Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1977, Blaðsíða 3

fóru nokkrir franskir hermála-
fulltrúar með okkur. Þeir hittu að
máli herforingja og réðu ráðum
sfnum við þá en við gáfum Ben-
Gurion skýrslu okkar á meðan.
Frönsku fulltrúarnir sendu svo
skeyti til Parfsar, er þeir höfðu
kynnt sér búnað okkar, og lögðu
til, að okkur yrðu sendir skrið-
drekar, flutningabflar og ýmis
önnur tæki, sem okkur vanhagaði
um.
Ráðagerðirnar lögðust ekki vel
f Ben-Gurion f fyrstu. Óttaðist
hann að við mundum súpa seyðið
af þeim. Ég mælti hins vegar ein-
dregið með þeim og sé ég ekki
eftir því. Ben-Gurion spurði
Frakka lfka, hversu þeir hygðust
steypa Nasser af stóli. Kom þá í
Ijós, að þeir vissu á rauninni eng-
in ráð til þess. Var það þó aðal-
markmið þeirra. Og þetta skipti
miklu. Það yrði Frökkum mikill
álitshnekkir, ef þeir yrðu að
hörfa af vfgstöðvunum án þess
þeir kæmu fram fyrirætlun sinni.
Þó yrði það okkur enn meira
áfall. Var von, að Ben-Gurion
þætti þetta ísjárvert fyrirtæki,
þvf að hann varð að taka loka-
ákvörðunina um það. Hann féllst
þó loks á ráðagerðirnar. En þegar
Frakkarnir héldu aftur til París-
ar var hann orðinn þeirrar skoð-
unar, að ekkert yrði úr hernaðar-
aðgerðunum.
Þvargað um ýmsa
kosti
18. október bauð Guy Mollet,
forsætisráðherra Frakka, Ben-
Gurion til Frakklands. Daginn áð-
ur höfðu Bretar sent Frökkum
yfirlýsingu þess efnis, að þeir
tækju til sinna ráða, ef Egyptar
og tsraelsmenn færu ekki frá
Súezskurði; kæmu þá brezkar og
franskar liðssveitir á vettvang.
Ennfremur mundu Bretar ekki
koma Egyptum til hjálpar, ef
Egyptum og Israelsmönnum lenti
saman. Hugðu Bretar, að þetta
mundi friða okkur og gætum við
nú lagt einir f strfðið. Ekki þótti
Ben-Gurion mikið koma til þess-
ara loforða. Ég sagði hins vegar,
að Bretar og Frakkar þyrftu að-
eins tilefni til að ráðast á Egypta.
Við gætum gefið þeim það tilefni
og þar með gæfist okkur Ifka
tækifæri, sem við fengjum
kannski aldrei að öðrum kosti.
21. október sendu Frakkar eftir
okkur, fórum við Ben-Gurion og
Peres, og daginn eftir sátum við
fund með Mollet, Pineau og Boug-
es-Maunoury. Pineau vildi láta
skrfða til skarar sem fyrst. Sagði
hann Nasser magnast með degi
hverjum og drægi æ saman með
honum og Rússum. Kvað Bóurg-
es-Maunoury Frakka mundu
verða að hætta við, ef herförin
hæfist ekki einhvern allra næstu
daga.
Undir kvöld þennan dag kom
Selwyn Lloyd, utanrfkisráðherra
Breta, á vettvang með aðstoðar-
manni sfnum. Var þeim skýrt frá
gangi mála, en við og Frakkar
héldum áfram viðræðum annars
staðar. Þar kom, að hvo.rki gekk
né rak lengur og vildi Ben-Gurion
fara heim við svo búið. Kvað hann
kosti Breta óaðgengilega. Pineau
las kosti Breta þá aftur. Við
skyldum fara f strfð við Egypta,
Frakkar og Bretar setja Egyptum
úrslitakosti og heimta, að þeir
færu frá Súez, en gera sfðan
sprengjuárásir á flugvelli f
Egyptalandi, ef Nasser kallaði lið
sitt ekki heim.
Var nú ákveðið að reyna enn
einu sinni og skyldu þá allir ræða
saman, Bretar, Frakkar og við, og
fórum við svo yfir til Bretanna.
Ekki byrjuðu þær viðræður vel.
Selwyn Lloyd hafði augljóslega
skömm á okkur, staðnum og um-
ræðuefninu. Hann neyddist þó til
að mæla ok'kur málum, en tókst
það svo leiðinlega sem unnt var.
Hann hóf mál sitt á þvf, að hann
hefði rætt við utanrfkisráðherra
Egypta f New York fyrir skömmu
og væri þess viss, að leysa mætti
málið áður vika liði. Við spurðum
þá, hvf hann hefði komið að finna
okkur. Hann sagði þá, að ótækt
væri að semja við Egypta. Mundi
það aðeins styrkja Nasser f sessi.
En brezka rfkisstjórnin hefði
komizt að þeirri niðurstöðu, að
Nasser yrði að vfkja. Bretar vildu
þvf fara f strfð, þ.e.a.s., að Israels-
menn færu fyrstir, Bretar og
Frakkar settu Egyptum og Isra-
elsmönnum svo úrslitakosti, en
legðu sfðan til atlögu, ef Egyptar
yrðu ekki við kostunum.
Ben-Gurion lét ekki standa á
svari sfnu. Kvað hann ísraels-
menn ekki fýsa að taka að sér
hlutverk árásaraðilans f málinu,
né heldur hygðust þeir sæta úr-
slitakostum. En auk þess væri vfs-
ast, að austantjaldsmenn kæmu
Egyptuni til liðs áður, en Bretar
og Frakkar kæmu á vettvang og
stæðu lsraelsmenn þá einir uppi
gegn þeim.
Aöalatriöið að
Bretum yrði ekki
kennt um neitt
Með leyfiBcn-Gurions tók ég nú
við. Eg kvað okkur reiðubúna að
scnda fallhlffahcrmcnn yfir
egypzku landamærin. Samdægurs
skyldu Bretar og Frakkar setja
Egyptum úrslitakosti og krefjast
þess, að þeir flyttu lið sitt frá
Súez. Einnig skyldi þess krafizt,
að við færum ekki lengra en að
Súezskurði. Það kæmi okkur ekki
að sök, þvf að við hygðumst alls
ekki fara yfir skurðinn. Ef Egypt-
ar yrðu ekki við úrslitakröfunum
skyldu Bretar og Frakkar hefja
loftárásir á egypzka flugvelli
strax morguninn eftir. Selwyn,
Lloyd sagði þá aðeins, að við yrð-
um bara að koma af stað almenni-
legum átökum en ekki neinum
smáskærum. Annars hefðu Bret-
ar ekki nægilega ástæðu til að
setja Egyptum úrslitakosti og
fengju þá skömm allra þjóða fyr-
ir það að ráðast á Egypta. Eg
þorði naumast að Ifta á Ben-
Gurion, er Lloyd lét þetta út úr
sér, en ég fann, að Ben-Gurion
reiddist ákaflega, enda var þetta
ósvffið. Bretum fannst það auð-
heyrilega sjálfsagt, að við hlytum
skömm allra þjóða — aðalatriðið
var, að þeim yrði ekki kennt um
neitt. Fundurinn hélt svo áfram
og undir miðnætti þótti mér loks,
sem við gætum komizt að sam-
komulagi við Lloyd.
Lloyd hélt heim um miðnætti
þetta kvöld. Við ræddum við
Pineau og Bourges-Manunoury
daginn eftir. Pineau var á förum
til London, og vildi hann geta
borið Bretum lokaboð okkar. Við
skutum þvf á einkafundi.
Ben-Gurion hafði orðið fyrir
nokkrum vonbrigðum á fundun-
um. Einkum féll honum illa, hve
Bretar litu niður á okkur og voru
tregir að semja við okkur á jafn-
réttisgrundvelli. Einnig kvað
hann hernaðaráætlunina alla
okkur óhagstæða. Eg Útskýrði aft-
ur nákvæmlega áætlunina, sem
ég hafði lagt fyrir Selwyn Lloyd.
Bcn-Gurion vildi samt ekki taka
ákvörðun strax, en bað mig sýna
Pineau áætlunina og gerði ég það.
Hafði Pineau ekkert við hana að
athuga.
l)m morguninn 24. október
ræddum við Peres aftur við Ben-
Gurion. Hann bað mig fara aftur
yfir hernaðaráætlun mfna. Ég
þurfti þá á blaði að halda, en
ekkert var við hendina nema síga-
rcttupakki. Dró ég kort aftan á
hann og skýrði áætlunina; var ég
hálf feginn, að ekki skyldi finnast
stærra blað, eða kort. A sígarettu-
pakkanum voru engin fjöll, sand-
hólar eða þvf um Ifkt og var ég
snöggur að sigra Egypta þar.
Ben-Gurion hafði velt málinu
fyrir sér um morguninn og hafði
hann ýmsar spurningar fram að
færa. Hann las þær upp, og varð
mér æ rórra, er lengra leið á
lesturinn. Mér varð ljóst, að Ben-
Gurion var þegar búinn að taka
ákvörðun sfna. Hann hafði ákveð-
ið, að við skyldum hefja stríð.
Vildi hann nú einungis vita, hern-
ig þvf yrði hagað.
Um fjögurleytið um daginn
kom Pineau aftur frá London.
Átti hann von á fulltrúum Breta
eftir klukkustund og var þess
viss, að samningar mundu takast.
Hafði hann hitt Anthony Eden og
Eden reynzt mun viðræðubetri en
Selwyn Lloyd.
Bretar höfðu fallizt á það að
stytta úrslitafrestinn, sem þeir
skyldu setja Egyptum. Auk þess
ætluðu þeir að bæta ákvæði um
vopnahlé f úrslitakostina, svo að
það yrði talið brot á úrslitaskil-
málunum, ef Egyptar gerðu
sprengjuárásir á fiugvelli í Isra-
el. Þar að auki yrði f skilmálun-
um ákvæði um það, að herir Breta
og Frakka kæmu til Suez. Egypt-
ar féllust áreiðanlega ekki á það
skilyrði og væri þvf engin hætta
á, að þeir tækju úrslitakostunum.
Allir fordæmdu okk-
ur ísraelsmenn
Bretar komu um hálffimm
þennan dag. Var fundur settur og
Pineau gerði grein fyrir málum
svo. sem þá var komið. Varð al-
mennt samkomulag og úr því
mátti engan tfma missa. Eg sendi
þegar skeyti heim og skipaði, að
herinn skyldi viðbúinn. Bað ég
herforingja reyna að fara svo að
öllu, að menn héldu, að við ætluð-
um að ráðast gegn Jórdönum en
ekki Egyptum.
Við komum heim daginn eftir,
25. október. Voru þá ekki nema
fjórir dagar til stefnu.
Herförin hófst hinn 29. októ-
ber, er ísraelskir fallhiffaher-
menn komu niður f Mitlaskarði
og henni lauk 5. nóvember er við
tókum Sharm el-Sheikh svo sem
við höfðum áformað.
Meðan bardagarnir geisuðu f
Sfanfeyðimörkinni linntf ckki lát-
um úti f heimi. Fordæmdu allir
okkur Israelsmenn fyrir það að
ráðast á Egypta og ekki bætti það
úr skák, þegar Bretar og Frakkar
komu til skjalanna. Þeir komu að
vísu ekki fyrr en 5. nóvember; var
það okkur ekki til mikils gagns f
herförinni þvf að henni lauk
samdægurs eins og áður sagði.
Skotið var á fundi f öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna. Bretar og
Framhald á bls. 16.