Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1974, Síða 13

SVO hafa vitrir menn mælt, a8 samkvæmt
venjulegum lögmálum ættu íslendingar að hafa
bugazt af harSræði og dáið út fyrir aldamótin
1800. Venjuleg lögmál hafa víst aldrei hrinið
fullkomlega á landsmönnum; þeir eru ekki einu
sinni viðmiðunarhæfir að þessu leyti. Hvort
eitthvað er eftir af hæfileikanum til að skrimta,
skal ósagt látið; á það reynir ekki sem betur fer.
En landsmenn hafa fengið annan hæfileika í
staðinn, sem skipar þeim í flokk undantekning-
anna. Það er hæfileikinn, eða betur sagt kúnst-
in, að sniðganga viðtekin efnahagslögmál,—
og blómstra.
í iðnaðarþjóðfélögum hins vestræna heims er
litið á verðbólgu sem feykilegt böl; sameigin-
legt markmið ríkisstjórna er að hefta þá bólgu
líkt og væri hún banvæn ella. En hér setjast
máttarstólparnir niður og gera veröbólgusamn-
inga; um það voru víst allir sammála, þegar upp
var staðið. Stóru stökkunum fylgir nefnilega
sérstakt sport, sem raunar er að verða þjóðar-
íþrótt: Aö ná því sem til er á gamla verðinu og
hamstra. Og engir eru ánægðari með það en
kaupmenn. Þeir gætu svo sannarlega tekið
undir með kaupfélagsstjóranum, sem lét í Ijósi
mæðu sína og sagöi: „Það þýðir bara ekkert að
vera að hafa vörur í búðinni, þetta selst allt."
Skipsfarmar af bflum hverfa eins og dögg
fyrir sólu og raftæki voru metin til jafns við
ríkistryggð skuldabréf. Sfðbúinn kaupahéðinn
kom með seðlana sína á dögunum í raftækja-
verzlun og spurði fyrst um frystikistur, síðan
ísskápa, þvottavélar, hrærivélar og hraðsuðu-
katla. En þegar allt reyndist uppselt, spurði
maðurinn í örvæntingu: „Eigiö þið þá engin
rafmagnstæki?" Jú, honum var tjáð, að til
værú nokkrar rafknúnar eldhúsviftur. „Gott,"
sagði maðurinn, „ég ætla aðfá þær allar."
Verðsprengingin á olfunni kemur óþyrmilega
við afkomu fólks svo að segja um víða veröld.
Þetta nýja viöhorf hefur haft í för með sér alveg
breytt mat á orkubruðli. Ameríski bílaiðnaður-
inn er í öngum sfnum út af tugum þúsunda lítt
seljanlegra bíla, sem eyða fáránlega miklu
bensíni. Enda þótt verð á eldsneyti sé mun
lægra þar vestra en hér, hefur miklu meiri fjöldi
en við var búizt, sagt skiliö viÖ stóru hveljurnar
og leitað eftir kaupurn á sparneytnum smábfl-
um.
En við værum vitaskuld ekki sannir íslend-
ingar ef það sama væri uppi á tengingnum hér.
Uppá siðkastið hefur gifurleg eftirspurn verið
eftir jeppum, allra helzt stórum lúxusjeppum,
sem eyða 20—30 lítrum á hundraðið. Menn
hafa beðið rauðglóandi af spennu eftir þessu
dýrmæti: „Skyldi hann nást fyrir gengisfell-
ingu, fyrir næstu verðhækkun að utan, fyrir
fragthækkunina, fyrir söluskattshækkun?"
Þetta hefur áreibanlega ekki verið sfðra en
laxveiði.
Eitt umboðið fékk jeppaskip frá Amerfku og
seldi þessa bensínháka á slaginu fyrir eitthvað
um 200 milljónir. Og fengu að sjálfsögðu færri
en vildu. Fróðlegt er að kynnast viðhorfunum,
sem þarna liggja á bak við, eða öllu heldur:
Röksemdunum, þegar verið er að réttlæta þessi
kaup. Flestir kaupendurnir búa á Reykjavíkur-
svæðinu og þörf þeirra fyrir torfærubíla er
venjulega ímynduð. „Gott að hafa þá í snjó-
inn", segja sumir. En hvenær eru þessi snjó-
þyngsli hér? Aðra hef ég heyrt segja: „Maður
fer nú eitthvað út af veginum", eða „ég fer nú .
stundum fveiði". Og þegar spurt er um veiði-
slóðirnar, þá kemur venjulega f Ijós, að þangað
er prýðilega fært á hvaða bíl sem er.
Á þessum dýru og fínu jeppum, sem raunar
eru aðeins með sæmileg sæti fyrir tvo, fara um
það bil 75 litraraf bensini i venjulegan 300 km
sunnudagsbiltúr. Með núgildandi verðlagi kost-
ar rispan þá 2.250 krónur í bensíni. Fyrir
ökuferð úr Reykjavik, norður til Mývatns, og
heim aftur, mundi bensfnreikningurinn hljóða
uppá eitthvað nálægt 11.000 krónur. Vonandi
verður það ekki til að draga úr ferðagleðinni,
hvorki á leiðinni til Mývatns, né heldur um
hringveginn, sem ugglaust veröur mikið farinn
í sumar.
Þessi mál bar litillega á góma á dögunum,
þegar ég ræddi við umboðsaðila i jeppainn-
flutningnum. Hann kvaðst gæta þess vel og
vandlega að gefa réttar upplýsingar um bensin-
eyðslu. Hinsvegar sagði hann alltítt, að kaup-
endur reyndu að blekkja sjálfa sig með þvf að
hægt mundi að stilla vélina einhvernveginn
öðruvísi og ná þannig eyðslunni niður úr öllu
valdi.
Allar líkur benda til, að þetta sé dýrasta
sport, sem iðkað er hér á landi, jafnvel að
laxveiði meðtalinni. Það er þó bót f máli, að
olfufurstarnir hirða afraksturinn ekki einir;
Halldór E. fær drjúgt í kassann. Sjálfur ætla ég
að bíða eftir nýja jeppanum, sem kemur bráð-
um. Hann er á beltum og kemst uppá Vífilfell
og Herðubreið. En ég ætla aldrei að reyna það,
enda er gott að vera á svona bfl á Hafnarfjarðar-
veginum ef einhverntima skyldi gera hálku.
Þeir segja að hann muni kannski eyða 50
lítrum á hundraðið. Æ, hvað ætli maður sé að
súta það á þjóðhátíðinni. Auk þess hlýtur að
mega stiila hann betur.
Annars á maður ekki að vera að brjóta
heilann um aukaatriði. Mestu máli skiptir að ná
honum fyrir gengisfellinguna.
Gisli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
i fí.i n'aer- MrtÐU* MrtT- UftiNN UR m fPtiM- eFHi fftL- 'V íéz- HLT. ""aBBHn
-» ó $ K- R. r N b 1 i* A F 1 NJ
/18 £1 H K. R a‘° róMfíR PfRiM A u £> A R JL K
K\í- m D R A’ ? A LVKT SÓÁM F N y kr flTH srno KLÓK £
FjK^ r FL- 4 as- Kfl V A 5 A P E L 1 k-evr- ' o eiKiT A K 1 £>
J> *'»»! e M EíJN a°Tt f R A R ii xplt Pi'pf? M E • TÓTR fi«\K IWNflU Æ Ð A
& túniT ViÐ iaM rc- ÍLLfí FLM KflHL- á A M BTfl- RT- fí fffl R HO - 'lLDU Æ Á F£Ti L 1 M 1 R
reiT- Ip. V Æ a 1 prz- f-HÍ- uKitJH 5 W Á Ð 1 N N -fi/L IP a/NS VINP- tUL R /H’MÍ
oOlA Æ R A s T iToR K 1 L A N 4 a" R.
Í H A iLj M Xj JL Æ R a R E..,. flfiuni A N A
T ÍKV r A P h R H«' HlToNI ö JX 2 "r1 iM- HLT D
Vr
A T 1 x 'iLn r Fltót F A T A Ef'í- IN4. u U KJtH- JEZ E V A
F'fRR- Á jÐ U rT þrór- ll Æ ±L 1 N T Tl END- , (Ka. Á D
gELTI TíöuF K
\ O 4 RUp- R i' K h R ono- FL o«. Ifuft S A x N \ H A
L A T J Uj N 'M<- , pqiK | A T 1 £> K'oN' IST 1 ÍL Á 1 R