangrunarefnisins
+ 5 cm.
Til varnar gegn gufuflæði
vatnsgufu-diffusion) og til
frekara öryggis gegn leka má
setja gluggaplast eða svart
landbúnaðarplast ípolystyrena
damp-procf membrane incorp-
orating a carbon black filler)
innan við einangrunarlagið.
INNVEGGIR
Þar sem innveggir úr
hleðslusteirii eða steinsteypu
bera þak og/eða loft verða þeir
samkvæmt byggingarsamþykkt
að vera minnst 12 cm að þykkt.
Hér má nota 9,5 cm máthellur
múrhúðaðar eða mátsteina. Ef
sérstök burðargrind er notuð,
þarf ekki að múrhúða máthell
ur.
GRÓP
Þegar múrblandan i hleðsl-
unni er farin að harðna, skal
krafsa út á steinamótum sem
svarar 1—1,5 cm á útvegg, þar
sem síðar á að hreingrópa, en
það er gert þegar lokið er
hleðslu hússins. Til litunar á
grópfyliingu má nota ýmsar
tegundir af sementi og sandi,
en ekki kalk. Hleðslan er lítil
lega bleytt áður en grópað er.
Þegar grópa skal liggur biand
an í grópfyllinguna rétt hnoð-
rök á stálbretti og er þrýst
inn í grópin með sérstöku
grópjárni. Það er oftast flatt,
1 cm á breidd en 20—50 cm
á iengd. Gróp standa oft 23—
mm dýpra en hleðslusteinninn,
eða sem svarar grópjárnsþykkt.
inni, en annars er hverjum í
sjálfsvald sett um lag og dýpt
grópsins. Snyrtileg og veður-
þétt gróp eru jafnsnar þáttur
i útliti húss og vönduð hleðsla.
FRÁGANGUR veggja
Venjulega er engin ástæða til
þess að múrhúða hlaðna út-
veggi. Ef þeir eru á annað borð
múrhúðaðir má múrhúðin ekki
vera úr of sterkri blöndu. Þó
það sé ekki nauðsynlegt má auð
veldlega vatnsverja veggina
með því að sprauta kísilupp-
iausn (silicone) sem einnig
sparar utanhúsmálningu. Með
kilisvatnsvörn er steinninn ljós
ari að lit í rigningu en ella.
Innveggi má múrhúða, sem-
entskústa og mála, mála einung
is eða láta þá eiga sig. Þar
sem hleðslusteinarnir eru nokk
uð hrjúfir, er æskilegt að gang
ar og stigar séu hafðir u.þ.b. 10
cm breiðari en ella.
GLUGGAR og OYR
1 öllum aðalatriðum er frá-
gangur á gluggum og dyrum sá
sami í steyptum húsum og
hlöðnum. 1 stað gyrðis eru
hins vegar settir listar á
gluggakistu. Ganga þeir inn i
loftbilið á milli veggþilja í út-
vegg. Æskilegt er að setja
tjörupapparenning með hstan-
um. Giuggakistu er fest með
fjórum til sex gluggaakkerum
sem skrúfuð eru í hverja
gluggakistu og siðan múruð
inn í veggþilin. Þá er einnig
framleiddur sérstakur mát-
steinn með rauf fyrir glugga-
járn. Yfir dyrum og gluggum
eru settir tveir steypustyrktar
teinar á miíli laga i hvert vegg-
þiL Innid.vrakarmar hafa eng-
in séreinkenni. Oft er auðveld
ara að láta glugga og dyr ná
upp í loft.
Binda þarf þök u.þ.b. 140 cm
niður í veggi til þess að fá
nóg viðnám gegn lóðréttu sogi
á þakfleti. Reynslan hefur sýnt
að auðveldast er að steypa
lykkjur í vatnslásgólflistann í
útveggjum og binda þökin nið-
ur i gólf með galvaniseruðu
gyrði. Steypt þök eru óæskileg
á hlaðin hús nema gerðar séu
sérstakar ráðstafanir til styrk-
ingar vegna jarðskjálfta og
góð einangrun sé sett á þak og
þakbrún.
RAFLAGNIR
Svo ekki þurfi að gera nein
ar raufir í óhulda hleðsluveggi
eru allar raflagnir fyrir tengla
settar í steypta gólflista. Æski
legt er að nota tenglategund-
ir sem smábörn geta ekki skað
að sig á. 1 dyrakörmum er höfð
rauf fyrir raflagnir upp að
slökkvurum sem borað er íyrir
eftir á við dyralistana. Raf-
lögnum fyrir loftljós er komið
fyrir milli veggþilja í útvegg,
í geymsluvegg eða 1 bakhlið
skápa eða slíkum stöðum.
LOFTRÆSTING
Bilið á milli stein.þiljanna í
útveggjum er loftræst með^þvi
að hafa hallandi rauf neðan tu
í annarri hverri neðstu og
efstu gróp á ytra þiii.
Reyna skal að láta raufarnar
halla eins mikið upp á við og
hægt er t.þ.a. fyrirbyggja að
það rigni inn. Efri raufarnar
eru jafnframt loftræsting fyrir
þak. Ástæðan fyrir þvi að
frekar ber að nota svart land
búnaðarplast en gluggaplast í
rakaþéttingu er sú að svarta
plasthimnan þolir betur sólar-
ljósið inn um loftræstingarrauf
arnar.
MÁLEINING
Mikill sparnaður er í þ.ví að
máleinimg (modu'l) i flatar-
teikningum af hlöðnum húsum
er nærri 41 cm, sem jafngildir
heilum mátsteini (39,5 cm) +
einni lóðréttri gróp (1,5 cm).
Þessari máleiningu má aftur
skipta niður i fjórðunga, hálfa
steina og þrjáfjórðunga. Þrír
mátsteinar og þrjú gróp eru
123 cm.
1 loftbitum kemur þessi mál-
eining sem 61,5 cm miðja á
miðju í loftbitum; tveir loftbit
ar m.á.m. 123 cm. G-lerullar-
motta er 58 cm að breidd og
fellur upp að á mil'li bitanna.
Spónaplötur eru staðlaðar
122x244 cm. Með því að hafa 1
cm breið samskeyti á heilum
plötum fæst. aftur 1.23 cm.
Til þess að auðvelda hleðslu
húsa í ofangreindri máleiningu
hefur reynzt vel að skipta húsi
niður í minni heildir eða blokk
ir með dyrum og gluggum frá
gólfi til lofts, sem uppfyiling á
milli blokkanna.
UNDIRBÚNINGUR
Áður en hleðslumúrari og
handlangari hefja vinnu, þarf
gólfplata og gólflistar (með raf
leiðslum og þakfestilykkjum)
að vera tilbúin. Eftir því sem
við verður komið þurfa dyra-
karmar, gluggar og hleðsluleið
arar í innhornum að vera sett
ir upp og skorðaðir. Þessi und
irbúningsvinna er yfirleitt
gerð af trésmið.
Handlangari hrærir hleðslu-
blöndu og jafnar henni á múr-
blöndustampana, sean næst
þeim stöðum er hlaða skal.
Breiða á yfir staflana. Þegar
losað er af bíl, vinnst léttast
ef steinunum er með sveiflu
fyigt eftir I stöflun en ekki
teknir upp hver fyrir sig, rétt
úr baki og lagðir niður.
VERKASKIPTI
Handlangari hrærir hleðslu-
blöndu og jafnar henni í múr-
stampana, sem standa með
1,5 til 2 m millibili. Þá sér
hann til þess að nægir steinar
séu til taks, í réttum lengdum
eftir þörfum. Mátsteinana má
fyrst laga í kring og höggva
svo í sundur með hamri og
meitli. Stórtækari er einföld
fallöxi.
Hleðslumúrari fylgist með
málkerfi tmáleiningu) i bygg-
ingu húss, bæði lárétt og lóð-
rétt. Oftast borgar það sig, að
leggja fyrst niður tvær steina-
raðir áður en byrjað er að
múrhúða til þess að sjá fyrir
sér hleðslumynstrið. Ódýrast
er að hlaða í fjórðungsmynstri,
þar sem færri hálfsteina þarf
þá við. HSeðisil'uimúrari merkir
hæðarmálin á hleðsluleiðara,
sem standa í mesta lagi á 5 til
6 m millibili og í öllum horn-
um Á hleðsluleiðara er
strengdur þráður (önglagarn),
sem fest er á nagla sem aðeins
HOLSTEINAR — FROSTÞOL
REYKJAVfK, 25. JCiLÍ 1367
er tyllt og færður upp um
hverja röð.
f útvegg er fyrst innra vegg-
þilið hlaðið.
Mátsteinn er hlaðinn með
holur niður á við.
IILEÐSLA HÚSA
1 múrhleðslublönduna er
bætt dálitlu vatni og hún að-
eins hrærð upp með múrskeið
og jafnframt lagður hryggur
undir neðstu hleðslusteina.
Fyi’sti steinm er lagður yfir
snúru og aðeins slegið á hann
með múrskeiðinni þar til hann
liiggur i rétitri hæð. Höggin
valda þvi að hleðslublandan
gefur frá sér sementsvatn, sem
gengur upp í steininn. Hleðslu
blandan, sem þrýstst hefur út
úr veggfletinum er skafin af
og notuð á ný. Annar steínn
er múrborinn á enda og lagð-
Framhald á bls. 14.
Hér nieð sendum vér níðurstöður á frost-þiðuprófumim á múr-
steini frá fyi-irtæki yðar.
Prófanir vorn framkvæmdar á eftirfarandi hátt: Hver steinn
var í fyrstu sagaður í fjóra eins hluta og þeir látnir sæta 60 nm-
skiptum frosts og þíðu i lofti. Að þvi loknu var ekki að s.já nein-
ar misfelhir á yfirborði steinanna. Þvi næst voru sagaðir til úr
þessuni sömu steinum massívir strendingar að sta*rð ea. 5x3x36
sm, þeir settir í vatn og frystir og þíddir á víxl 50 sínnum. Eng-
ar verulegar misfellur var að sjá á steinununi að þessu loknu.
Voru nú steinarnir brotnir og beygjuþol Jjeirra ramisakað. Til
samanburðar voru sagaðir strendingar úr steinum, sem ekki
höfðu hlotið neina slíka meftferð og beir brotnir. Fyrstu stein-
arnir eru merktir I, II, III og IV en hinir A, B, C. og D. Niður-
stöður á beygjuþoli steinanna eru sýndar í töflu I. I>ar eð steinn
III var gallaður (gat hafði verið borað í liann t.il hitastigsmæl-
inga) er lionum sleppt við litreikning meðaltals.
Þar næst fylgir tafla yfir mál, brotkraft og beygjuþol þein-a
steino, sem raransakaðir voru, en það hefur varia almenrat gildi
og er þvi sleppt. En síðan segir svo:
Miðað \iir við 50 frost-þíðuumferðir í samræmi við ameríska
staðla um hliðstæðar prófanir á steinum af svipuðu tagi. I>ar
eð staðlar eru ekki fyrir hendi liér um prófanir á steinum sem
þessum, var engum sérstökum forskriftum fylgt um mat á nið-
urstöðum. Gildar ástæður eru þó fyrir því að mæla rýrnun á
beygjutogþoli steinanna, þar eð ef nm aJvarlegar siiriingnmj’iid-
anir hefði verið að rieða í stcinunum hefði slíkt komið mjög
greinilega fram við þau próf. Rýrnun á, beygjutogþoli er um 3.2%
og er bað mjög óverulegt. og bendir til þess. að frost-þiðupi’ófin
hafi ekki skert styrkleika steinsins svo að neinu nemi. Þrýstiþol
steinunum ern lió erfiðieikum bundnar, vegna þess hve erfiðiega
þols lijá þeim, er böfðu blotið frystingu. Þrýstiþolsprófanir á
steinunum eru þó erfiðleikum bundnar, vegna þess liv erfiðlega
gengur að saga slétta, samsíða fleti á þá.
Segja má því, að steinninn bafi staðizl; iirófið með ágætum.
Virðingarfyllst,
Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins,
dr. Óttar P. Halldórsson.
RANNSÓKNASTOFNUN BVGGINGARIÐNAÐARINS
KANNSÓKN NR. H67/308. RANNSÓKNARKFNI:
]0 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
28. marz 1971