Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1976, Qupperneq 7

Eftir Kristmann Guðmundsson
Jólanótt — Ijósin voru slokknuð
víðast hvar, og það var dimmt yfir
bænum, skýjaður himinn, þoku-
súld. Draugalegt brimhljóð heyrðist
frá Gróttu, en logn var á strætum
borgarínnar. Fólk var lagzt til hvíldar
eftir hátið kvöldsins. Aðeins nætur-
vörðurinn ungi reikaði um votarog
eyðilegar göturnar. Ljóskerin lýstu
dauflega, eins og þau væru einnig
að sofna; það sýndist vera um þau
rosabaugurí úðaþokunni. Malbikið
var svartgljáandi, og strætin líktust
myrkum gljúfrum. Næturverðinum
unga fannst hann vera á ferli um
heim, þar sem allt líf var löngu
slokknað. Hann hafði reynt að
hressa sig upp og hrista af sér fjötra
þessarar þöglu og drungalegu næt-
ur, þá vímu grafarkyrrðar og dauða,
sem ríkti allt um kring, en það tókst
ekki nema í svip. Auðnarró miðs-
vetrarmyrkursins var í blóði hans og
taugum. Og umhverfið allt var svo
lifsnautt og húmað sem skugga-
byggð á rústum löngu liðinnar ver-
aldar. En innra með honum sjálfum
ríkti raunakennd eftirvænting,
blandinótta. Því að síðastliðnar
tvær nætur höfðu undarlegir at-
burðir gerzt. — Utanúr dimmu riki
skammdegisgrímunnar hafði gestur
vitjað bæjarins: þögul og dularfull
kvenvera, sem virtist heyra myrkr-
inu til.
Næturvörðurinn ungi varað
hugsa um þessa konu. — Hann
varð hennar var einni stundu eftir
niðnætti fyrri nóttina. Hún kom á
móti honum útúr þokudimmunni við
höfnina, og þá þegar stóð af henni
einhver beygur, sem hann gat ekki
gert sér grein fyrir. Hún gekk álút
og horfði niður fyrir fætur sér, eins
og hún væri að leita að einhverju,
og hún sýndist reikul í spori. Honum
datt i hug, að hún myndi vera
annað hvort veik eða undiráhrifum
víns. Þegar hún fór framhjá honum
á gangstéttinni, sá hann, að fötin
hennar voru vot; hún var yfirhafnar-
laus, og rennvott hárið féll laust
niður um herðarnar. Allt látbragð
hennar lýsti umkomuleysi og djúpri
hryggð. Það var því líkast, sem hún
vissi ekki, hvað hún ætti af sér að
gera.
Hann ætlaði að stöðva hana og
hafa tal af henni. En hann kom ekki
upp nokkru orði; vilji hans var á
einhvern hátt lamaður, og nokkra
stund á eftir réð hann naumast
gerðum sínum sjálfur.
Næturvörðurinn ungi var hug-
djarfur maður og laus við draum-
hyggju. En einmitt þess vegna var
hann illa undir það búinn að mæta
óskýranlegum atburðum. Og nú
kenndi hann stjarfandi ótta í fyrsta
sinn á ævinni, en jafnframt sárs-
aukablandinnar sælutilfinningar,
eins og honum hefði birzt í svip
eitthvað, er hann hefði lengi þráð.
Hvert smávægi í útliti þessarar
undarlegu konu festist honum i
minni: Hún var grönn, í síðum,
dökkum kjól, andlitið náfölt, hvítt,
en unglegt og barnslegt, vanga-
svipurinn eins og á fornri marmara-
mynd; þýður, hreinn, en ósegjan-
lega dapur.
Hann sneri við og fylgdi henni
sem í leiðslu. Hún gekk Pósthús-
stræti.
Það er ekki langt frá hafnar-
bakkanum að dómkirkjunni, en
honum fannst þau vera óratíma á
leiðinni þangað. — Hún nam staðar
við tröppurnar fyrir framan kirkju-
dyrnar og stóð lengi hreyfingarlaus,
eins og hún hefði gleymt sér. Hann
staðnæmdist einnig og reyndi að
hugsa ráð sitt. Það var skylda hans
að ávarpa hana og bjóða henni
liðsinni sitt, en honum var varnað
máls, og hugsanir hans voru ein-
kennilega sljóar og ósjálfstæðar,
eins og hann væri hálfsofandi. Hann
stóð því þarna hljóður og beið þess,
er verða vildi. Kirkjan reis yfir þeim í
þokuhúminu, myrk og dul. Hann
gat ekki gert sér grein fyrir því, hve
langur tími leið, kannske voru það
aðeins fáar minútur?
Allt í einu lyftust hendur hennar
Iftið eitt, báðar i senn, og jafnframt
steig hún eitt skref áfram, eins og
hún ætlaði að ganga upp tröpp-
urnar. Þetta endurtók sig nokkrum
sinnum, en i hvert skipti sigu hend-
urnar niðuraftur, og hún hörfaði til
baka. Hreyfingar hennar voru hik-
andi og vonleysislegar, svo sem
vissi hún fyrirfram, að allar tilraunir
yrðu árangurslausar.
Að lokum gafst hún upp. Hún
lyfti ásjónu sinni og virtist horfa um
stund upp i svartan geiminn. En
hann sá, að augu hennar voru hálf-
lokuð, hárið féll frá háu og björtu
enninu, og andlitið var hvitt eins og
nár. Það fór skjálfti um grannan
líkama hennar, svo laut hún aftur
höfði, sem beygði hún sig undir
einhverja þunga, óumflýjanlega
örlagabyrði.
Síðan gekk hún hægt til baka
sömu leið niður Pósthússtræti, og
hann fylgdi henni eftir. Þau nálguð-
ust höfnina. Hann var ákveðinn I þvi
að stöðva hana, hafa tal af henni og
fylgja henni þangað, sem hún átti
heima. En það varð ekkert af því.
Hann gat ályktað, en ekki fram-
kvæmt — Hún smáhægði á sér,
þegar þau komu fram á hafnarbakk-
ann — og svo vaknaði hann
skyndilega uppaf þessu leiðslumóki
við það, að hún var horfin.
í einu vettfangi var hann frammi
á bakkanum; hann hafði ekki heyrt
neitt skvamp, og sjórinn var spegil-
sléttur, er hann lýsti niðurfyrir með
vasaljóskerinu sínu. Þar hreyfðist
ekki gára, svo að ekki gat átt sér
stað, að hún hefði fleygt sér í sjóinn.
Hún hlaut að hafa sloppið frá hon-
um á einhvern annan hátt — þótt
hann raunar vissi, að það var úti-
lokað, þvi að hann hafði starað á
hana, alveg þangaðtil hún hvarf
fyrir augum hans.
Hann stóð ráðþrota um stund. —
Ég verð að fara upp á lögreglustöð
og segja frá þessu, hugsaði hann.
Það þarf að leita að stúlkunni. En
hann hafðist ekkert að. Deyfðar-
drunginn seig yfir hann að nýju.
H : nn var að hugsa um þessa kyn-
legu kvenveru alla nóttina. Honum
fannst hún enn vera einhvers staðar
nálægt sér i myrkrinu.
Engum sagði hann það, sem fyrir
hann hafði borið. Næstu nótt var
hann á sömu slóðum, og þegar hún
kom, var sem þungri byrði létti af
honum. Hann fylgdi henni eftir
sömu leið og áður; allt hið sama
endúrtók sig. Og þegar hún hvarf
honum á hafnarbakkanum í þetta
sinn, vissi hann að ekki þýddi að
leita hennar.
Nú var þriðja nóttin — jólanótt I
dag var frelsarinn fæddur, og borgin
hafði haldið upp á afmæli hans að
vanda. Nú var aftur orðið dimmt og
hljótt.
Hún kom dálitið seinna en fyrri
næturnar, og það var bersýnilega af
henni dregið; hún var reikul i spori.
— Hjarta næturvarðarins unga var
heitt af samúð og meðaumkun, en
vilji hans var lamaður sem fyrr, og
hann gat aðeins fylgt henni eftir,
þögull og afskiptalaus. Þau stað-
næmdust við kirkjutröppurnar eins
og áður. í fjarska heyrðist brimgnýr-
inn, og svartur himinn grúfði yfir
hinni þöglu skuggaborg. Þau voru
ein í yfirgefnum heimi, og fyrir
framan þau voru þessar votu, dökku
tröppur upp að lokaðri kirkjuhurð.
En meðan næturvörðurinn ungi stóð
þarna og horfði á hið fagra, beygða
höfuð konunnar ókunnu. var sem
ný skynjun vaknaði i huga hans.
Hann sá stirðnaða örvæntingu
hennar og vonleysið í svipnum, og
þau voru þarna ein — ein eins og
mannsins sál, er þráir i fjötrum
efnisins eitthvert sokkið dýrðarland,
sem Guð hefur látið hana gleyma.
Þau voru systkin á dularvegum
hinnar myrku nætur og frammi fyrir
þessari lokuðu hurð. Hann gekk feti
nærog lyfti höndum sínum í sama
bili var sem dimman viki frá. Hún
lyfti höfði og rétti úr herðunum, eins
og byrði hefði verið numin af þeim.
Svo steig hún hikandi eitt skref
áfram — og einn eitt, upp tröpp-
urnar. Hann fylgdi henni eftir, gaf
henni þrótt af vilja sínum og samúð;
i huga hans var engin önnur kennd
en óskin dýra um lausn og gleði
henni til handa. Hann gleymdi sjálf-
um sér, gleymdi öllu öðru en þessu
eina. Veikburða og titrandi hélt hún
áfram siðustu sporin; — en nú bar
hún höfuðið hátt, hárið féll frá enn-
inu bjarta. Svo lyfti hún báðum
höndum og snart krossinn á kirkju-
hurðinni.
Nóttin var ekki lengur riki myrk-
Framhald á bls. 21
0