Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.1975, Qupperneq 9

Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.1975, Qupperneq 9
Að ofan: Akureyri [ águstmánuði 1886. Heldur hefur verið kuldalegt um að litast: Skipin þræða þröngar vakir milli isjakanna á Pollinum. Myndin er úr bók Labonnes. Reykjavíkur heldur hann áfram: „Dálitið er það ankannalegt, að kirkjugarðsveggurinn skuli notaður til að þurrka þorsk- hausa." Labonne er aðdáandi Isiend- ingasagna. Hann gerir sér sér- staka ferð til sögustaða Njálu og ségir hrörlega bæjarkofann á Bergþórshvoli hafa snortið sig jafn djúpt og rústir Rómarborgar. En kaflann: Island 874 til 1888 endar hann á eftirfarandi hug- vekju: „Nokkrar hugleiðingar um það, sem islendingar þurfa að gera, ef þeir vilja nýta náttúruauðlindir sins ástkæra lands. i fyrsta lagi verða þeir að hætta að flytja úr landi. Fámennið er þjóðinni til baga. Þeir þurfa að rækta betur graslendi sitt og ræsa fram mýrar, hýsa sauðfé sitt, pressa hey til fóðrunar kúa og hrossa á vetur, snúa sér að því að veiða þann fisk, sem ótrúleg mergð er af við strend ur þeirra. Þeir þurfa að gerbreyta fræðslukerfi sínu. I stað þess að sökkva sér niður i hugleiðingar um fornbókmenntir sínar eins og fakir einblinir á nafia sinn, eiga þeir að leggja stund á hagnýt vis- indi. Það er ótrúlegt en satt, að ekki er einn einasti verkfræðing- ur á öllu landinu, eðli- og efna- fræði er alls enginn gaumur gef- inn; þeir þurfa, eins og ég hefi sjálfur séð, að leita á náðir dýrra mælingamanna frá meginlandinu til að mæla fyrir einföldustu veg- um. Framtak, framtak, enn og aft- ur framtak er það sem islending- ar þurfa og þá skortir. Þó efast ég ekki unt, að þessi gáfaða, heiðvirða, góða og hjálp- fúsa þjóð, sem ekki er hægt að þykja annað er vænt um er maður kynnist henni náið, og ekki verð- ur aumkuð um of, verðskuldi nú sem á miðöldum aðdáun þeirra þjóða, sem náttúran er hag- stæðari. Ég efast ekki um, að þetta land isa gæti fætt 400,000 íbúa i stað Úr bók Labonnes: HarSfiskurinn kominn f hlað. Reykjavik sumarið 1858. Úr bók Winklers. þeirra 72,000, sem þar búa 1887.“ Bók Labonnes er, eins og flest- ar erlendar ferðabækur um Is- land, prýdd myndum. í þessum ferðabókamyndum er mikill fróð- leikur varðveittur, þótt misjafnar séu myndirnar að gæðum og nákvæmni. Kunnastur er mynda- atlasinn stóri úr leiðangri Gaimards og það að verðleikum en mér virðist samt sem um of hafi verið einblínt á þennan atlas og að of lítið sé að þvl gert að leita fanga í öðrum ferðabókum er velja skal myndir varðandi liðna tima i bækur eða á sýningar. Væri æskilegt að gera itarlega rann- sókn á þeim myndum, sem er að finna i ferðabókum um Ísland og úttekt á heimildagildi þeirra. 1 bók Labonnes eru 57 eirstung- ur. Allmargar þeirra eru eftir ljósmyndum. i'lestar þeirra munu vera eftir ljósmyndum hans sjálfs, en ekki allar. M.a. er þar að finna á bls. 223 skemmtilega mynd frá Akureyri, sem ekki get- ur verið eftir hann. Hún er sögð tekin um miðjan ágúst, en þá var Labonne farinn frá Akureyri, og . hún sýnir ishröngl á Pollinum, en 1886 hvarf seinasti isinn af Eyja- firði 2. mai, og sé myndin raun- verulega tekin i ágúst, er vart um annað sumar að ræða en 1882, er ís var á Eyjafirði innanverðum frani i septentber. Vel má vera, að einhver mér fróðari viti meiri deili á þessari mynd. En nokkrum blaðsiðum frarnar i bókinni er mynd, sem er ekki síður áhuga- verð. Dag nokkurn snemma i ágúst- mánuði 1886 fóru Labonne og fylgdarmenn hans frá Reykjum á Reykjabraut austur yfir Skaga- fjörð og Öxnadalsheiði og komu nær miðnætti, hraktir og holdvot- ir, að Steinsstöðum i Öxnadal. Þaðan héldu þeir daginn eftir til Akureyrar og verður að ætla, að um morgun þess dags hafi La- bonne tekið þá ntynd af tveimur bæjarþilum á Steinsstöðum, sem er i bók hans. Nákvæmar myndir af sveitabæjum frá þessum tíma eru áhugaverðar sem slikar, en hér kemur fleira til, og skal nú vikið nokkuð að annarri feróabók. Sumarið 1858, réttum þremur áratugum áóur en bók Labonnes kom út, ferðaðist þýzkur jarð- fræðingur, Gustav Georg Winkler, um island. Tilefni Is- landsferðar hans var það, að pró- fessor Konrad Maurer, sá mikli Islandsvinur og kunnáttumaður um löggjöf islendinga, sögu þeirra og þjóðfræði að fornu og nýju hugði á Islandsferð þetta sumar. Konunglega vísindaaka- demian i Bæjarlandi fór þess þá á leit, að Maximilian II Bæjarkon- ungur, er var, sem faðir hans, unnandi vísinda og lista, sendi náttúrufræóing með Maurer til Íslands og varó Winkler fyrir val- inu. Arangurinn af för Winklers varð tvær bækur um Island. Önn- ur þeirra, lsland, sem kom út 1861, er feróabók, þ.e. ferðasaga og landlýsing, hin, sem ber sama aðalheiti, fjallar eingöngu unt jarðfræði landsins og kom út 1863. Eru báðar athyglisvérðar. Winkler ferðaðist fyrst um Suðurland og fór síðan norður um Sprengisand til Bárðardals og Mý- vatns. Frá Mývatni hélt hann vestur á bóginn allt til Isaíjarðar og þaðan landleiðina til Reykja- víkur. i bók Winklers eru, auk nokk- urra teikninga, 14 tréskurðar- myndir, þar af fimm af sveitabæj- um og ein þeirra af Steinsstöðum. Winkler fór um Öxnadal seint i júlímánuói 1858 og kann þá að hafa gist þar, en hann getur yfir- leitt ekki um sina næturstaði. Ætla verður, aó frummynd Framhald á bls. 11.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.