Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1975, Blaðsíða 3

Þegar útför Símonar fór
fram var stórhrið og
urSu þvi ekki margir til
þess að fylgja Dala-
skáldinu til grafar.
Teikning: Árni Elfar.
t nóvember sfðastliðnum birtist
blaðagrein eftir Sveinbjörn Bein-
teinsson og ber yfirskriftina:
„Baotaseinn á leiði Sfmonar
I)alaskálds“. Sfðast f þessari
grein er skrifað eftirfarandi:
„Hér verða ekki rakin æviatriði
Sfmonar eða gerð grein fyrir
skáldskap hans, en ég vildi minna
á, að hann hafði til þess unnið, að
leiði hans í Goðdölum verði ekki
gleymsku og týnslu að bráð.“
Mér þykir þessi tillaga góð, þó
galli sé henni tengdur og vildi
gjarnan láta nokkrar krónur f
framkvæmdasjóð, þó seint sé, þvf
nú eru nær 60 ár liðin síðan þetta
skáld „klauf moldarskaflinn".
Símon Dalaskáld átti Island og
ferðaðist um það allt og var viða
aufúsugestur. Hann hafði stál-
minni, sagði vel frá og kunni góð
skil á mannfræði sinnar tföar.
Hann hafði það erindi að selja rit
sín, auk þess orti hann vísur um
heimilisfólkið, þar sem hann kom,
og var fljótur að, en hagmælska
hans var dæmalaus, eins og sagt
hefur verið.
Síðustu ár ævi sinnar var Simon
Dalaskáld í Lýtingsstaðahreppi og
átti þar framfærslurétt. Hann var
á ýmsum bæjum í sveitinni og að
tilhlutari sveitarstjórnar, því
hann var heilsubilaður orðinn og
kominn um sjötugt. Síðast var
hann i Bjarnastaðahlíð og andað-
ist þar 9. marz 1916, hafði þá
skömmu áður fengið slag. Tvær
vísur gerði hann þar, þær sfðustu
er vitað var um, og er önnur á
þessa leið:
Svo öllum hafni ófögnuð
á lífsstunda svæði,
í Jesú nafni góður Guð
gef mér þolinmæði.
Á þessum tíma var ég á 11. ári
og mér er það minnisstætt að ég
var sendur með kindur fram í
Vesturdal í indælu veðri, sólskini
og sunnanblæ. Á heimleið gekk
ég hjá Goðdalakirkju og horfði
inn um gluggana, fullur virðing-
ar. Þar stóð líkkista skáldsins í
kórdyrum. Hún var svört eins og
þá tíðkaðist, með gylltum kross-
um i röð með kistuloki.
Guðmundur Stefánsson bóndi á
Lýtingsstöðum smiðaði kistu Sím-
onar og allar aðrar líkkistur, sem
þörf var fyrir í sveitinni á þeirri
tíð. Löngu síðar sagði hann mér
svo frá, að til sín hefði komið
umsvifamikill bóndi i sveitinni og
gert þá kröfu, að likkista skálds-
ins yrði ódýr. Guðmundur sagðist
hafa smíðað þessa kistu eins og
venja var, hvorki dýra né ódýra,
sett upp 30 krónur og aldrei feng-
ið þá fjárhæð alla greidda.
Sveitarstjórnin lét undirbúa
erfidrykkju eftir Simon og var
búizt við mörgu fólki. Veizla þessi
átti að vera með sama hætti og
tíðkast um samsæti höfðingja nú^
á tfmum, hver skyldi borga fyrir
sig.
En Dalaskáldinu gaf ekki i jörð-
ina. Símon var jarðaður 26. marz
og var þá norðanstórhrið, svo ill-
fært var á milli bæja. Séra Sigfús
Jónsson, prestur á Mælifelli, jarð-
söng og flutti eina af sinum ágætu
tækifærisráðum. Ég heyrði sagt,
að hann hefði farið með og lagt út
af siðustu visu Simonar, sem
skráð er hér að framan. Þrír fyrir-
menn í Goðdalasókn voru við-
staddir: Guðmundur i Litluhlið
forsöngvari, Guðmundur í
Bjarnastaðahlíð, sem hringdi
kirkjuklukkunum marga áratugi
og Sveinn á Tunguhálsi. Fáir aðr-
ir voru til að veita skáldinu virð-
ingu og síðustu þjónustu, nema
heimafólk í Goðdölum.
Svo liðu áratugir. Þá var farið
að grennslast um, hvar leiði Sim-
onar væri, en þeim sem viðstaddir
voru bar ekki saman. Einn hélt
þvi fram, að það væri norðast i
garðinum, en aðrir að það væri
sunnarlega, og þykir mér það Iik-
legra, þvi Símon hafði beðið um
að gröf sín yrði tekin sem næst
Gilhagaleiðinu, það er leiði Magn-
úsar Jónssonar bónda í Gilhaga og
konu hans, Helgu Indriðadóttur
ljósmóður. Þeir Simon og Magnús
voru systkinasynir, og svo var
Símon löngum í Gilhaga á fyrri
tíð. Enginn veit nú, hvar leiði
Símonar Dalaskálds er í Goðdala-
kirkjugarði.
Fjórum dögum áður en Símon
andaðist, sunnudaginn 5. marz,
var áttræð kona jörðuð i Goðdöl-
um eftir messu. Hún var svo fá-
tæk, að ekki þótti rétt að eyða
sérstökum degi vegna útfararinn-
ar, en nota heldur messudaginn.
Ég var við þessa jarðarför, vegna
þess, að börn voru kölluð til
spurninga. Siðustu árin var staða
þessarar konu, Mariu Björnsdótt-
ur, sú sama og Símonar Dala-
skálds. Hún var á ýmsum bæjum
tíma og tíma i senn að tilhlutun
sveitarstjórnar. María var stund-
um á heimili foreldra rninna. Hún
var sérstaklega góð við mig og ég
var hændur að henni. Þess vegna
kenndi ég til, að heyra hljóðið
þegar fyrstu moldarskóflunum
var kastað ofan á kistuna svo
buldi í. Og ég finn til enn.
Þau Símon og Maria „hvíla
bæði jafnt" í Goðdalagarði.
Beggja leiði eru týnd, en eftir-
mæli þeirra eru ekki eins í kirkju-
bókinni. Þar stendur skrifað:
„María Björnsdóttir, sveitar-
ómagi“. Fátækt Símonar er ekki
lýst með þvi orði, en skrifað
stendur: „Simon Bjarnarson
skáld“. Eftir á hefur prestinum
ekki þótt þetta nógu glöggt, svo
hann skrifar á milli lina innan
sviga, „Dalaskáld".
Þá vík ég aftur að tillögu Svein-
björns Beinteinssonar um bauta-
stein á leiði Símonar Dalaskálds.
Úr vöndu er að ráða, þar sem
leiðið týndist.
En mér kemur ráð í hug, það
ráð, að minnismerkinu verði val-
inn staður utangarðs austan við
sáluhlið og á því verði lesning
sem hæfir. Minnismerkið sjálft
vígir staðinn sem það stæði á.
Mér finnst það gott að Símon
Dalaskáld skyldi vera jarðaður i
Goðdalakirkjugarði, þar sem
dauðir risa upp á dómsdegi örugg-
lega. Ég held, að ég hafi tryggt
mér þrjár álnir lands í þessurn
sama reit. Þar vil ég sofa á sal, hjá
bjargálna fólki og fátækum, eins
og þeim Símoni og Maríu, og þar
vil ég rísa upp í ljórna morguns-
ins.
©