Lesbók Morgunblaðsins - 03.03.1974, Blaðsíða 5

-
Oliuhver i persneskri eyði-
mörk gýs gasi, vatni, leðju og
að sjálfsögðu olíu. Olían lá
oft á miklu dýpi við feikilegan
þrýsting og fylgdi þvi talsverð
hætta að bora eftir henni. Oft
fauk turninn i loft upp með
öllu, sem í honum var. Hér
hafa neistar kveikt í strókn-
um.
Enn þrengdi Shell að Rocke-
feller, þegar félagið lét smíða
sérstök tankskip, sem fluttu
olíuna í stórum geymum, en
ekki tunnum, eins og áður
tíðkaðist.

Ein af fyrstu olíuleiðslunum,
sem lagðar voru í Banda-
ríkjunum fyrir hartnær
hundrað árum. Þessi flutn-
ingsmáti var hvort tveggja
ódýrari og skjótari en að
flytja olíuna í fötum á hest-
vögnum.
4
John D. Rockefeiler var son-
ur skottulæknis og svindil-
braskara, en varð siðar rikasti
maður heims og einn sá
voldugasti. Þrettán ára lánaði
hann fé gegn háum vöxtum.
Þegar hann stóð á fertugu var
honum enginn ríkari. Hann
dó niutíu og átta ára gamall
og trúði því enn, að auður
hans væri frá guði kominn.
syndaflóðið. ,,Ég tókþétta hráoliu
og hitaði hana í ofni. Þá bar ég
hanautan og innan á (örkina).“
Rússneskir furstar, lagskonur
þeirra og olía.
Samkvæmt Bibliunni mun guð
hafa ráðið Nóa að nota svipaða
aðferð. Svo er guði og Gilgames
fyrir að þakka, að við vitum nú, að
þegar fyrir þúsundum ára var
hráolia höfð fyrir einangrun og
bindiefni i Austurlöndum nær.
Hún hefur trúlega verið hreinsuð
(skilin), þ.e. þynnra efni fleytt
ofan af þykkara.Siðan var hún sett
í ofn.
Fyrsta stríðið um olíuna var
einnig háð á þeim tíma, sem
Biblían segir frá. Að minnsta
kosti segir fyrsta Mósebók frá
orrustu um dalinn Siddifn „þar
sem voru miklar jarðbiksnámur."
Lauk svo, að „konungar Sódómu
og Gómorru féllu i þær niður".
Drake var heldur ekki fyrstur
manna um þá hugntynd, að meira
Unnið að olíuleiðslu í Banda-
ríkjunum fyrir 100 árum.
væri af góðvökva þessum i jörðu
niðri en uppi á yfirborðinu. Sem
dæmi má nefna kinverskan
keisara, sem uppi vartvö.hundruð
árum fyrir Krist. Við Kaspiahafið
i Rússlandi bjó einnig til forna
söfnuður sóldýrkenda. Á ölturum
þeirra brann eldur, sem aldrei
slokknaði. Eldsneytið var gas úr
iðrum jarðar. Þrjátiu árum áður,
en Drake fann oliuna við Titus-
ville taldi þýzki vísindamaðurinn
Alexandre von Humboldt ekki
færri en áttatiu og tvo staði í
Bakú í Rússlandi þar sem olia var
unnin úr jörðu. Og skömmu fyrir
fund Drakes lét konungurinn af
Hannover bora til oliu i Wietze í
Saxlandi neðra. Hún fannst og
varð það upphaf olíuvinnslu úr
jörðu í Þýzkalandi.
Boranir Drakes eru þó frá-
brugðnar allri annarri olíuleit
sögunnar í ýmsu. M.a. hefði hann
naumast getað valið þeim betri
stund og stað. A.m.k. telja margir,
að upphafsdagur iðn- og tækni-
byltingarinnar miklu sé hinn
tuttugasti og sjoundi ágúst árið
1859, en þá gaus olian í fyrsta
sinn upp úr borholu Drakes
„ofursta". Hinir rússnesku furst-
ar og landeigendur, sem áttu oliu-
svæðin við Bakú, greiddu með oli-
unni kostnaðinn af höllurn sínum,
kampavini, kaviar, spilafikn og
fylgikonum og létu sér það nægja.
Sú hugmynd hinna nýriku
kapitalista vestan hafs, að olian
gæti veitt þeim margfaldan arð,
völd og aðgang að Paradis, var
hinum rússnesku lénsherrum
með öllu framandi.
En i Cleveland i Bandaríkjun-
um sat John D. Rockefeller inni á
kontór sínum og horfði út á ána,
þar sem dauðir fiskar flutu i olíu-
brák. Roekefellerhafði jafnan þá
setningu að leiðarljósi, að „mönn-
um bæri skylda til að græða eins

Fæstir þeir, sem olíunnar
leituSu, urSu ríkir af henni.
Hins vegar ur8u margir spila-
falsarar og vændishúsaeig-
endur ágætlega stæðir. Spila-
falsarinn Ben Hogan varð
milljónamæringur af fljótandi
spilavíti sinu og vændishúsi á
Alleghanyfljóti.
4
©