Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1974, Síða 12

HEYRNAR-
LAUS '
ÁÞINGI.
Ur °
sjálfs-
ævisögu •
brezka
þing-
mannsins
Q
Jack,
Ashleys
O o
Síðari
hluti :«
í þinginii varðaði miklu afstaða
forseta neðri málstofunnar; erfið-
leikarmínir hefðu aukizt að mikl-
um mun hefði hann ekki sýnt mér
skilning, en það gerði hann sann-
arlega. Stuttu eftir endurkomu
mína hitti ég hann í móttöku. Ég
stóð í biðröð þeirra, sem biðu þess
að heilsa honum. Þegar kom að
mér lét hann öll formsatriði lönd
og leið, en faðmaði mig að sér.
Mat ég þennan vináttuvott mikils.
Hann lofaði m.a. að láta mig vita
yrði ég kallaður til að taka þátt í
umræðum, en það sparaði mér þá
áreynslu að sitja frá því um miðj-
an dag langt fram á kvöld skim-
andi i allar áttir þar til ég var að
niðurlotum kominn af þreytu.
Margt annað gerði hann mér til
hægðarauka, sem honum bar
annars engin skylda til.
Að öðru leyti sat við sama.
Einna verst leið mér í herbergj-
um utan þingsalarins, þar sem
málin voru rædd óformlega; þar
var oft mikið um að vera, hver
talaði upp í annan og ég missti
jafnóðum af þvi, sem fram fór,
enda gáfu sig fáir á tal við mig.
Við þetta bættist, að ég átti bágt
með að stilla rödd mina, þar sem
ég heyrði ekki sjálfur hversu hátt
ég talaði. Það er áreiðanlega satt,
að hvergi getur maður fremur
orðið einmana en i mannfjölda.
Nú tók heimboðum að fækka
ískyggilega. Gamlir viriir og kunn-
ingjar endurskoðuðu gestalista
sína. Ég reyndi að telja mér trú
um, að betra væri að eiga fáa vini
trygga en ótal viðhlæjendur. Þá,
sem héldu við mig tryggð, grunar
enda naumast hve mikils ég met
hana.
Fálætið stafaði ekki einungis af
því, hve erfitt ég átti um vik að
skilja fólk og gera mig skiljan-
legan. Eg hafði um skeið verið
fjærri straumrás stjórnmálanna.
Afleiðingin var sú, að ég hafði
færra að segja starfsbræðrum
mfnum en áður. Til einskis var að
spyrja mig álits á ræðu, sem ég
hafði ekki heyrt — og trúlega
hafa menn veigrað sér við að
spyrja, hvort ég hefði Iesið hana
varalestri! Áður höfðu menn
spurt mig álits og skoðanir mínar
verið virtar; nú var ég naumast
viðræðuhæfur. Ég gat aðeins
beðið þess þolinmóður, að ég tæki
meiri framförum í varalestri.
Einföldustu hlutir urðu ótrú-
lega flóknir. Þyrfti ég að spyrja
starfsmenn þingsins einhvers,
kostaði það stundum báða þvílika
fyrirhöfn, að ég veigraði mér við
því. Þó var ekki um annað að
gera, ætti ég ekki að gefast upp og
taka pokann minn.
Sumt reyndist auðveldara en ég
hafði ætlað. Ég hafði óttazt, að
það kynni að fara fram hjá mér,
ef boðað væri til atkvæðagreiðslu,
en til hennar er kaliað með bjöllu-
hringingu. En sá ótti var ástæðu-
laus. Bax5i hafði ég auga með því,
hvort þingmenn færu margir sam-
an í áttina þangað og svo létu
menn mig vita. Þingmenn íhalds-
flokksins höfðu t.d. oft af því
gaman, þegar þeir hnipptu í mig,
svo ég gæti komið og greitt at-
kvæði gegn þeim.
Það var mikið vandamál að bera
upp spurningar. Missti ég af svari
var hætt við því að næsta spurn-
ing mín yrði út i hött. Ég reyndi
að gera við þessu með ýmsu móti,
biðja ráðherra um drög að svörum
fyrir fram, en þá var sá vandi
óleystur, að bæri ég upp aðra
spurningu um sama efni varð ég
að lesa hana varalestri. Hygðist ég
blanda mér í spurningar samþing-
manna minna bað ég þá stundum
hripa niður fyrir mig ágrip af því,
sem verið var að segja, en spurn-
ingatímarnir krefjast skjótra við-
bragða og oft stökkva niu, tíu
þingmenn á fætur, er ráðherra
sezt. Um það bil, sem ég hafði
lokið lestri miðans, var venjulega
búið að gefa öðrum orðið.
Sem skiljanlegt er átti ég held-
ur óhægt með að tala í síma. 1 þvf
efni hefði ég verið bjargarlaus, ef
ekki hefði komið til framúrskar-
andi hjálpfýsi starfsmanna þings-
ins og fæ ég seint fullþakkað
þeim. Heima hafði ég notið hjálp-
ar Pauline; við höfðum tvö
simtæki og hlustuðum bæði, en
síðan endursagði hún mér orð
þess, er við mig ræddi og urðum
við svo æfð í þessu, að sumir
áttuðu sig alls ekki á því, að þeir
voru að tala við vita heyrnar-
iausan mann.
Þrátt fyrir góðvild og hjálpfýsi
allra þeirra, sem reyndust mér
svo vel, dró lítið úr þvi áfalli, sem
ég varð fyrir, er ég missti heyrn-
ina. Það vaktist upp tvíef lt í hvert
sinn, er ég gekk inn í þingið. Ég
vandist ekki hinni sífelldu, algeru
þögn á þessu fjölmennasta mál-
þingi landsins. Enda fanhst mér
ég standa utan þess. En áfram
reyndi ég samt; reyndi að þreifa
mig til skilnings á þessu undar-
lega ástandi og sætta mig við það,
ef nokkur kostur væri.
Dag nokkurn bauðst mér upp
úr þurru að leggja fram frum-
varp. Þetta frumvarp var dálitið
sérstakrar tegundar: þingmaður
undirbýr það og síðan rita þeir
undir, sem annað hvort hafa bar-
izt fyrir því máli, sem um ræðir,
eða sýnt því sérstakan áhuga.
Loks heldur upphafsmaður frum-
varpsins því fram í tíu mínútna
ræðu, enda eru þetta kölluð „tíu-
minútnafrumvörp". Slík frum-
varp ná sjaldnast fram að ganga,
en eru fremur ætluð til þess að
vekja athygli þings og almenn-
ings á einhverju máli. Þetta frum-
varp snerist um skipan nefnda til
að rannsaka vandamál fatlaðra.
Þetta var fám vikum eftir að ég
kom aftur til þings og hafði ég
enn enga ræðu haldið.
Þetta eru ákaflega formlegir at-
burðir og færi spurning fram hjá
mér eða mér skjátlaðist í forms-
atriðunum yrði hægara ort en
gert að leiðrétta mig. Og svo var
rödd mín. Þar sem ég heyrði hana
ekki hneigðist ég heldur til að
hrópa og átti yfirleitt mjög óhægt
að stjórna henni. Stundum talaði
ég hins vegar svo lágt, að menn
skildu mig ekki. Eg beitti rödd-
inni eftir minni og eina leiðsögn
mín var titringur hálsvöðvanna.
En nóg um mín eigin vandamál
í bili. Almenn vandamál fatlaðra
höfðu lengi verið mér hugleikin.
Yiku áður en ég átti að leggja
fram frumvarpið söfnuðust
hundruð fatlaðra saman á
Trafalgartorgi að vekja á sér at-
hygli. Þetta fólk var i hjólastólum
og jafnvel útafliggjandi á börum,
komið af öllum landshornum og
má ímynda sér, að ferðin hefur
ekki gengið öllum þrautalaust.
Margir voru gersamlega ósjálf-
bjarga.
Eg varð mjög hrifin af þraut-
seigju og hugprýði þessa fólks.
Frammistaða þess jók mér ósjálf-
rátt sjálfstraust og sannfærði mig
um það, að mér mundi takast að
tala máli þess sómasamlega á
þinginu.
Daginn, sem frumvarpið skyldi
flutt kom ég að máli við annan
þingmann, Eríc Ogden. í samein-
ingu bjuggum við til hentugt
merkjakerfi. Væri rödd mín hæfi-
lega stillt skyldi Eric sitja beinn i
sæti og hafa hendur í skauti.
Hækkaði ég röddina óþarflega
átti hann að styðja hönd undir
kinn, en lækkaði'ég tóninn um of
skyldi hann halla sér fram á við i
Framhald á bls. 14.
Sælir eru miskunnsamir
görnlu konunnar væru komnir á venjulegt stig, og
taldi bezt að prestur færi sjálfur.
„Helzt vildi ég vera laus við það,“ sagði guðsmaður-
inn, „og ef þér væri sama vildi ég gjarna að þú
leiðréttir sjálf þín mistök."
„Þú ættir nú að geta sótt kjöt í frystikistu þó að þú
getir ekki jarðsungið fólk skammlaust," sagði frúin
hvasst.
„Ekki hélt ég.að þú yrðir til að kasta fyrsta steinin-
um,“ sagði prestur dapurlega," en ef þér er þetta
hjartans mál, þá skulum við athuga það seinna í kvöld,
því að þá er amma örugglega sofnuð.“
„Það er ekki vist, hún er að kvarta um kulda,“ sagði
prestsfrúin, „fólk sofnar seinna ef því er kalt.“
„Gömlu fólki er alltaf kalt“ sagði klerkur mildilegá,
„og stórir og smáir verða að lokum að beygja sig fyrir
gangi almættisins.“
„Við sjáum nú til, hvað verður“ sagði frúin, og hellti
aftur í kaffibolla guðsmannsins.
En það var komið miðnætti þegar þau töldu að vist
væri að amnja væri sofnuð. Það hafði ekkert heyrst til
hennar lengi, og prestur taldi að nú væri allt í lagi.
Þau höfðu ákveðið að frúin læddist i frystikistuna, en
prestur biði á meðan í eldhúsdyrunum, tilbúinn að
grípa inn í rás viðburðanna ef með þyrfti.
Frúin tók nú kjötið og læddíst af stað að frystikist-
unni, en prestur tók sér stöðu í dyrunum og spennti
greipar í'jálglega.
Frúin var nú komin alveg að kistunni, og lyfti
varlega upp lokinu. Hún var seilast ofan í kistuna
þegar þögnin var skyndilega rofin af titrandi rödd
gamalmennisins:
„Hvað er nú eiginlega um að vera?? Eru það nú
tilburðir að pukrast til að sækja kjöt um lágnættið.“
Ég hélt að þú værir sofnuð fyrir löngu," sagði
prestur alvarlega, „það er guði þóknanlegt að gamalt
fólk fari snemma að sofa.“
„Ég sef þegar mér sýnist,“ svaraði sú gamla, „gam-
alt fólk þarf ekki mikinn svefn.“
Frúin hafði nú náð því rétta úr kistunni, og hörfaði
með það til manns síns. „Taktu þetta ekki illa upp,
amma gamla," sagði hún svo, „það er engum til góðs að
vera að munnhöggvast út af þessu.“
Það má vera,“ anzaði sú gamla, „ég er líka komin
með munnherkjur af þessum béuðum kulda. Ég held
að hann sé alltaf að ágerast. Ég held ég verði gigtveik
ef ekki rætist úr.“
Nú fannst presti hann vera búinn að standa þarna
nógu lengi og bjóst til að ganga brott.
„Láttu ekki frystikistuna standa of lengi opna,“
sagði hann við frúna. Kona hans brá við, og án þess að
gefa ömmu svo mikið sem hornauga þaut hún að
frystikistunni og skellti henni aftur og hljóp svo á
eftir manni sínum og skellti eldhúshurðinni á eftir
þeim. Skömmu seinna gengu p’resthónin til náða, og
haustmyrkrið réð eitt ríkjum i gamla húsinu.
Þegar frúin vaknaði morguninn eftir fór hún að
hafa orð á því að eitthvað þyrfti að gera til að ná
kuldanum úr gömlu konunni.
Prestur sa'msinnti þvi, „en ég veit ekki hvað gera
skal,“ bætti hann við.
„Við skulum færa hana i heitasta herbergið i hús-
inu,“ stakk frúin upp á, „þar hlýtur henni að hlýna.“
„Já, gerum það,“ sagði klerkur, „ef við gerum vel
við stnælingjana mun okkur launað verða.“
Og þegar þau hjónin höfðu klætt sig og drukkið
morgunkaffið, gengu þau að frystikistunni, opnuðu
hana og tóku gömlu konuna upp úr henni og báru
hana á milli sín inn í stofu, og settu hana varlega niður
við ofninn. . .