Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1976, Side 20

Hér er Símon á yngri árum, líklega hálfþritugur.
Rösberg G. Snœdal
GANGANDI
FJÖLMIÐILL
Á LIÐINNI
ÖLD
Hinn 22. ágúst sl. var afhjúpaður
legsteinn á gröf Símonar Bjarnarson-
ar Dalaskálds i kirkjugarði Goðdala-
kirkju. Steinn sá kom að sunnan frá
mér ókunnum velunnurum skáldsins
, en þó hef ég spurt að Sveinbjörn
Beinteinsson skáld frá Draghálsi og
Jóhann Briem listmálari eigi hér hvað
mestan hlut að. Af þessu tilefni
gekkst söfnuður og sóknarpresturinn
síra Ágúst Sigurðsson á Mælifelli fyrir
minningarathöfn i Goðdalakirkju og
kirkjugarði. Við það tækifæri flutti ég
að beiðni síra Ágústs þau orð í minn-
ingu Dalaskáldsins sem hér fara á
eftir.
Þennan dag var veður fagurt i
Vesturdal, en þar er landslag bæði
stórbrotið og fritt í senn. Goðdalir eru
fornt stórbýli, kirkjustaður og prest-
setur. Prestur sat þar til 1904 og
kemur margur merkur klerkurinn við
sögu staðarins. Annexia frá Goð-
dölum var Ábær í Austurdal. Þangað
var torleiði mikið að sækja, yfir báðar
Jökulárnar að fara og fjall að auki.
Ábær er nú kominn í eyði fyrir löngu,
þó stendur þar enn kirkja, af steini
gjörð, og er nú Ábær annexía frá
Mælifelli. Svo er einnig um Goðdali. í
Goðdölum er nú eitt stærsta tún og
fegursti völlur, sem ég hef augum
litið. Þar eru nú tvö býli reisuleg og
vel setin. Hverhólar heitir nýbýlið.
Goðdalakirkja er gömul að árum,
gerð af timbri, stilhrein og vinaleg.
Henni hefur verið fullur sómi sýndur
með góðu viðhaldi og málningu, eins
og kirkjugarðurinn og hirðing hans til
fyrirmyndar svo sem alls staðarins.
Símon Dalaskáld átti lengst af
heimili í Goðdalasókn, hann var trú-
maður og þótti vænt um þessa kirkju.
Legstað kaus hann sér sem næst
grafreit hjónanna frá Gilhaga, þeim
Magnúsi Jónssyni og Helgu Indriða-
dóttur, en hjá þeim hjónum dvaldi
hann langdvölum seinustu ár ævi
sinnar. Þorsteinn sonur þeirra skrifaði
líka ævisögu eða minningaþætti um
Símon og heitir sú Bók Dalaskáld. Á
bak við myndina af legstein Símonar
sjást grindurnar um legstað Gilhaga-
hjóna.
Sfmon Dalaskáld um fertugt.
Ég hlýt að gera þá játningu í upp-
hafi máls míns hér, að ég er engan-
veginn i stakk búinn til að flytja
verðugt erindi, hvað þá sögulegt um
Dalaskáldið. Þegar síra Ágúst náði tali
af mér með það erindi að biðja mig að
segja hér eitthvað í minningu
Simonar, var nokkuð liðið af síðustu
viku og ég á ferðalagi. Ég vildi ekki
neita bón hans, en sagði honum sem
var og segi ykkur, að ég hafði ekkert í
höndunum til að gera efninu verðug
og sjálfsögð skil. Þess vegna verða
þessi orð mín aðeins hugleiðingar um
skáldið, sögu þess og samtið, hlut-
verk o og lífshlaup.
Skáld koma og fara, segir frægt
skáld i frægu kvæði. Vissulega eiga
þessi orð við um alla — ekki einvörð-
ungu skáld.
En það er efamál að þau eigi betur
við nokkurn íslenskan mann eða
skáld, en einmitt Símon Dalaskáld.
Það er nefnilega mjög til efs, að
nokkur hafi komið oftar og farið
oftar en hann á sinni og sínum
landreisum áratugum saman. Hann
kom og heilsaði, staldraði við og
kvaddi á fleiri byggðum bólum en nú
eru til á voru landi til sveita.
Símon Dalaskáld er kominn.
Hversu oft hefur ekki þessi upp-
hrópun hljómað á hlaðj, bæjar-
göngum og stofum. Allir vlssu að þar
fór skáld, sem öllum gat komið i gott
skap með sínum gamanyrðum,
ótæmandi fróðleik og fréttagnægð.
Símon sem kenndi sig við þessa
skagfirsku dali, var og verður mesta
og þekktasta farandskáld sem ísland
eignast. Á hans farandárum og við
skulum segja velmektar, lá drungi
fyrir islensku þjóðlifi, harðindi og
íslensk og erlend óstjórn. Hans tími
var einmitt timinn þegar landar hans i
hundraða vís tóku sig upp frá æsku-
stöðvum og áabyggðum — og flúðu
land, hentu sér bókstaflega fyrir björg
óvissunnar í þvi eina trausti að verra
gæti ekki tekið við í ókunnri heims-
álfu. Þessi árin gekk Símon Dalaskáld
myrkranna á milli og mikið meira þó,
-— um ókunnar byggðir og kvaddi
dyra á hverjum bæ, jafnt hjá höfð-
ingjanum í góðsveitinni og ein-
yrkjanum í afdalnum. Hann var ekki
að flakka og sníkja spón og bita.
Hann var að selja bækur sínar, rimur
og Ijóð. Ritverk hans, hvað svo sem
menn sögðu um ágæti þeirra fyrr og
síðar, voru bókmenntaviðburður á
fjölmörgum heimilum — og fjöldinn
allur sá aldrei og þekkti aldrei annan