Lesbók Morgunblaðsins - 04.08.1974, Blaðsíða 2

Sr. Emil Björnsson
ELD-
SKÍRNIN
Útvarpsrœöa í bundnu
möli, flutt í kirkju
Öhööa safnaöarins
sunnudaginn 24. marz
1974, í tilefni
þjööhötlöarörs og
tileinkað þeim, sem
„komu úr þrengingunni
miklu" í sögu þjöö-
arinnar.
Rœðutexti
„Þetta eru þeir, sem komnir
eru úr þrengingunni miklu".
„Sá flokkur 5 neyS yfir firn-
indin brauzt".
(Opinberunarbókin og Þor-
steinn Erlingsson)
ÚTLEGGINGIN
I.
Hljómi heilagt or8. Horft er yfir veginn.
Kveðja liðnar aldir, heilsa nýrri öld,
byggSir lands vors, landsins þjóS og saga.
GuS vors lands og ginnhelg máttarvöld
gefi oss friS og verji öllu grandi,
bægi vð og voSa frð oss öllum,
verndi, styrki, huggi og glæði trúna
ð íslands gæfu og allra heimsins þjóða:
trú ð lands vors guð og Iff og f ramtfð.
list og mennt og djörfung til að strlða, —
trú ð verndun jarSar, hafs og hugar, —
— helga rót aS llfi voru og starfi
og barna vorra, — er beri um aldaraSir
blóm og f ræ, sem mæður vorar sðSu
forðum tfð meS blessun, bæn og tðrum
svo björgin komust við og helgu fellin. —
Og vættir landsins, verndarandar hollir,
sem vaka yfir þvf f tfmans straumi,
þyrmdu oss f hæstu helgamauðum
að héSan barst I önnur Grænlandssaga
um auða byggð og eyðing kynstofns vors.
II.
En oft og lengi sem ð veikum þræBi
hékk allt Iff, er hér fékk þraukaS af.
Heljarmyrkrin, kaldi dauðablærinn,
grúfSu yfir, næddu nöprum gjósti,
nlstu inn að dýpstu hartarótum,
skðru f kviku, hertu heljartökin. —
Haffsþökin lokuðu öllum sundum.
En eldar spung út um jökulhvolfin,
iður jarðar klakahöllum lyftu
sem berserkir að barnaglingri lékju.
BrðSin fjöll og jökulkorgur steyptust
yfir byggðir efld af jörmunkynngi,
öskubólstrar huldu tungl og stjörnur.
Kramið land f krampaflogum engdist.
kotin hrundu, foldarþrumur drundu. —
Eldaloiftrin lýstu koldimmt hvelið —
IjósaröS ð tröllakertastjökum.
Ólyfjan og eiturgufumekki
yfir laust, en þaut f holum sðrum
jötunlfkams jarðar, djúpt og ótt.
III.
Sköpunarverkið skalf milli ógnarog tignar
eftir skamma stund var landiS hvlta grafiS
undir eldheitri, svartri llkblæju lifandi dauða
er logsveið og kæfði veikburða jarðargróður,
sem teygðist ð legg eftir langa frostavetur.
Og þegar landið eyddist komu fellivorin, —
f kjölfar þeirra kröm ð vergangsðrum,
kroppuð og skinin bein ð öllum leiðum,
hungur, drepsóttir, dauði og byggðaauðn,
dðnarklukkur. — Hinir urSu ei taldir
sem enginn hringdi til moldar móðurjarðar.
IV.
En minningin lifir um flokk, sem tókst aS brjótast
I neyS yfir fsa, eldvötn og brunasanda
gegn einokun, þjökun, hertur f dauðans greipum;—
gleymdur, týndur, traðkaður, brennimerktur
tók hann þann kost aS þreyja f remur og deyja
en flýja það land, sem lék hans svo dauðans hart.
Og þessi hópur, sem hjarði og barðist til þrautar,
hreggbitinn, strengdur, krepptur við ðrina og Ijðinn.
er uppruni vor, sem eigum landið (dag.
Fyrir innri glóð, sem er heitari brðSnu grjóti,
var lifað af gegn lögum og ytri rökum,
sem llklegt mat stfkra ókjara mundi telja
að nægt hefSu til aS nfsta hvert Iff f hel.
Ekkert nema óbilandi kraftur
innra llfs, sem bindur fólkið við landið,
orkaði að skila íslandi til vor f dag.
En eigum vér landið fyrr en vér höfum sannað
að vér séum menn til að mæta þvf ægivaldi,
sem mæður vorar og feður skulfu fyrir, en brutust
gegn og upp sem upprisin frð dauðum?
Ættfeður vorir I heiðni og kristni trúðu
— og lögðu ótrauðir Iff og blóð að veði —
ð landið og guð þess, fólu það niðjum sfnum
að þeir mættu um aldur og ævi byggja
eylandið hvfta, blða, græna og svarta.
V.
Nú er framtfðin vor og fagnað nýjum degi
ffurðusögu heimsins smæstu þjóðar,
sem ð sér land, er menn hafa meiru fórnað
en minni rekur til um vfðar ðlfur,
en aldrei fargað frumburðarrétti slnum
þótt freistandi baunadisk væri hampað að launum
og hungriS syrfi að holdi, blóSi og merg.
En hvað er nú dýrkað, hverju kropið og lotið?
Vex heiður vor aS sama skapi og auSur?
Eða siðferðisþrek vort samfara ytra gengi?
Er „blðfjötur ægis" eina bandiS um landið?
Hafa allir goldið þvf fósturlaun sem skyldi?
Er það vfst að vér ættum nú flokk sem gæti
brotizt rakleitt f brððri noyS yfir fjöllin
og borgið fjöregginu úr tröllahöndum,
hrifið það úr herptum heljargreipum?
HarSnaSur kjami I þrengingunni miklu
fór fyrir björg en brotnaði ekki framar,
ð bél én þess að verSa þar aS ösku,
I sjóS ðn þess aS sökkva lengur til botns.
Undir svfSandi ELOSKÍRN var þjóS vorri haldið um aldir.
En erum VÉR menn til aB meStaka eldsklrn slfka?
Hér er mðlmur f bræðslu, — herSist hann eSa dignar?
Vér bfðum og sjðum og biðjum guS vors lands:
A8 sú verSi raunin er sfSari aldir renna
þótt syrta kunni aS nýju I dýpsta ðlinn
aS ðvallt gangi eitt yfir land og þjóS.
Guð sem öllum gefur sýn og anda
greipi djúpt f eSli vort og hjarta
sfna mynd,— fmynd vors eigin lands.