Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1974, Síða 7

ATLA-
VIK
OG
ARN-
HEIÐAR-
STAÐIR
Atlavík og Hallormstaðaskógur. Ljóm. MatsWibe Lund
SKAMMT fyrir innan Hall-
ormsstaS heitir Atlavík fram
við fljótiS, en þar andspænis,
norSan fljótsins, blasir viS
bærinn ArnheiSarstaSir. BáS-
ir þessir staSir eru vel kunn-
ugir, Atlavík fyrir framúrskar-
andi nátturufegurS, en viS
ArnheiSarstaSi er bundin ein
af fegurstu ástasögum úr
heiSni.
A öndverSri landnámsöld
komu hingaS bræSur tveir,
Ketill og Graut-Atli og settust
fyrst aS í SkriSdal, þar sem
kallaS var á HúsastöSum.
Þeir höfSu félagsbú og
gætti Atli þess, en Ketill
fór milli landa aS afla fjár
og gerSust þeir brátt rík-
ir. Þeir voru synir Þóris þiS-
randa í Veradal í Þránd-
heimi, þar sem seinna
stóS StiklastaSarorrusta. Upp
úr Veradal lá þá þjóSleiS aust-
ur yfir Kjöl til Jamtalands, og
þar á fjallinu börSust þeir
Hrafn Önundarson og Gunn-
laugur ormstunga, sem frægt
er orSiS. Verdælir hinir fornu
þoldu ekki ofríki Haralds hár-
fagra og stukku af landi burt,
sumir til íslands, en aSrir
austur á Jamtaland og meSal
þeirra var Véþormur hersir.
Þar ruddi hann skóga og
reisti sér bústaS, en Hólm-
fastur sonur hans og Grimur
systursonur hans fóru í vest-
urviking aS afla fjár.
Þá réS fyrir SuSureyjum
Ásbjörn jarl skerjablesi.
ÞangaS komu þessir víkingar
um nótt, lögSu eld í höllina
og brenndu þar inni jarl og
alla menn hans, en konum
var leyfS útganga. Þær voru
siSan seldar mansali, allar
nema Ólöf kona jarls. sem
kom í hlut Gríms, og Arn-
heiSur dóttir jarls, sem kom í
hlut Hólmfasts.
Grímur gerSi síSan brúS-
kaup til Ólafar og fór því
næst til íslands. Tók hann
land á Eyrarbakka og nam
héraS þaS, sem enn er viS
hann kennt og kallast Gríms-
nes. Hann bjó aS Búrfelli, en
féll í hólmgöngu undir Hall-
kelshólum. ÞaS munu vera
hólar þeir, er nú kallast SeyS-
ishólar.
Ketill ÞiSrandason var um
þessar mundir erlendis. LagSi
hann leiS sina til Jamtalands
og þáSi veturvist hjá Vé-
þormi. Þá hafSi Hólmfastur
gefiS föSur sinum ArnheiSi
og sagt, aS hún væri ambátt.
Var hún þvi þrælkuS og látin
vinna öll hin verstu verk, en
lítt haldin aS klæSum og fæSi
og allt vanþakkaS, er hún
gerSi.
Þegar Ketill var kominn til
Véþorms, veitti hann þessari
ambátt skjótt athygli. Sýnd-
ist honum konan mjög fögur,
þrátt fyrir tötra sína, og allt
hátterni hennar benda til
þess, aS hún hefSi átt betri
daga. Vorkenndi hann henni
og mjög, hve illa hún var
haldin og aS hún var oft grát-
andi. Gat hann ekki aS þvi
gert, aS hann felldi ástarhug
til hennar og fýsti mjög aS
vita einhver deili á henni.
Eitt sinn er hún gekk til ár
meS þvott, fór hann þangaS,
ávarpaSi hana og spurSi
hverra manna hun væri. Hún
vildi engu svara. Þá leitaSi
Ketill fastar eftir og talaSi þá
blíSlega til hennar. Þá stóSst
hún ekki mátiS og fór aS
gráta. SiSan sagSi hún hon-
um upp alla sögu um ætt sína
og örlög.
Daginn eftir gekk Ketill á
fund Véþorms og baS hann
aS selja sér ArnheiSi. „Þú
skalt fá hana fyrir hálft
hundraS silfurs sakir vináttu
okkar," svaraSi Véþormur.
Því varS Ketill svo feginn, aS
hann greiddi Véþormi
hundraS silfurs fyrir hana,
hálfu meira en hann ákvaS.
Um voriS bjó Ketill skip sitt
og lagSi á staS til íslands.
Hann hafSi ArnheiSi meS sér.
MeSan hann lá í höfn ein-
hverri, baS ArnheiSur hann
leyfis aS ganga á land og
„lesa sér aldin". Hann baS
hana aS vera ekki lengi og
sendi aSra konu meS henni.
Þegar þær voru komnar á
land gerSi á þær úrhellis rign-
ingu. LeituSu þær þá skjóls
undir rofbakka nokkrum. Þá
sagði Arnheiður: „Gakk þú til
skips og seg Katli, að hann
komi til mín, þvi að mér er
krankt." Hún gerði svo og
gekk Ketill tii Arnheiðar. Hún
mælti: „Kol hefi ég hér fund-
iS."
Svo stendur í Droplaugar-
sona sögu, en ekki víst
að allir skilji nú. í forn-
öld var siður að leggja
lag af viðarkolum undir lík,
þegar þau voru greftr-
uð. Þarna í uppbiæstr-
inum undir rofabarðinu mun
Arnheiður hafa séS viðarkol
og þá mun henni hafa skilizt,
að þarna væri stór haugur og
þar væri févon. Enda segir
sagan: „Pau grófu þar sand-
inn og fundu kistil einn, full-
an af silfri." Þá sagði Ketill,
aS Arnheiður ætti þetta fé,
því að hún hefSi fundið þaS.
Bauðst hann þá til þess að
flytja hana til frænda sinna
með þessu fé, því að nú þyrfti
hún ekki að vera upp á neinn
komin. Þá kaus ArnheiSur
það ráð, sem hjartað kenndi
henni, hún kvaðst vilja fara
með honum.
Þegar heim til íslands kom,
gerði Ketill brúðkaup til Arn-
heiðar. Þá skiptu þeir bræður
eign sihni og síðan keyptu
þeir „Lagarfljótsstrendur
báðar", Atli hina syðri, en
Ketill hina nyrSri.
Atli reisti þá bú í vík þeirri,
sem enn er við hann kennd
og heitir Atlavik. Þar bjó
hann svo til elli. Hann hefir
kunnað að meta náttúrufeg-
urð og því valið þannan stað.
En þarna hefir ekki veriS
hentugasti bústaður í landi
hans, og mun Atlavik hafa
farið í eyði skömmu eftir frá-
fall hanSj því að „þar eru nú
sauðahús", segir bæði í
Droplaugarsona sögu og Þor-
steins sögu hvíta. Þorbjörn
hér sonur Atla, en kona hans
Þórunn. Systir hennar var
Ástríður formóðir Kolskeggs
hins fróða, sem sagði fyrir um
landnám í Austfirðingafjórð-
ungi.
Framhald á bls. 16
0