Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1976, Blaðsíða 10

Nakinn skalt þú nakta
nátturu mála.
Hundertwasser
að verki.
línu, hún leiðirtil glötunar
mannkynsins." Hin beiha lina
er guðlast, hin einasta ekki-
skapandi, hin beina lína leiðir
til helvítis."
Húsið er annað aðalstef í
myndheimi Hundertwassers,
ekki hið rökrétta hús með jafn-
stórum dyrum og gluggum,
heldur furðuheimur, ósjaldan
naumast þekkjanlegt sem hús
og meira í ætt við bjarg eða
skip og mótað i hugarheimi
„Vetrarmynd". Blönduð tækni 1966.
&& Sf %
Hundertwasserárið 1949. For-
nafninu Friedrich breytti hann
fyrst í Friederreich og hafði þá
einnig nefnt sig Fritz, en árið
1 969 tók hann sér nafnið
Friedensreich (friðarríki), sem
tákn þess tilgangs listamanns-
ins að leiða skoðandann í heim
friðar og hamingju með verk-
um sínum. Paradís, sem sér-
hverjum gæti áskotnast og er
að auki áþreifarileg. „Paradis er
fyrír hendi en við tortímum því.
Eg vil sýna hve auðvelt er að
skapa Paradís á jörðu."
Aðrir segja raunar, að hann
hafi tekið sér þetta nafn til að
bæði nöfnin næðu töfratölunni
1 3. Hann nefnir sig einnig
stundum „Regentag" (rign-
ingardagur), og hefur gefið
seglskipi sinu sama nafn. Hann
segirsig fyllast unaði á rign-
ingardögum, vegna þess að þá
byrji litirnirað skína og Ijóma.
Myndtitlar Hundertwassers eru
mjög skáldlegir og hann gefur
hér hugarfluginu lausan taum-
inn, t.d. „Syngjandi gufuskip",
„Garður hinna hamingjusömu
dauðu", „Skeggið er gróður
hins sköllótta" . . .
í Ijósi þessu hringsóli hans
um sitt eigið sjálf og verk sín
virðist eitthvað mjög rökrétt í
þvi, að myndstíll hans ein-
kennist af sivafningum, sem
hverfast á ýmsa vegu frá upp-
hafi sínu, en þessi myndstill
kom fyrst fram árið 1 953 og
hefur verið ríkjandi siðan og
birtist bæði á huglægan sem
hlutlægan hátt. Þaðerein-
kennandi við myndir hans, að
hann forðast beinar línur og
bein horn, sem heitan eld og er
þetta í samræmi við lífsstil
hans, en hann hefur oftsinnis
lýst yfir andúð sinni á sliku. —
„Gætiðykkará hinni beinu
listamann§ins. „Þegarég byrja
að mála mynd og veit ekki,
hvað mála skal, byrja ég annað
hvort á sivafningi eða húsi."
Þegar hægt er að skynja sivafn-
inginn sem persónugerving
sjálfs hans, þá er mögulegt að
ímynda sér húsið sem tákn
konunnar, sem hann er
næstum jafn upptekinn af og
sjálfinu. „Gakktu aldrei inn í
ófrjóa byggingu, þarsem vegg-
irnir eru flatir og gluggarnir allir
eins. Slíkar byggingar verða
þér til mikillar óhamingju."
Hundertwasser blandar
aldrei liti sína, hann vill hafa þá
hreina og ferska, beint úr túp-
unni og hann kaupir þannig
frekar millitónana tilbúna.
Hann notargjarnan sterka liti,
myndir hanS einkennast af ríkri
litagleði og fágaðri kennd fyrir
innbyrðis samræmi. Þeireru
þannig aldrei skerandi, heldur
haldið kyrfilega í skefjum með
stígandi og þróun, markvissri
þenslu. Stundum staðsetur
hann gull eða silfurbrons inn í
myndirnar, aðallega í miðju sí-
vafninganna, sem tákn þess,
að miðjan er sólin og upphafið,
og á sama hátt eru silfraðir
gluggar húsa fyrir honum tákn
mánans. Þessi leikur hans með
tákn er ekki nýr, um aldir hafa
vissir litir verið notaðir sem
tákn einhvers, en sami litur
þarf ekki að tákna hið sama hjá
ólfkum þjóðum, og þannig
táknar hvítt hreinleikann og
helgina í vestrinu, en t.d.
sorgina í Japan.
Tákn Hundertwassers eru
persónuleg og þannig rétt-
lætanleg, en sem kunnugt er
hefur margur myndlistar-
maðurinn ímugust á slíkum
táknaleik og telur, að enginn
þekki hið rétta eðli litarins, fyrr
en hann hafi hreinsað hann af
öllum veraldlegum sem trúar-
legum táknum og hætt að setja
hann í samband við himin, haf
og jörð, — skynji hann ein-
ungis sem lit I sjálfu sér. En að
sjálfsögðu verður liturinn aldrei
hnepptur I fjötra algildra sann-
inda.
Það, sem gildir, er óræð innri
kennd, sem skoðandinn finnur
og meðtekur, streymir til hans
frá litarafti sólarinnar, sem
endurspeglast í gulli og silfri,
austurlenzkri dulúð og lita-
auðgi, rússneskum Ikonum,
byzantískum mósaikmyndum,
indverskum mínatúrum eða
einfaldlega frá hinum ómeng-
aða litahring frumlitanna. Fyrir
Hundertwasser er liturinn
dularmögn og töfrar lífsins, og
samkvæmt þvf leitar hann lífi
sínu og myndheimi samræmi.