Lesbók Morgunblaðsins - 03.03.1974, Blaðsíða 10

íþróttakennari af hugsjón. Elín ákvað 10 ára a8 verða íþróttakennari og finnst allt gott vi8
kennsluna, nema að fara úr henni beint á leiksviðið. Hún vill helzt geta æft sig heima áður
en sýning hefst.
Syng
allstaðar
nema í baði
til stæði að flytja þetta verk á
næsta vetri. Og ég þekkti verkið
nokkuð; hafði æft aríur Adele til
dæmis. Svo gerðist það, að Sveinn
Einarsson, leikhússtjóri, ræddi
við mig síðastliðið vor og'bað um
að fá mig til prufusöngs. Það var
einmitt hlutverk Adele, sem
hann hafði í huga. Nokkru síðar
söng ég fyrir dómnefnd, sem skip-
uð var Stefáni íslandi, Þurfði
Pálsdóttur, Kagnari Björnssyni og
Sveini leikhússtjóra. Enginn
úrskurður var felldur þá. Ég var
komin út til Salzburg, þegar fjöl-
skyldan kom með þær fréttir með
sér, að ég hefði verið valin í hlut-
verkið. Og auðvitað var ég ánægð
með það.“
Æfingar á Leðurblökunni
hófust fyrst í september. Eftir að
Elín fékk íslenzka textann, fór
hún að æfa hlutverkið hjá Mariu
Markan og þár að auki hjá
Ragnari Björnssyni. Fyrst var æft
einu sinni tii tvisvar í viku og
síðar á hverjum degi. Eftir frum-
sýninguna hefur hún hætt að æfa
hiutverkið hjá Maríu, en hún fer
samt til hennar einu sinni i viku
og æfir þá annað.
„Verður maður ekki leiður á
svona miklum æfingum?"
„Ekki leiður, en maður getur
orðið þreyttur."
„En hvað um frumsýninguna?
Varstu með skrekk?"
„Ég varð miklu fremur vör við
taugaóstyrk á fyrstu æfingun-
um.“
„Hverju kvíðir söngvari fyrir?
Er það að gata í textanum, eða
kannski það, að hann komi ekki
upp fyrstatóninum?"
„Ég held, að maður kvíði mest
fyrir fyrsta tóninum. Það er líka
afskaplega erfitt að bíða, meðan
Guðmundur Jónsson flytur for-
málann. Siðan trítla ég inn og
eftir það leið mér strax betur."
„En finnurðu til mikils léttis á
eftir?“
„Sérstaklega fann ég til léttis
eftir generalprufuna. Þá var
alveg fullt hús. Þessvegna varð
frumsýningin auðveldari."
„Þú gætir kannski hugsað þér
að gera ekkert annað?“
„Já, vissulega. En um það er
ekki að ræða hér. Ég kenni nú
eftir áramótin 30 tíma á viku, þar
af 20 tíma sund. Einhverra hluta
vegna finnst mér vont að þurfa að
fara beint úr kennslu í leikhúsið.
Helzt vil ég geta skroppið heim og
tekið smá æfingu i svo sem kortér
eða tuttugu mínútur. Kannski er
það bara sefjun, en mér finnst
það samt betra. Á föstudögum
hagar svo óheppilega til, að ég
verð að fara beint frá kennslunni
i leikhúsið."
„Þarf ekki mikla orku i öll þessi
ósköp?"
„Ekki kemst maður hjá þvi að
eyða í það talsverðri orku, en sem
betur fer er ekkert slen í mér og
ég hef nóga orku i sönginn og
kennsluna. Hitt er svo annað mál,
að ég er oft hálf löt við að drífa
mig í allskonar heimilisstörf þess
á milli. Stundum kem ég seint
heim; þegar sýningar eru á
Leðurblökunni, er ég ekki komin
heim fyrr en um hálf tólf. Og tvo
morgna í viku verð ég að byrja að
kenna kl. 8 að morgni."
„Já, mikið getur lífsbaráttan
verið erfið.“
„Ætli það þurfi nokkuð að vor-
kenna manni. Ég skapa mér þetta
sjálf.“
„Og hér æfir þú þig í stofunni.
Hvað segja börnin um það?“
„Þau þekkja víst ekki annað;
það er hluti hversdagsins hérna.
Auk þess fer ég til undirleikara
einu sinni i viku. Það er Sigríður
Sveinsdóttir og ég er svo heppin,
að hún býr hér hinum megin við
götuna.“
„Syngurðu líka við matartil-
búning íeldhúsinu?“
„Já, ég er oft að raula eitthvað."
„Og að sjálfsögðu i baðinu?"
„Nei, ég syng allsstaðar nema í
baði. Það mundi hljóma um allt
hús. Að sumu leyti væri þægi-
legra að búa í einbýlishúsi. Sú
lausn er lika til að leigja sér
stúdió eða æfingaaðstöðu úti í bæ.
En það er varla fyrir hendi, held
ég. Áreiðanlega eru þó margir
söngvarar, sem aldrei geta æft sig
heima og það er ekki gott. Sumir
hafa reynt það, en fengið ýmis-
konar kvartanir; stundum byrja
Framhald á bls. 14.
3 O
° ® °
BÆKUR OG HÖFUNDAR
Eftir Charity Beth Coman
MARK
TWAIN
Mark Twain, sem hét réttu nafni
Samuel Clemens, ólst upp í
Missourifylki, við fljótið, sem hann
gerði ódauðlegt, Missisippi. Eftir
aðeins tíu ára skólagöngu hætti
Twain námi til að vinna fyrir sér. Á
eftir fylgdu ævintýrarík ár, sem
kenndu Twain meira um llfið en
nokkur skólameistari hefði getað
gert. Hann var prentaralærlingur.
hermaður í Sambandshernum, stýri-
maður á gufuferju á Missisippifljóti,
blaðamaður, útgefandi og fyrirlesari.
Ef til vill hefur æska Twains verið
of reynslurik, of ánægjuleg — ef til
vill hefði sálfræðingur getað varað
við væntanlegum vonbrigðum. í
beztu verkum slnum hverfur Twain
aftur til hamingjuríkrar bernsku
sinnar, eins og hann sé að flýja
vonbrigði fullorðinsáranna. Á efri
árum talaði hann oft um „bölvað
mannkynið", og það var aðeins
gegnum gamansamar árásir sínar á
fals og spillingu, sem hann fékk í
bókum sinum og fyrirlestrum útrás
fyrir djúpstæðan, persónulegan
sársauka og vonbrigði með heim
hinna fullorðnu.
Þótt mikinn fjársjóð sé að finna í
bókum eins og Innocents Abroad,
Life on the Missisippi, og Roughing
It, er sigur Twains fyrst og fremst
fólginn í sögunum af Tuma Sawyer
og Stikilsberja-Finni. Þó að þær séu
einkum lesnar af unglingum af báð-
um kynjum, eru þær i gæðaflokki
bókmennta, sem verðskulda að vera
lesnar og endurlesnar langt fram á
fullorðinsár. Þær teljast til blómans
af bandarískum bókmenntum og
höfundur þeirra er ástsæl og þjóðleg.
bandarísk persóna, sem sameinar
glöggan skilning og uppreisnar-
gjarna einstaklingshyggju drengsins
og hlutlausa gamansemi og næma
framsetningu hins fullorðna manns.
Þótt skólamenntun Twains yrði af
skornum skammti, hlaut hann áður
en lauk heiðursnafnbætur frá
háskólunum i Missouri, Yale og
Oxford. Og þrátt fyrir alla beizkjuna
hlýtur þessi maður að hafa verið
örlátur með afbrigðum: honum var
ekki nóg að flýja á náðir
minninganna — hann mátti til að
veita öðrum hlutdeild i þeim.
STIKILSBERJA -
FINNUR
Svo sem hæfir lifsflóttamanninum
Twain, er sagan af Stikilsberja-Finni,
saga um flótta. Bókin greinir frá
ævintýrum Finns, þjökuðum af vand-
lætingasömum forráðamönnum, og
strokuþrælsins Jim. Saman leggja
þeir út í lifið á fleka eftir Missisippi-
fljótinu. Þó að sagan sé skrifuð sem
framhald af „Ævintýrum Tuma", er
hún þeim fremri. í inngangi varar
Twain lesandann við að leita að
kveikju eða síðferðilegum boðskap
og eru orð hans í tíma töluð, þvi
hversu ákaft sem Stikilsberja-Finnur
hefur verið sundurliðaður og skil-
greindur af prófessorum, gagnrýn-
endum og sálfræðingum, er bókin og
verður fremur ánægjuefni en
rannsóknarefni.
Fyrir unga fólkið hefur Stikils-
berja-Finnur alla kosti góðrar ævin-
týrasögu — nóg af hellum og likum,
ásamt sætleika þeirrar samkenndar.
sem enginn þekkir nema tveir
drengir, er lenda í ævintýri saman.
Fyrir fullorðinn smekk er bókin
þrungin dásamlegri kímni og innsæi.
skrumskælingu og skilningi. Sem
barn verður maður snortinn af
lýsingum Twains á þeim tilfinning-
um, sem oft bærast með manni en
eru ekki látnar uppi: ótta Tuma
Sawyer við að eldingu eða storm-
sveip verði beint að honum fyrir að
hafa sagt ósatt, ýktar ímyndanir
Stikilsberja-Finns um sinn eigin
dauðdaga og ánægju yfir að sjá aðra
áhyggjufulla. Sem fullorðinn hefur
maður jafnvel enn dýpri ánægju af
þessari innsýn i bernskuna, maður
lifir hana á ný og skilur hana betur.
Stikilsberja-Finnur er greinargóð
lýsing á bernskutimum Twains,
vandamálum svertingjanna, hlut-
verki kirkjunnar, siðalögmáli
Suðurrikjasamfélagsins og lands-
háttum umhverfis Missisippifljótið.
En einkum og öðru fremur er hún þó
saga drengja um víða veröld, saga
æsku gagnvart elli, saga sakleysis
gagnvart spillingu. Það er
ógerningur fyrir nokkurn Bandarikja-
mann að lesa hana án þess að finna
til hreykni, því eins og Hemingway
sagði: — Allar nútimabókmenntir
bandarískar eiga rót sina að rekja til
einnar bókar eftir Mark Twain, sem
kallast Stikilsberja-Finnur. . . við
höfum enga átt betri.