Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1976, Blaðsíða 13

inu, þvi aö hann heföi þekkt
merki Benjs alls staðar.
Höfrungarnir höfðu verið i
grenndinni og séð hann áður en
hann sendi út veiðimerkið. 1 þús-
undasta skipti dáðist hann aö gáf-
um þeirra og tryggð. Undarlegt,
að náttúran skildi nota sama
bragðið tvisvar — hundar á landi,
höfrungar i hafi. Hvers vegna
voru þessi tignarlegu dýr svo hrif-
in af manninum, sem þau skuld-
uðu svo fátt? Honum fannst, að
mannkynið hlyti að vera einhvers
virði fyrst það gat hvatt til svo
óeigingjarnrar elsku.
Menn höfðu vitað svo öldum
skipti, að höfrungar voru a.m.k.
jafnvirtir og hundar og gátu
hlýtt töluvert flóknum munnleg-
um skipunum. Tilraunirnar voru
ekki komnar á góðan rökspöl enn,
en tækjust þær myndi endur-
hafinn hinn forni félagsskapur
fjárhirðis og smalahunds.
Don kveikti á hátölurunum,
sem voru bræddir í hliðar farsins
og talaði til félaga sinna. Fæst
mannleg eyru hefðu skilið þau
hljóð, sem hann framleiddi; þau
voru afleiðingarnar af lang-
vinnum rannsóknum dýrasál-
fræðinga hjá Heimsfæðustjórn-
inni. Hann endurtók skipanir
sinar tvisvar til að vera viss um,
að þær hefðu skilist, leit svo á
ratsjána til að aðgæta, hvort Benj
og Susan syntu í kjölfar hans eins
og hann hafði skipað þeim.
Bergmálin fjögur, sem vakið
höfðu athygli hans voru skirari
nú og nær, og aðalhvalavaðan var
horfin til austurs. Hann óttaðist
ekki árekstur; risadýrin fundu
návist hans þrátt fyrir skelfing-
una, sem gripið hafði þau ekki
siður en hann þeirra og á
svipaðan hátt. Don velti því fyrir
sér, hvort hann ætti að kveikja á
leitarljósinu. Ef til vill könnuðust
þau við það og róuðust, en óvinur-
inn gæti kannast við það líka.
Hann nálgaðist óðum og laut
yfir skerminn eins og til að ná
með viljakrafti sínum öllum
þeim upplýsingum, sem þar væri
unnt að fá. Tvö stór blik með
stuttu millibili og í fylgd annars
þeirra tvö minni. Don óttaðist, að
hann kæmi um seinan. Hann sá í
huganum dauðastriðið, sem hafið
var í hafinu skammt frá. Minni
blikin voru óvinirnir — sennilega
háhyrningar — sem réðust á hval
meðan félagi hans beið skelfingu
lostinn, varnarlaus og óvopnaður.
Nú var hann næstum kominn
nægilega nálægt til að stilla á
sjóntækin. Sjónvarpsvélin i stefni
kafbáts 5 reyndi við myrkrió, en
fyrst sást ekkert nema svifmóða.
Svo sáust risaverur á miðjum
skerminum og undir þeim tvær
aðrar smærri. Don sá greinilegar
en þó ótryggar vegna ljósskorts-
ins það, sem hann hafði þegar séð
á ratsjánni.
Nær því samstundis skildi hann
mistök sin. Smá deplarnir tveir
voru ekki háhyrningar heldur
kálfar. Þetta var í fyrsta skipti,
sem hann hafði rekist á hval með
tvibura; að visu voru dæmi til um
fleiri afkvæmi en eitt í einum
burði, en aðeins tveir kálfar gátu
sogið móðurina og yfirleitt lifði sá
sterkbyggðari. Hann beit í sig
vonbrigðin; þessi mistök höfðu
kostað hann mörg augnablik og
nú varð leitin að byrja aftur.
Þá var barið ákaft á bátsskrokk-
inn, högg eftir högg, sem merktu
hætta. Það var ekki auðvelt að
skelfa Benj og Don hrópaði hugg-
unarorð til hans um leið og hann
sneri kafbát 5 til að myndavélin
sæi betur í gruggugum sjónum.
Ösjálfrátt hafði hann beint henni
að fjórða deplinum á ratsjánni en
það bergmál hafði hann álitið
eftir stærðinni að dæma, að hlyti
að koma frá fullvöxnum hval. Þá
sá hann, að hann hafði lent á
réttum stað.
„Jesús!“ tautaði hann. „Eg vissi
ekki, að þeir yrðu svona stórir."
Hann hafði séð risavaxna hákarla
fyrr, en þeir höfðu allir verið
hættulausir, en þetta var Græn-
lands hákarl, morðingi Norður-
hafa. Sagt var, að hann gæti orðið
10 metrar að lengd, en þetta
skrímsli var lengra en kafbátur 5.
Hann var hvorki meira né minna
en 15 metrar frá trýni til sporðs,
og þegar hann sá hann, hafði
hann þegar tekið stefnuna til
bráðarinnar. Hákarlar eru hug-
lausir og hann réðst fyrst á annan
kálfinn.
Don hrópaði á Benj og Susan
og sá þau þjóta með leifturhraða
áfram. Hann hugleiddi það,
hvernig á því gæti staðið, að höfr-
ungar hata hákarla svo ógurlega;
svo losaði hann hendurnar frá
stýrinu um leið og sjálfstýringin
tók við stjórninni. Kafbátur 5
snerist og sveiflaðist jafnléttilega
og hvert annað sjávardýr meðan
Don einbeitti sér að vopnunum.
Hákarlinn hafði haft slikan
áhuga á bráðinni, að Benj kom
honum að óvörum og gaf honum
bylmingshögg rétt fyrir aftan
vinstra augað. Höggið hlýtur að
hafa verið sársaukafullt, þvi að
jafnvel stærstu fiskar hlæja ekki
að járnhörðu trýni, sem að baki er
fjórðungs tonn af vöðvum, sem
synda með fimmtiu mílna hraða á
klukkustund. Hákarlinn snerist i
krappan hring og það lá við, að
Don hrykki úr sæti sinu, þegar
kafbáturinn beygði einnig. Ef
þessu héldi áfram ætti hann
erfitt með að finna stinginn. En
hákarlinn mátti að minnsta kosti
ekki vera að því að hugsa um
bráðina núna.
Benj og Susan réðust á risann
eins og hundar glefsa í fætur
reiðs bjarnar. Þau voru of snögg
til að hann næði til þeirra með
risavöxnum hvolftinum og Don
undraðist samvinnu þeirra. Þegar
annað þeirra varð að fara upp á
yfirborðið til að anda hélt hitt
árásinni áfram i minútu áður en
hitt tók við.
Það benti ekkert til þess, að
hákarlinn vissi, að mun hættu-
legri andstæðingur nálgaðist og
að höfrungarnir voru aðeinstil að
leiða athygli hans þaóan. Það
hentaði Don prýðilega; næsta
verk yrði erfitt nema honum
tækist að halda beinni stefnu í
fimmtán sekúndur. 1 vanda hefði
hann getað notað tundurskeyti til
aó gera út af við hákarlinn og það
hefði hann líka gert, ef um heilan
hóp hefði verið að ræða. En það
var sóðalegt og til var betri leið.
Hann vildi heldur beita sverði en
handsprengju.
Nú var hann aðeins i tuttugu og
fimm metra fjarlægð og nálgaðist
óðum. Ef til vill fengi hann aldrei
betra tækifæri. Hann þrýsti á
skothnappinn.
Neðan úr kafbátnum þaut eitt-
hvað, sem minnti á hárbeittan
skutul. Don hægði á sér. Það gerð-
ist engin þörf á að nálgast meira.
Litli, örvarlaga skutullinn, sem
var aðeins hálfur metri á breidd,
var skjótari í förum en farið hans
og það tæki það aðeins sekúndu-
brot að lenda í marki. Um leið og
það þaut áfram dró það eftir sér
metra eftir metra af leiðslu eins
og neðansjávarköngurló, sem
vefur vef sinn. Um leiðsluna
streymdi orkan, sem knúði
stinginn og merkin, sem
stjórnuðu þvi að marki. Don hafði
alls ekkert hugsað um kafbátinn,
þvi að hann einbeitti sér að stjórn
tundurskeytisins. Það brást við
snertingu hans svo skjótt, að
honum fannst hann stjórna áköf-
um gæðingi.
Hákarlinn sá hættuna broti
áður en skeytið lenti. Stingurinn
minnti svo mikið á venjulegan
geisla, að hann rugláði hann eins
og ætlast hafði verið til. Og áður
en lítill heili hans skildi, hvað var
að gerast og a<> enginn geisli
hagaði sér svona, snerti skeytið
hann. Stálnálin með eiturkúlunni
klauf skráp hákarlsins og risa-
skepnan byltist um af skelfingu.
Don hörfaði hratt, því að högg frá
sporði hákarlsins myndi hrista
hann eins og baun i dós og ef til
vill skemma kafbátinn. Hann gat
ekkert gert lengur nema kallað á
hundana sína.
Dauðadæmdur hákarlinn var að
rey na að sveigja likama sinn til að
bita sundur skutulinn. Don hafði
þegar dregið leiðsluna aftur inn í
felustaðinn, hlaðið næsta skeyti
og nú beið hann. Hann horfði
miskunnarlausum augum á risa-
fiskinn dofna smám saman.
Umbrot hans urðu sífellt
veikari. Hann synti án takmarks
fram og til baka og einu sinni
varð Don að beygja snöggt til
hliðar til að koma i veg fyrir
árekstur. Um leið og hákarlinn dó
flaut hann upp á yfirborðið. Don
nennti ekki að elta hann; það gat
beðið, þvi að mikilvægara starf
beið hans.
Hann fann kúna og kálfana tvo
í innan við milu fjarlægð og
skoðaði þá vandlega. Þau virtust
ómeidd og því var ekki þörf á að
kalla á dýralækninn í velbúna
tveggja manna kafbátnum, sem
gat læknað allt frá magakveisu til
að framkvæma keisaraskurð. Don
skrifaði hjá sér númer móður-
innar, sem var rétt fyrir ofan
bægslin. Það var greinilegt á
stærð kálfanna að þeir voru ungir
og ómerktir enn.
Don fylgdist með þeim um
stund. Þau voru ekkert hrædd
lengur og ratsjáin sýndi, að
hvalirnir voru ekki lengur á
flótta. Hann velti því fyrir sér,
hvernig þeir vissu, hvað hefði
komið fyrir; svo margt var enn
ólært um skilaboð milli hvala, þó
að mikið vissu menn.
„Eg vona, að þú kunnir að meta
það, sem ég gerði fyrir þig, kerli
min,‘‘ tautaði hann. Svo datt
honum í hug, að fimmtiu tonn af
móðurást væru furðuleg, hann
hleypti lofti úr geymunum og fór
upp á yfirborðið.
Það var sléttur sjór, svo að hann
opnaði loftlokuna og leit út um
lítið opið. Sjórinn var aðeins fá-
eina sentimetra neðan við höku
hans og af og til gerði bylgja sig
liklega til að gleypa hann. Það var
lítil hætta á slíku, því að hann
hafði þrengt opið svo mikið, að
háls hans nægði sem tappi i stút-
inn.
Skammt frá veltist langur
skrokkur á ölduhryggjunum og
minnti á bát á hvolfi. Don virti
hann fyrir sér hugsandi og
reiknaði ákaft. Svona skrimsli var
dýrmætt. Hann hlyti að fá auka-
þóknun. Eftir andartak ætlaði
hann að skýra frá atburðunum,
en um stund var svo indælt að
anda að sér fersku sjávarloftinu
og sjá heiðan himin yfir höfði sér.
Grá elding skauzt upp úr djúp-
inu og hentist aftur niður í sjóinn
svo að skvettist yfir Don. Það var
leið Benjs til að vekja athygli á
sjálfu-m sér, en andartaki siðar
hafði höfrungurinn synt upp að
Don. Stór, gáfuleg augu horfðust í
augu við manninn; var það hrein
ímyndun, eða sá hann mannlegan
kimniglampa i djúpum þessara
augna?
Susan synti eins og venjulega
feimnislega hring eftir hring
umhverfis hann, þangað til að
hún réð sér ekki fyrir afbrýði-
semi og ýtti Benj frá. Don gældi
við þau bæði jafnt og bað þau
fyrirgefningar á því, að hann ætti
ekkert handa þeim. Hann lofaði
að bæta fyrir þá yfirsjón um leið
og hann kæmi aftur til Hermans
Melvilles.
„Ég skal líka fara að synda með
ykkur," lofaði hann, „ef þið hagið
ykkur vel næst." Hann neri
hugsandi slóra kúlu. sem
hugsunarleysi Benjs hafði
orsakað og velti því fyrir sér,
hvort hann væri ekki að verða of
gamall fyrir slika leiki.
„Nú förum við heirn,” sagði
Don ákveðinn, fór inn i stjórn-
klefann og lokaði. Hann fann, að
hann var glorhungraður og áleit
að betra væri að ná i morgun-
matinn, sem hann hafði misst af.
Honum fannst fáir menn í
heiminum eiga meiri rétt á að fá
vel að borða. Hann hafði bjargað
handa mannkyninu fleiri tonnum
af kjöti, oliu og mjólk en auðveld-
legavar hægt að meta.
Don Burley var hinn hamingju-
sami hermaður á heimleið frá því
stríði, sem menn þurfa alltaf að
heyja. Hann barðist við hungur-
vofuna, sem sifellt hefur vofað
yfir fyrri öldum, en sem nú gat
ekki ógnað heiminum framar
meðan risastórar svifekrur voru
ræktaðar handa milljón tonnum
af kjöti og hvalahjarðirnar
hlýddu nýju húsbændunum.
Maðurinn hafði snúið aftur til
sjávarins eftir margra alda út-
legð; hann myndi aldrei svelta
fyrr en úthöfin botnfrysu...
Don leit á ratsjána um leið og
hann ákvað stefnuna. Hann
brosti, þegar hann sá deplana tvo,
sem eltu ljósrákina, sem lagði
aftur af kafbátnum. „Komið þið
bara," sagði hann. „Við spendýrin
verðum að standa saman." Svo
hallaði hann sér aftur á bak i
sætinu um leið og sjálfstýringin
tók við.
Loks heyrðu Benj og Susan
mjög undarlegt hljóð, sem reis og
féll með vélarsuðinu. Þaðhe.vrðist
ógreinilega gegnum þykkan kaf-
bátinn, en næm eyru höfrunganna
námu það. En þó að þau væru
vitur dýr var varla unnt að þau
gætu skilið, hvers vegna Don
Burley var að tilkynna með mjög
ómússikalskri röddu. að hann
væri á heimleið.. .
Arthur C. Clarke er bæði
þekktur sem visindamaður og rit-
höfundur. Hann hefur tvisvar
verið formaður „The British
Interplanetary Soeiety", hann er
aöili að „The Royal Astronomieal
Society" og formaður fyrir
„Astronomieal Assoeiation" á
Ceylon, en þ;u' býr hann nú og
helgar sig m.a. haffræöi-
rannsóknum. Hann hefur hlotiö
niörg verðlaun s.s.
Kalingaverðlaun UNESCO.
Clarke er þó sennilega þekktastur
hérlendis sem höfundur kvik-
myndahandritsins aö 2001.
DÝR
MUNDI
HAFLIÐI
ALLUR . . .
Nú á dögutn verða
sumir milljónerar
vegna þess að þeir
hafa allt sitt I fótun-
um, eSa jafnvel I
höndunum og sumir
hafa svo fallegar
lappir, a8 dugar til
heimsfrœgSar. ÞaS á
aS sjálfsög&u bara
viS um kvenfólk. En
fólk meS svona dýr-
mœta llkamshluta
gætir þess vel og
vandlega aS hafa þá i
kaskó. Hér hafa
menn gert aS gamni
sinu aS búa til mann-
veru, sem er aS hélfu
karlkyns og aS hálfu
kvenkyns. en sam-
sett úr einhverjum
dýrustu likamspört-
um. sem um er vitaS.
Lappirnar neSan viS
hné eru af knatt-
spyrnusnillingnum
Pele og aS sjálfsögSu
eru þær tryggSar fyr-
ir margar milljónir
dollara. Lærin voru
að minnsta kosti
fræg á sinni tiS og
heyra til kvikmynda-
stjömunni Marlene
Dietrich — einnig
tryggS fyrir milljónir
dollara. Búkur og
handleggir eru af
MuhameS Ali; sá
maSur vinnur fyrir
sér með höndunum,
en höfuð manneskj-
unnar heyrir til
Monu Lisu, sem nú
er aSeins til á hinu
dýrmæta málverVi
Leonardos.