Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1978, Qupperneq 3

franska og persneska. Þennan skóla
sækja börn frá öllum stéttum þjóöfélags-
ins. Þar ráöa ekki erföir, heldur hæfileikar.
Viö gerðum Reza þaö snemma Ijóst, aö
hans biöu síðar þung verkefni og miklar
skyldur. Viö fórum þó aö því meö allri gát,
því aö ekki vildum viö trufla gleöi bernsku
hans. ,
Oft sendum viö börn okkar á laun til
annarra landshluta. Ástandiö í þorþunum,
fátæktin og þekkingarskortur íbúanna,
tók mjög á Reza. Einu sinni sagöi hann:
„Ég get ekki ímyndaö mér, að pabbi viti,
hvernig þar er umhorfs né hve fátæktin er
hræöileg."
Viö skýrðum þaö fyrir honum, af hverju
fátæktin stafaöi, og aö ástandi, sem
skapazt heföi öldum saman, yröi ekki
breytt meö skjótum hætti.
Farahnez, Ali Reza og Leila, hin þrjú
börnin, eru aö sjálfsögöu ekki háö
jafn strangleika í upieldi og ríkisarfinn.
Samt sem áöur veit ég, aö þau veröa
aldrei aö öllu leyti eins og önnur börn.
Mörgum ofur einföldum hlutum, sem
börn læra á strætunum, kynnast þau ekki.
Þau munu þó ekki læra, hvernig bregöast
skuli viö, ef þau eiga þaö eftir aö lenda
í efnalegum öröugleikum.
Stundum veröur mér þaö erfitt aö
skipta tímanum milli drottningarskyldunn-
ar og móöurskyldunnar. Þegar mér kemur
í hug oftsinnis, aö börnin veröi afskipt,
hugga ég mig vi þaö, aö framtíö landsins
sé um leiö framtíö barnanna minna.
Ekki vil ég nú villa ykkur sýn og segja,
aö ævi okkar sé eintómum rósum stráö,
og áhyggjur höfum viö margar.
Ég get minnt á, aö 10. apríl 1965 varð
ég fyrir þungri reynslu. Klukkan hálftíu um
morguninn kom keisarinn inn í marmara-
höllina. í sama bili og hann gekk inn um
anddyriö mátti heyra marga skothvelli.
Hermaöur úr lífverði keisarans haföi
þotiö inn í höllina og skaut af vélbyssu í
allar áttir.
Báöir veröirnir viö inngönguhliöiö flýöu
í dauöans ofboöi. Þjónn einn reyndi
árangurslaust aö loka huröum. Morðing-
inn ruddist áfram aö skrifstofu keisarans
og skaut og skaut látlaust. Tveir aörir
veröir reyndu aö stööva hann. Hermaöur-
inn skaut þá til bana á sömu stundu.
Keisarinn heyröi aö vísu skothvellina, en
hann sat hinn rólegasti viö skrifborö sitt.
Kúla flaug gegnum huröina, og munaði
minnstu, aö hún hæföi keisarann. Á
flötinni fyrir utan mátti heyra, aö skipzt var
á skotum. Þá reis maðurinn minn á fætur
og gekk út á ganginn. Framan við
skrifstofudyrnar lágu þrjú lík. Keisarinn
bauö ráöuneytisstjóra sínum að koma öllu
aftur í röö og reglu, settist síöan við
skrifboröið og hélt áfram aö vinna.
Ég haföi engan grun um þetta. En rétt
í þessu heyrði ég símhringingu. Þaö var
móöir keisarans, sem talaöi af þungum
ekka:
„Veiztu, hvaö komið hefur fyrir?“
„Nei.“
„Það hefur verið skotiö á keisarann!"
Ég hélt, aö hjartað í mér væri aö
stöövast. Dauöskelfd beiö ég, en hún
endurtók snöktandi: „Þaö hefur veriö
skotið á hann.“ Enn liöu nokkrar sekúnd-
ur, þar til hún sagöi þaö, sem hún heföi
átt aö segja í upphafi: „En vertu alveg
róleg. Hann varö ekki fyrir neinu tjóni."
Og ég hijóp sem mest ég mátti til
mannsins míns.
Málið var svo grafaivarlegt, að Frakk-
landsforseti, Valery Giscard d‘Estaing
fyrirskipaði aö stokka upp fangelsismál-
in, hlegið var að dómsmálaráðherranum,
pegar hann reyndi að útskýra málið í
pinginu og sjálfur rak hann úr embætti
forstöðumann fangelsanna.
Þessi leiðindamál voru sprottin af pví,
að óvinur franska ríkisins númer eitt:
Jacques Mesrine, stakk af úr nákvæmri
gæzlu í einu öruggasta fangelsi lands-
ins, Santé í París, ásamt öðrum hættu-
legum glæpon. Hvernig gat pað átt sér
staö, að menn sem verðir hafa varla
augun af, dag og nótt, geti allt í einu
labbað út eins og ekkert sé og horfiö?
Mesrine, sem er 43 ára, á aö baki
fjölskrúðugan glæpaferil og var byrjaður
aö afplána 20 ára dóm fyrir árásir og
bankarán. Áður hafði hann tvívegis
sloppiö úr gæzlu, en Santé-fangelsiö er
umgirt 15 metra háum múr og par aö
auki átti svo aö heita aö vakað væri yfir
hverju fótmáli fangans.
Flóttinn úr Santé-fangelsi virðist hafa
verið vandlega undirbúinn og Þaulskipu-
lagður, en ekki er vitað hver geröi hann
mögulegan með pví að smygla pangaö
vopnum og ööru, sem með purfti.
Mesrine hafði á sínum snærum hvorki
meira né minna en 16 lögfræðinga sem
verjendur í hinum og pessum afbrota-
málum. Par á meðal var til dæmis
mannrán. Einn af lögfræðingum hans,
kona að nafni Christiane Giletti var í
embættiserindum að tala við fangann og
pegar svo stendur á, er báðum vísað inn
í dálítinn klefa með glerhurö, svo vörður
geti fylgst með pví sem fram fer. Par inni
eru aðeins tveir stólar sinn hvorum
megin viö borð og milligerö til pess að
ekki sé hægt aö afhenda fanganum
neitt. Til frekari öryggis er leitaö á
fanganum bæði á undan og eftir.
Mesrine sagði lögfræðingnum, aö
samfangi hans, Francois Besse, hefði í
sínum fórum skjöl með áríðandi upplýs-
ingum, sem kæmu að gagni við vörnina.
Vörðurinn var beðinn að skreppa og ná
bæði í Besse og pappírana. Ekki var
vörðurinn fyrr farinn en Mesrine klifraöi
upp á boröið og lögfræðingurinn sá sér
til mikillar furöu, að fanginn kippti hlíf
frá loftræstingartúöu og seildist eftir
pakka, sem reyndist innihalda fimm
skammbyssur, hníf, merkiblys, táragas-
sprengju og nælonkaðal.
Hinn fanginn, Francois Besse, reyndist
hafa í fórum sínum úðabrúsa með
táragasi og á leiðinni til Mesrines, beindi
hann brúsanum allt í einu að andliti
varðarins, — og ekki purfti hann meira.
Fyrsta verk þeirra félaga var síöan aö
leysa úr haldi pann priðja, Carman
Rives, og skyldi hann á flóttanum sjá um
skothríð til varnar hinum tveimur.
Vopnaðir skammbyssum réðust peir
Þrír inn á fund, par sem sátu framámenn
fangelsisins. Voru peir neyddir til að
afklæðast og fóru fangarnir í föt peirra.
Þeir fóru pvínæst út í fangelsisgarðinn
og náðu í háan stiga, sem notaður hafði
veriö viö aö endurnýja járnrimla fyrir
gluggum. Þeir Mesrine og Besse voru
fljótir yfir fangelsismúrinn; tóku trausta-
taki bíl, sem par var og hurfu. Þriðji
fanginn, Rives, staldraöi við og beindi
skothríð að vörðum, sem reyndu eftirför,
en féll fyrir skoti frá peim.
Lögfræðingurinn Giletti var tekinn í
karphúsið, en látinn laus vegna skorts á
sönnunargögnum. Einnig purfti snör
handtök aö veita nauösynlega vernd
nokkrum dómurum og öörum, sem
Mesrine hafði hótað að drepa.
Mesrine er sonur auðugs kaupsýslu-
manns í París og var á sínum tíma við
nám í arkitektúr. Hann var kvaddur í
herinn á dögum Alsírstríðsins og hlaut
þar orður fyrir vasklega framgöngu.
Honum geðjaðist mjög vel að stríðs-
átökum og leiddist að strjðinu lohhu. Þá
byrjaði glæpaferillinn. Árið 1972 var
hann fyrst handtekinn. Þá hafði hann
rænt auðugum Kanadamanni. En hann
slapp úr haldi og drap tvo menn á
flóttanum. Mesrine pykir góöur leikari
og mjög vel greindur. Þegar lýst var eftir
honum, mátti sjá svohljóðandi áminn-
ingu frá lögreglunni: „Athugið: Mesrine
er hættulegastur, pegar hann brosir."
Mesrine hélt glæpaferli sínum áfram í
Frakkalndi, var handtekinn og slapp enn
með því að notfæra sér skammbyssu,
sem hafði verið falin á salerni og beindi
hann vopninu að dómara í málinu. Áður
en langt um leið, var hann bak við lás
og slá að nýju og smyglaði út úr
fangelsinu endurminningum sínum sem
síðan voru gefnar út undir heitinu
„Dauðahvötin.“ Bókin seldist dræmt.
Aftur á móti keypti kvikmyndaleikarinn
Jean-Paul Belmondi kvikmyndaréttinn
fyrir upphæð sem svarar til 26 milljóna
ísl. króna. Franska stjórnin lagöi hald á
Þá fjármuni. í endurminningum sínum
kveðst Mesrine hafa framið 39 alvarlega
glæpi og drepið fimm manns. Hann
segir: „Ég elska áhættu, — hætta verkar
á mig eins og övímugjafi." Ekki sízt
vegna Þess, búast menn viö að eitthvað
sögulegt geti átt sér stað áður en
Mesrine næst bak við lás og slá aö nýju.
Aö ofan: Santé fangelsið í París, sem átti að vera alveg
öruggt. Fimmtán metra hár múr umlykur það. Til hægri:
Glæpamaðurinn Jacques Mesrine.
HÆTTU-
LEGASTU R
ÞEGAR
HANN
BROSIR
Af Jacques Mesrine, övini
franska ríkisins nr. I