Lesbók Morgunblaðsins - 18.06.1978, Blaðsíða 12

HVAÐ
VARÐAR
MESTU?
Þœttir eftir
Margaret
Haikola
Mörg okkar gera skrá yfir þau
störf og erindi, sem við ætlum að
reka. Við freistumst til að byrja
á auðveldustu viðfangsefnunum í
staðinn fyrir þau mikilsverðustu.
En þá endist tíminn ekki til að
leysa erfiðari verkefnin af hendi.
Eiginlega ættum við aldrei að
segja, að við höfum ekki haft tíma
til að gera eitt eða annað. Við
ættum heldur að segja, að við
notuðum ekki tíma okkar til þess.
Það er alltaf spurningin um að
velja - að hafa reglu á hlutunum,
þar sem við ættum að setja hið
mikilvægasta efst á blað.
Hvað við teljum mestu varða,
segir ekki svo lítið til um
manngerð okkar, þar eð hugsæ
markmið eru komin undir mati
okkar. Stundum flettum við ofan
af okkur vegna þess, að við
verðum að velja í skyndi. Hvað er
það, sem við viljum fyrst og
fremst bjarga í eldsvoða, næst á
eftir mönnum og dýrum? Veljum
við peninga, erfðagripi, bréf
eða...?
Fæst okkar verða fyrir svo
hræðilegum atburðum, að við
verðum að flýja og reyna að
bjarga einhverju úr heimili okkar.
En öll lifum við minni háttar
hversdagsleg atvik, þegar óhjá-
kvæmilegt er að velja og gera með
því móti út um, hvað okkur finnst
mikilvægt eða lítils virði.
Við komumst smám saman að
raun um, eftir því sem árin líða,
að hið mikilvæga felur í sér
eitthvað, sem hefur gildi fyrir
langan tíma. Sumir menn beina
sjón sinni að eilífu lífi, aðrir nema
staðar við það sem er þessa heims.
Á okkar dögum eru menn
neydcþr til í ríkara mæli en áður
aö taka afstöðu til ólíkra mögu-
leika, vegna þess að um svo margt
er að velja. Það á sérstaklega
heima á efnissviðinu, þar sem
auglýsingar með allar sínar
freistingar dynja á okkur.
En valið, sem við stöndum
frammi fyrir, felur ekki það eitt
HVERER
í sér, hvernig við eigum að nota
peninga okkar, heldur um leið
hvernig við eigum að nota tíma
okkar. Hvað á dagsverk okkar, að
ná yfir umfram hið fasta starf, og
hvernig eigum við að verja
tómstundum okkar? Það á sér
stað, að við byggjum upp nákvæm
áform, en þá hefur allt í einu
einhverju skotið upp, sem hefur
komið okkur til að breyta því, sem
við töldum mikilvægast.
Ef einhver nákominn manni
hefur orðið veikur, skiptir það eitt
okkur máli, að hann verði aftur
frískur. Ég er fús til þess að
leggja til hliðar persónulega
smásýslu mína til að hugsa um
hann. Hafi mér verið falið starf,
sem liggur mikið á að leysa af
hendi, læt ég annað sitja á
hakanum, sem ég álít skipta
miklu máli við venjulegar aðstæð-
ur.
Það er hugarafstaða okkar
hverju sinni sem sker úr um,
hvernig við röðum niður á lista
okkar, skrifaðan eða óskrifaðan.
Því ættum við öðru hvoru að
rannsaka okkur sjálf og gefa því
gætur, hvernig við breytum röð-
inni á skránni. Þá fáum við betur
skilið mat annarra manna.
Við ættum að hafa augun opin
fyrir því, að það getur verið
mikilvægt fyrir börn okkar að
fást við eitthvað, sem okkur er
framandi. Það hefur sannarlega
sitt að segja fyrir gamla mann-
eskju að fá að tala um sjúkdóm
sinn eða þá um dauðann. Það
hefur sína miklu þýðingu fyrir
húsmóðurina sem vinnur heima,
að koma öllu í röð og reglu í
klæðaskápnum, engu síður en það
hefur mikið að segja fyrir iðjandi
karl eða konu að hugsa vel um
verkefni sín á vinnustað.
Mikilvægt fyrir mig — lítilvægt
fyrir náunga minn. Mikilvægt
fyrir hann — lítilvægt fyrir mig.
Hver og einn er umluktur sínum
hring, sem dreginn er upp á þeim
miðpunkti, þar sem við sjálf
stöndum. Stundum snerta hring-
irnir okkar ekki hver annan. En
á öðrum tímum skera þeir hver
annan, svo að við eignumst
sameiginlega stærra eða minna
svið.
Stattu ekki kyrr í miðpunkti
þins eigin hrings, færðu þig
heldur öðru hvoru yfir í hring
náunga þíns! Það veitir þér nýja
sýn yfir verðmæti lífsins og
hjálpar þér til að skilja beturþað
sem varðar mestu fyrir ólíka
menn.
Að velja þýðir alltaf að afsala
sér einhverju.
Tvenns konar vandamál eru
til. eigin vandamál og annarra
vandamál.
'A Nmar Snirit’
Ærm mwmwwrW Uvfll Mm
Carter á göngu til Hvíta Hússins eftir innsetningu í embætti í janúar 1977.
Þá var hann bjartsýnn og landar hans geröu sér miklar vonir um betri
tíö í Hvíta Húsinu.
Aö vera í návist Jimmy Carter sumarið
1975 var eins og aö vera í tómu herbergi.
Augnaráöið var flöktandi — þaö voru
tveir fölir fiskar í mjög köldu vatni. Hann
virtist skellóttur í framan, og lófar hans
voru kaldir og þvalir eins og kjallara-
veggir. Hann var eirðarlaus eins og
strákur, sem er aö horfa á tvísýnan
fótboltaleik.
Við komum saman í hótelíbúö Carters
ásamt nokkrum framámönnum svert-
ingja, sem þá voru á ráðstefnu í Atlanta.
Þaö virtist veröa lítið úr Carter innan um
þessa pólitísku jöfra. Viö virtum hann
fyrir okkur forvitnislega. Hann var þá
eini demókratinn, sem var tekinn til við
aö hrista hendur manna hressilega, ári
áöur en flokksþing demókrata skyldi
haldið, og þaö virtist síður en svo vera
honum auövelt — hann var hálfvand-
ræöalegur við þaö. Svo stóð hann upp á
stól og setti upp alvörusvip. Hann sagði
nokkur orð fremur skrækum rómi. Svo
sagöi hann: „Þegar ég er orðinn
forseti...“ Blökkumennirnir, sem í fyrstu
höfðu verið ósnortnir, tóku aö líta hver
á annan. „Þegar ég er orðin forseti.. .„
Ég sá kímnina smám saman brjótast
fram í svip blökkumannanna, þangað til
hún varö að þöglum hlátri i augum
þeirra. „Þessi hvíti náungi er ekki meö
öllum mjalla."
1 apríl árið eftir stóö kosningabarátta
Carters yfir í Pensylvaníu, en þar áttu þá
að fara fram forkosningar þær, sem urðu
til þess aö ryðja síðasta keppinautnum úr
vegi og tryggja Georgíumanninum út-
nefningu Demókrataflokksins. Að vera i
návist Cartersþá, sagöi einn af aöstoöar-
mönnum hans, „var eins og aö vera í
flugstjórnarklefa stórrar þotu.“
Það er stórathyglisvert að fylgjast með
því, hver áhrif nálægö valds hefur á
menn. I Pennsylvaníu geislaði af Carter.
Það suðaði í honum eins og rafali. Það
hefði verið hægt að unga út eggjum í
þeim pólitíska hita, sem af honum
stafaði. Nú fór þetta stórmenni um meö
fullskipuðu fylgdarliöi frá fjölmiðlum,
langri lest af ómissandi fréttamönnum
með viðeigandi áhöld, tæki og snúrur.
Carter hafði gjörbreytzt. Það var
fremur hjartnæmt en furðulegt að sjá
þessar breytingar. Hann var orðinn að
goðsagnarpersónu. Það var húsfyllir í
feikistórum sal í Philadelphíu og eðlilegt
hefði verið, að mannfjöldinn hefði verið
hömlulaus og ekki látið að neinni stjórn,
en hann var rólegur, eiginlega blíður á
svip, fullur lotningar og eftirvæntingar.
Ef baptistar notuðu reykelsi á samkom-
um sínum, hefði ilmurinn af því fyllt
loftið þarna. Þegar Carter stóð svo upp
á stól og hóf bænasöng sinn um
„ráðvendni... hreinskilni... samúð ...
flekkleysi...“ bandarísku þjóðarinnar,
hljómaði það eins og fagnaðarerindi. En
Carter hafði lært ýmislegt. Nú sagði
hann: „Ef ég verð forseti...“
XXX
Vegna hinnar sérstöku og stundum
áhrifamiklu atburðarásar, sem leiddi
Carter til Hvíta hússins, þegar þessi
utangarösmaður frá Sléttunum
sagðiAmeríku eftir Vietnam og Water-
gate, að hún gæti orðið yndisleg aftur,
vakti hann óvenjumiklar vonir. En mikiö
má vinna og miklu tapa á skömmum tíma
í hinum æðislega breytilega heimi
stjórnmálaflokkanna — ekki sízt Demó-
krataflokksins vegna sundrungarinnar á
síðustu árum. Þegar forsetaembættinu
hefur verið náð, krefst það hæfileika og
gáfna, sem eru allt öðruvísi en þeir
eiginleikar, sem nauðsynlegir voru til að
vinna kosningarnar.
Ari eftir embættistöku Carters geta
Bandaríkjamenn aðeins vonað, að hann
búi enn yfir hæfileikum til að gjörbreyt-
ast. Á leikhúsmáli — en Carter blandar
illa saman leik og látbragði og veruleika,
af því að það var leikur og látbragð, sem
færði honum sigurinn — var fyrsta ár
hans lítt sannfærandi, ruglingslegt og í