Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1973, Blaðsíða 5

urbú Flóamanna tók til staría
1929. Kúabúskapur smáiþróað-
ist út í bygigðina, sem dá lengst
frá mjólkurbúmu. Við komum
á eftiir niðursveitlirmd og mið-
sveitinni. iÞað kom til af lé-
legu vegasambandi og svo
byggðu foændur hér mikið af-
komu Sina á sauðfé. IÞað var
betra að vera með sauðfé hér
í uppsveitum þá, meðain nýtt
var 'beitin upp um öil fjöM.
Héðan var alltaf sérlega vænt
fé. Það held ég að hafi verið
aðalástæðan fyriir Iþvi að við
vorum seinni til með kúábúin.
Ekki að við hefðum minni fé-
lagsþroska, held ég. En mér
fannst strax og ég foyrjaði bú-
skap að mjólkurframleiðsla
væri hentug búgreiin. Hún var
svo tekjuviss, gaf mánaðarleg-
ar tekj-ur, þar sem tekjurnar
af fénu koma aðeins einu sinni
á ári. Mér fainnst það meira
freistandi.
— Og svo settuð þið aftur
upp kúatoú, þegar þið 'komuð
aftur? Hvað voruð þið annars
lengi i tourtu?
— Við fórum haustið 1959 og
komum aftur um vorið 1965.
'Þá byrjaði ég á þvi að vera
verzlunarmaður i Búrfelli. Var
það fyrstu árin. Svo hætti sú
vinna. Það var nokfcurs konar
stökkpa'llur, þvi maður verður
ekkert efnaðri af því að missa
toeiisuna, fara í bæinn og selja
toúið. Það gerir mann ekki
sterkari fjárhagslega.
— En þú hafðiir ekki látið
jörðina á þessum árum?
— Nei, nema hvað við seld-
um Skógræktinmi skóglendið
hér á toak við. iMér fannst iþetta
ihálfgerður glæpur fyrst. En nú
er ég farinn að sætta mig mjög
vel við það. Síðan sauðkindin
fór héðan, héfur landið frikk-
að svo mikrð. Skógræktin er
koimin hér með nýja skóga. Við
höfum landið, sem hentar bet-
ur til kúatoúskapar og strifcuð-
um yfir féð.
— Eruð þið með margar kýr?
— Nei, við erum kotbændur.
Annars ætlaði ég að byrja á
nýrri toúgrein, þegar ég kom
aftur, nautakjötsframleiðslu.
Við keyptum heilmiikið af kálf-
'um. 1 fyrra var ég kominin með
140 fcálfa. En sá eftir þvii sem
ég hugsaði málið meira, að það
mundi ekki bera sig eins vel.
Jörðin hentar ekki vel fyrir
'stórar nautahjarðir. Það fer
betur á því að hafa mjólkur-
kýr á móti því sem hægt er að
hafa hér í þrengslum. Beiti-
landið eir of lítið svo við lögð-
um smám saman niður nauta-
toúið. Kýr fcomu í staðinn og
við seljum mjólk. ÍNú er auð-
velt að koma mjólk frá sér.
Bíilinn ikemur heim í hlað og
tankur kominn í mjólkurhús-
ið, svo ekki þarf að hreyfa
torúsa. Þetba er allt orðið sjálf-
virkt og miiklu Léttara en áður
var. Ég skal játa, að við erum
orðin gömul og iþað má kannski
meira heita mont að vera að
fara út í toúskap múna, toætir
Ásölfur við. Þó er maður
kannski aldrei of gamall til að
gera hlutina. Hvað finnist þér?
— Það er mifcið eftir af æv-
inni, þegar meðalalduirinn er
kominn yfir 70 ár.
— Já, það segirðu satt. Mað-
ur hefur heiimikið forskot. Við
getum þá komið upp myndar-
búi, ef við verðum dugleg. Við
byiggðum þetta nýja íbúðarhús
strax og við komum aftur. Úr
gamla húsinu höfðum við far-
ið 7 árum áður. Og eftir að
hafa rætt málið við teiifcnimeist
airann á Teiknistofu landtoún-
aðarins, Þóri Baldviinisson, varð
það úr að byggja heldiur nýtt
en að gera við igamla húsið.
Það yrði ánægjulegra fyrdr ofck
ur, en dýrt að koma hinu í lag.
Það var svo illa farið. En nú
býr sonur okkar, sem er
jðnaðarmaður og vinnur í Búr-
felli í gamia bænum sem hann
lagfærði. Við byggðúm sem sagt
nýtt hús, og síðan i framlhaldi
af :því fjós og hlöðu. Við höfð-
um verið með lélegt fjós og
það gekk úr sér meðan það
stóð autt. Ég var svo stórhuga,
þegar ég byrjaði aftur að ég
miðaði við að hafa 200 naut.
—. En finnst þér ekfci bind-
andi að vera með mjólkurkýr.
Það má aldrei frá víkja. Eruð
iþið ekki ein, hjónin?
— Jú, við erum ein. Ekki þó
að sumrinu. Nú eru til dæmis
úti í fjósi tveir unglingar, sem
við höfurn í surnar, meðan ég
sit hér og tala við þig. Það er
rétt, þetta er toindandi. En eru
efcki öil störf toinidandi? Og ef
manni iíkair starfið, þá finnur
maður ekki til þess. Mér datt
í 'hug út af honum Pétri í leik-
ritinu „Pétur og Rúna“, að ef
Pébur hefði verið ihamingjusam
ari í sfcarfi sínu, þá hefði hann
kannski ekki hætt að vinna
Muk'kan fimm.
— Þú ert 'sem sagt frekar á
því að maðuir eigi að velja sér
vinnu, sem manni hentar, og
eyða þá i hana meiri táma, held
ur en að vera að telja stund-
irnar í vinnunni tii að geta kom
izt til að gera eitthvað skemmti
'legt?
— Já, ég héld að toændur séu
yfirleitt haminigjusamir. Þeir
eru toundnir við sín störf, eiga
aldrei nokkurn frídag — eng-
an heiian að minnsta kosti. En
maður finnur sig ekki þjakað-
an af því. Við lifum svona hér
um bil 'heiltorigðu félagsllifi, er
ekki óhætt að segja það, kona?
Og Ásólfur snýr sér að konu
sinni, Ragnheiði Gestsdóttur frá
Hæli, og ihún kimkar fcolli.
— Og þið eruð ánægð með
að hafa tekið þá áikvörðun að
hefja aftur búskap?
— Suimum faímst þetta mjög
vitlaust, svarar Ásólfur. — Og
stundum, iþegar erfiðast var
hjá mér, þá datt mér í hug að
það hefði kannski ekki verið
hyggilegt að hegða sér svona.
En nú sjáum við ekki eftiir því,
þegar yfir mestu erfiðleikana
er komið. Það var dálitið erfitt
að 'byggja allt upp aftur, bæði
íjárahagslega og vinnuleiga. En
'það er svo gaman að standa í
að toyggja eitthvað upp, hvort
sem það er enidilega skynsam-
legt fyrir framtiðina.
— Er það ekki skynisamlegt?
— Ég var nú einu sinni svo
róttækur að óg sagði að helzt
ætti að minnka hreppinn, skera
utan af jöðrunum, setja alla í
miðsveitina og mynda félags-
bústep, segir Ásólfur. Ég
hugsa að iþað sé hentugt og bú-
skapuriinn ei'gi eftiir að færast
i stænri eindngar, hvort sem það
er nú -geðfellklana eða ekki. AUt
nýtist illa á litlu búunum. Það
varð breyting á iþessu öllu eft-
ir að iþurfti að fara að kaupa
dýrar vélar. Meðan notað var
orf og hrífa og kaupafólk, þá
skipti þefcta ekki svo miiklu
máli. Mig minnir að formaður
Búnaðarfélags Islands hafi
sagt í setningarræðu sinni á
búnaðarþingi i vebur, að það
mundi fcosta 8 milljónlir króna
að setja upp meðallbú. Hlut-
fallið yrði alit annað miMd af-
urðanna og tilkostnaðarins, ef
við hefðum miklu stærri ein-
Ingar, t.d. 500 kiúa bú.
' — Heldurðu að það sé eins
ánægjulegt að búa svo stóru
félaigsbúi?
— Ef tdl vvil ekki. Ég sé að
kona mín toristir toöfuðið. Og
skemmtí'legra var aö hafa með
sér ikaiupakonu á teiginn en, vél-
ima. Þá hafði maður einhvern
't'l að deila orðum viið. Nú er
maður einn með vélinm, þegar
kornið er á teiginn. Maður verð
ur meira einn nú orðið. Og þá
er spurning, tovort maður for-
iheimskast ekki á þessu. En svo
'kemur hitt, að víða er félags-
lífið orðlð svo mikið að mað-
ur hefur ekki tima til að hugsa
í einrúmi, rólega og yfilrvegað.
— Ég held nú að það sé miklu
auðveldara að finn-a sér frið-
land 'Uppi í sveit en ann-
ars staðar, þar sem sífellt er
ys í kringum mann, skýtur
kona hans inn í. Þó mian ég að
mér fannst þögnin þreytandi,
þegar ég kom hingað svo ti‘1
foarnlaus aftur og lÁ'SÓlfur var
í tourtu mestan hluta dagsins.
Þetta þarf Mklega að vera hvað
með öðru.
Ásólfur tekur undir það og
bætir við: — Einnst þér ekki
toændur halda í við aðrar stétt-
ir, (svona andlega á ég við?
Ég fullvissa harrn ,um að ekki
skorti á það og við ví'kjum tal-
inu að öðru. — Nú toiasa þessi
sár á iandinu frá söguöldinni
við hér allt I kringum þig, Ás-
ólfur. Ertu mikiM áhugamaður
urn uppgræðslu?
— Það er einmitt það, sem
kannski er ríkara í mér en
mörgum öðnum. Hér í næsta
nágrenni er þetta útsýni, þessd
mikli uppblástur, 'þessi iberi dal-
'Ur með 30 eyðibýium, Þjórsár-
dalurinn. 1 vondum veðrum sér
maður ékki héma austur að
BúrfeiM og HeMu fyrir sand-
foki. Og af iþví- iþetta var svo
nærri bæjarveggnum, þá
stríddi það ef til vil meira á
mig en aðra. Þarna var ppið
sár á fósturjörðinni, sem þurfti
að græða og neyna að ihamla á
móti. Ég held að það séu ein-
hverjir okkar toeztu menn, sem
helga sig iandgræðslunni,
græða upp ag hefba sandfok.
— Og ertu bjartsýnn á ár-
amgur?
— Já, 'það er ég á seinni ár-
um. Og sérstakiega er ánægju-
legt til 'þess að vita hve fólk-
'ið í landinu er sambafca um
þetta, toæði i þéttbýli og úti um
sveitir. Aldrei heyrir maður
kaupstaðarbúa amast við því
þó fé sé 'látið í uppgræðslu á
landinu. Heldur leggja þeir sig
frarn um að hjálpa til ogileggja
fram tómstundi'r sínar til þess.
— Hér eru yndislegir birki-
skógar í kring?
— Já, þó svolítið 'hafd verið
á þá gengdð til að koma upp
öðrum gróðri i skjóli þeirra.
Menn greiniT á um hvort þetta
sé réttlætanlegt; Hvað mér
finnst sjálfum? Ég héld nú að
við eigum ekki að 'hika við að
rækta skóg. Bdrkilskógarnir
okkar eru faliegir, en ekfci að
sama skapi til nytja. Og við
þurfum auðvitað að hafa nytj-
ar af jörðinni. Við getum ekki
lifað á jörðinni án þess að
toreyba henni medra og minna.
Og ég er ósínkur á það t.d. að
moka niður hóla til að slétta
tún og fá það fallegra. Ég hefi
sjálfur óhikað fórnað hólum,
sem bera örnefni, til þess. Ég
játa, að menn igreinir á um hve
langt við eigum að ganga í því
að breyta 'landinu okkar. En
við stöðvum aldirei alla þróun
á náttúrunni hvort sem er. Og
við megum ekki vera of ihialds-
samir. Við verðum líka að iáta
landið þjóna okkur. Til dæmis
mundi ég heldur fóma Þjórs-
árverum en að láfca fólkið i
landinu vanta rafmagn.
E.Pá.—
Útgefanðl; ll.f, Arvakur, Beykjavik
Framkv.stJ,: Haraldur Svclnsson
Kltstjórar: Matthías Johanncssen
Eyjólfnr KonráO Jónsson
Styrmlr Gunnarsson
RlUtJ.fltr.: Gíill SiRurösson
Au^Iýsingar: Árnl Garðar Krlstinsson
Ritstjórn: AðalitrœU 6. Síml 10100
LEIÐRÉTTING
1 grein um Eandsbankahúsið
nýja á Akranesi, var ranglega
með farið, að styttan af sjó-
manninum á SkuLtiatorgi væri
eftir sr. Jón Guðnason. Hún er
eftir Martel'n Guðmuindsson,
myndhöggvara, sem rauinar var
oítaist kaillaður myndskeri.
Hann lærði hjá Rikharði Jóns-
syni og vann mikið við fcréskurð,
en eftir hann Mlggja iþó höigg-
myndir, einkum toúsitur eða
mamnamynd'jr. Sr. Jón Guðna-
son 'hafði hirts vegar forgöngu
um, að íá Marbein fcil verksins
og iþað var sr. Jón, sem vaidi
steininn, sem 'styttan stendur á.
Marteinn Guðmundsison er láit-
inn fyrir alimöngum ánum en
verk hanis sfcanda og lofa meist-
arann, ekkil sizt hin ágæta
mynd af sjómanninum á Akra-
niesi.
LJÚO
Það er vor og alit er saungur,
tolíður saungur.
I dag er vor.
Hið fyrsta, hið eina hið eilifa.
Það er vetur og al’it er dapurt,
dapur crnur.
1 dag er vetur.
Hihn fyrsti, hinn eini, hinn ei-
lífí.
Það kemur, dvelur, unir.
Dagar langir, blíðir.
Dagar dimmir, kald'ir.
sem líða likt og straumur
horfnir í sól í myrkur.
Horfnir djúpt i hjartað.
Þórunn Magnea
©