Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.1973, Side 14

Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.1973, Side 14
Er sögu mannkynsins senn að ljúka - Framh. af bls. 7 Við Mývatn. Enn getum við sagt: „Hreint land, fagurt land,“ en hve lengi? Verksmiðjur eru ekki á hverju strái á íslandi, en þurftum við ekki endilega að reisa, verksmiðju við þessa sjaldgæfu nátt- úruparadís? Það segir sína sögu um, hversu erfitt er að halda í horfinu og standa á rétti náttúrunnar gagnvart sjónarmiðum hagvaxtarins. ims, 'svifinu í sjónum. Jaín'framt á sér istað meiiri oig mimnii of- Veiði. Arið 1969 var fyrsta ár- ið !í 'heilan aldarfj órðung, sem sjiávarafli 'heims jókst ekki. Sfæmum alfflal>rögðuim var lum kennt, en á sama ttma var út- gerð hvarvetna stóraukin. Togarair leita æ dýpra og á f jarlægari mið, og svo mikil er fjárfestimg lútgerðairinnar um heim allan, að aukinn affli verð ur að iskila 'sér isem Skjótast á land. Málin standa Iþví 'þann- ig, að frull ástæða er tii að ótt- ast, að á fiSkstófnana gangi svo mjög, að hl'utur sjávaratfl- ans i matvæla'fram’eiðslu h'eims minnki li stað iþesis að aukast. 1 þró'unarlörtdun um breytir tiimabundin afl'aaukninig enigu, vegna Iþess að þau /hafa ekki ytfir öMu þvi fjármagni að ráða, sem aukin út'gerð krefsit. Og einnig sikal það haift lí huga, að innan við 20% af sjávar- afla heims var landað S þróun- arlöndumum og neytt með- al þj'óða þriðja heimsins. OBKAN Orlkuþörtfum mannikynis er að rnestu séð 'fyrir með eldsneyti, sem myndazrt hefur úr igróðri löngu 'liðinna éirþúsunda. Þetrta eldsineytó genlgur Eka til þurrð ar eins oig málm'aimir. Jarðgas mtin þrjóta inman 35 ára að óbreytftri nottoun og oOliulindir tæmast innan 70 ára. Hins veg ar miun jarðgasið birennt upp innan 14 ára og oífia þrotin inn an 20 ára, ef notkunin vex með saima ógn'arhraðanum og verið hefur síðan 1960. iJikur eru þó til, að kiol muni end- aist mikliu lengur eða í alt að 300 ár. Ef ásitandið er atihuig- að lí Iheild, isést, að það er hreimn bamnasikaþur að treysta um oif á þessa orku- igjatfa sem siika vagna þess, hve mifcliu hfliutverká þeir gegna nú orðið sem hráeíni við fram- leiðslu 'sflcordýraeiturs, tifl- búiins áburðar aiuk ýmiss kon- ar plastefna. Ástandið er ýmsum ljóst, og þannig er eámmitt til kamin öll sú áherala, sem lögð er á notfc- un kjamorfcu til friðsamlegra möta. Eina geislavirka efnið, sem sjálfstætt finnst S náttúr- unni og nothæft er til orku- framleiðslu, er m'álmurinn úæ- anfium. Samkvæmt þróun- inni verður það sennilega orð- ið sjaldgaaft um það bil, sem öldinni flýlkur. Framtiíð kjamorku til frið- samlegra nota byggist á þvi, að t'ákast megi að ismííða kjam- orkuotfm, er samtfimis orku- framleiðslunmi breytir annars ökleýfum frumeifnum li Mjúfan leg orkugefandi ef'ni. Orkuoín, sem þannig er upplbyggður, not ar mevrtránur frá igeisflavirku úramííum-235 til að flxreyta úr- anlium-238 S geisfllavirlkt pfliúitónlí um-239 og til að breyta thóríum-232 4 geMayirkt úr- anlium-233. Talkiist að' beizla 'kjamorkuna 'á þennan Ihátt, er séð fyrir orkuþörfium miann- kynsins næStu 1000 ár, oig von andi tekst líka að beizla vetn- isorkuna, sem verða mundi hinn óþrjótandi orkuigjalfi um alla framtið. Vera má, að orkuslkioifi verði bœgt frá dyrum mann- kynsins, éf tekst að smiíða sfllikan kjamaofn, áð- ur em aðra orkugjafa þrýtur. Þó mun Iþað enigu breyta ann- ars vegar vegna skorts á ein- Ihlverj'um öðnum sviðum oig hins vegar vegna igeisiamengunar og afganigsh'iita, er fljótlega mundiu hinidra 'frekarí aulkn- inigu á sviði orfcumatkunar. 1 kaflanium um iliífiskeðjuimar og eðli þeirra var fjalllað um mengun af völdum geisfla- virikni. Hér verður þvi aðeins drepið á vandamálið, sem skap ■ast af yöfldum hitaorku, er af- igangs verður á ýmsum (stigum orkubúskaparins. AMri orikuno'tkun fylgir einhver hitamyndun. í oriku- verum er vandamlálið af vöid- um hitamyndiunar leyst með nótkun kælivatns oig einstaka smmum með loiftlkællinigu. Meg- inókostur fyrmefndu aðferðar innar er 'sá, að heita vaitnið spillir 'umhvertfiniu, ám ,og lækj um, ef það Ifær að renna Iburítu. Sé það hims vegar látið gutfa upp, er það að meistu iglátað út li loftið. Ókostur Hotftkæflingar- innar er MutfáEsJlega léfleg nýt inig orkunnar, þvli að kæfliloft- ið er tiflrtölulega heitt og að jafnaði flieitara en kælliva'tn. Nýting onkunnar er rnikið vandamál oig sannfleifcurinn er sá, að mildM hlurti orku'fram- leiðsiunnar nýtist ekki. 1 Bandairiikjiun'um er ratforka um 26% áf heildarortoufram- fleiðslunni, en hún nýtist ekfci öflfl. 1 reyn'd er nýtimig henn- ar þannig, að ratforka er aðeins um 10% atf hinni nýtanilegu orku. Ortreitoninigar, sem Eairl Cook hefur igert, Ibemria tii, að ráfoika muni árið 2000 rnema um 25% aif hinni nýt'ain- flegu orlku og m'uni jafngilda 43—53% aif heifl daroríoufram- leiðsiunni, en úrtreitonimgar BRIDGE DANISKI spi'larimn Jolun Treflide leikur Mst'lr sinar í etftirfaramdi spilli, siem er frá fleflknum miidQli Danmerk- ur og Tyrklamdis i Evrópumótinu 1971. Vestur: A D-8 ¥ Á-iK-'DJ5-4 ♦ 5 * G-8-5-3-2 Saigmir gengu iþammig: Suður: Vestur: Norður: Austur: Pasis lhjanta 2rtLgflár 2spaðar Faiss 3fl)aiutf Pass 4hjönöu Norður illét út itíigiul1 kómg, sagnhatfi (Trelde) drap í borði, iét aitftur út tígui, trormpaði heima, em suður kaistiaði Uatulfí. Saignlhatfil fllét mú út spaiðá dirofttmimgu, gatf í borði, suður drap rnieð kómgi, Jlét út hjanta, drepilð var með drofttnr.ln|gu, spáðla 8 látim út oig drep- ið með tiiumni í borði. Næsrt lllét saigmhafí út spaða ás, suóu-r varð að rtromipa, en isaigmhatfi trompaði yf- ir með kómgin'um, iliét úit fllaiutf, ftromipaði í borði, llét enm út spaða og enm varð suður að itrarmpa og emn tromipáði saignhatfi yfflr og þá var «staðan þessi: Vestur: A — ¥ 5 ♦ — * G-8-5-3 Saigmhatfi lét út flaiutf, itnomp>aði á borði, flét út spaða og suður varð iað rtromipat, em saignlhatfi kastaði flaufi. Suður féfck mú isliag á lauifa ás, em saignhaifi átrti af- gamgihm og varan spillið. Segja má að þetta sé óvemju- leg aðferð við að má trompunum af andstæðinigun- um. • Norður: A — ¥ — 4 I>GT0-4 * K Austur: A 7-5 ¥ 9 4 9-7 * — Suður: A — ¥ G ♦ — * Á-10-9-7 Norður: A G-6-2 ¥ 8 4 K-D G-10-4-3-2 * K-D Austur: * Á-10-9-7-5-3 ¥ 9-6-2 4 Á-9-7-6 Suður: A K-4 ¥ G-10-7-3 ♦ 8 þesisir igera ráð fyrir isvipaðri aukniragu í orítunotkun og ver ið hetfiur til þessa. Oftrieilkning- amnir benda þannig fi rauninni til, að 'sem næst helmingur aMr ar oitoutframieiðslunnar nýtist til igagns, en hinn helimimgur- inn .giatist vegna hitamyndun- ar við 'sjáfltfa tframleiðsfliuna. Ratfmagnsnotkun getur bundið entía á autoningu mann- legrar stanfsemi, jatfmvefl þótt elkfld þurfi að italka tillit til áf- gangishitaariku rafstöðvanma. Þetrta skall úrtskýrt moktoru nánar. Árið 1970 nam hiitaortoa alf völdium hvers Ikyns maf- magnsmotkunar ag ráfimagns tætoja fi Bamdarökjunum um 0,17 wö'trtum á hvem tfenmetra. Reiknað hetfur verið úrt, að hita orka atf vöfldum ralfimágnisnotk- •«nar muini mema um 170 wötlt- um á hvem fermertra innan 99 ára, þ.e.a.s., þegar raifmagms- motkunin hetfur tvötfaidazt 10 sinniumi, og er þá igert ráð fyr- ir, að hún haldi álfiram að marg- tfaldast jatfn hrartt o|g nú. Til samanburðar skafl það flvafit i huga, að sólarorfaam, sem til jarðairiinnar nær, nemurium 180 —190 wörttum á hvernn fier metra. Auigljóst er, að hitimn mun igera tfflesrtum Mfver- um jarðariinnar ólfit, lömgu áð- 'ur en 'kornið verður að Iþessu martki.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.