Lesbók Morgunblaðsins - 20.08.1978, Qupperneq 9

Ipanema er eitt af fínustu hverfum í Rio de Janeiro. Náttúran gefur pessari borg hinn
óviöjafnanlega blæ.
Höfundur að þakka á sinn hátt fyrir afbragðs máltíö á matsölustað. Þær eru hressar og
kátar pessar bráðfallegu stúlkur og bera gjarnan norræn nöfn eins og Krímhilda eða
Ingeborga.
Arembepe í Bahía voru þar allir þorpsbúar
komnir til aö taka þátt í leitinni.
Blásnauöur almenningurinn ferðast í
langferöabílum um landið, oft með aleigu
sína í einum poka. Á þessum feröum gefst
gott tækifæri til aö kynnast þjóöarsálinni
á löngum leiöum eins og t.d. milli Rio de
Janeiro og Salvador da Bahia í noröaust-
ur Brazilíu, um 1700 km leiö eöa 32 tíma
akstur. Þar sá maöur ekki ósjaldan
gamlan fátækan bónda úr þurrasvæöum í
norðausturhéruöum landsins á atvinnuleit
suður, opna poka sinn og deila því litla
sem hann var með út til feröafélaga sinna.
Og síöast en ekki síst: lífsgleöin.
Brazilíubúar viröast vera fæddir með
þann eiginleika að kunna aö gera sér
dagamun. Þaö er ekki aðeins á stórhátíö-
um eins og á Karneval í Rio, þegar þessi
eiginleiki kemur fram. Hann sést í
aumasta fátækrahverfi þegar nokkrir
10—12 ára snáðar slá sambataktinn á
gömlum ryðguðum olíutunnum, það sést í
garöveizlunni í Rio de Janeiro þegar „jet
l set“ fólkiö stígur dansinn og þaö sést á
verkafólkinu úr fataverksmiöju í Salvador,
sem er aö fara í eins dags skemmtiferö út
á ferjubátnum. Þegar það „marserar“ með
sína sambahljómsveit syngjandi, dans-
andi og hlæjandi um borö, er unun aö
horfa á alla þessa kaffibrúnu skrokka
iðandi af músík. Ennfremur sést lífsgleöin
hjá listamanninum og vini mínum Jean
Jacques sem býr í pínulitlu húsi á
pálmaströnd í Buzios viö Atlantshafið, er
hann galdrar fram á augnabliki Ijúffeng-
asta matinn, fyrir 15 manna hóp sem er
kominn í óvænta heimsókn.
Frumskógar, hestaslóöir,
strákofar á pálmaströnd
Náttúrufegurð er mikil í Brazilíu, en
túrisminn er til allrar guöslukku ekki nema
rétt aö byrja. Sum svæöi hafa fram á
okkar daga veriö gjörsamlega sambands-
laus viö umheiminn. Þannig er t.d. fyrst
núna verið aö byggja Transamazonica,
þaö er um 12.000 km bílvegur meö
hliðargötum upp meö Amazonasfljótinu
frá Atlantshafi til Andesfjalla og er mesta
stolt stjórnvalda þar í dag næst á eftir
byggingu höfuöborgarinnar nýju inn í
landi.
Sagt er aö hér sé verið aö afhjúpa
síöustu leyndardóma jaröar og sem dæmi
má nefna aö viö byggingu vegarins
uppgötvaöist fljót á stærö viö Rínarfljót,
sem menn vissu bókstaflega ekkert um
fyrr.
Gaman heföi veriö aö sigla niöur
Amazonasfljótiö á kajaknum mínum en
þaö verður aö bíöa betri daga.
En Brazilía er stórt land. Þaö er stærra
aö flatarmáli en öll Evrópa, um 8 millj.
ferkílómetra og hafi maður áhuga á
ósnortinni náttúru þá er hún svo
sannarlega aö finna hér. Þaö er ævintýri
líkast aö fara leiðangra inn t' landið og
þræöa þar t.d. fornar hestaslóöir í
fjalllendum Minas Gerais, þar sem
dagleiðir eru milii bæja og fólkiö meö
afbrigöum gestrisiö eöa „uppgötva" eina
af hinum endalausu pálmaströndum þar
sem harösnúnir fátækir fiskimenn í
sólbökuðum strákofum sínum eru aö búa
sig undir veiöiferð út á hafiö í opnum
eintrjáningum.

Götumynd frá Ouro Preto. Hér ræður einfaldleikinn. Rauöbrún stölluð þök, hvítkalkaðir
veggir, allir gluggar í sömu stærð. Ekki er annað að sjá en petta sé hiö skemmtilegasta
umhverfi.
16*. Do PMSO
IGI&SÍA Oo OMLM 0
IG*. ÞOS.PRStoSL
Þök og kirkjuturnar í gamla miðbænum í Salvador.
Hin horffna list indíána,
arfurinn frá Afríku og
byggingarlist frá Portúgal
Ólíkt og í Andesfjallalöndunum Bolivíu,
Perú og Ekvador, þar sem list indíána er
fram á okkar daga mjög áberandi í
daglegu lífi — sbr. vefnaö, skartgripi,
muni úr tré og leir — leitar maður
árangurslaust eftir slíku í Brazilíu.
Sem dæmi má nefna aö bróöir minn
sem vann í þrjú ár í gullnámubænum Líma
í fylkinu Minas Gerais lenti í stökustu
vandræöum aö byggja kennslu sína á
fornum hefðum þegar hann kenndi
bláfátækum námuverkamönnum úr gull-
námum eins konar heimilisiönaö til að
bæta lífsafkomu þeirra. Ástæöan er víst
sú aö indíánar í Brazilíu hafa — burtséö
frá nokkrum tiltölulega fámennum flokk-
um í afskekktum svæöum Amazonas-
frumskógarins — blandast gjörsamlega
hinum nýju landnámsmönnum, þ.e. Portú-
gölum, ásamt öörum Evrópubúum og
þeldökkum þrælum sem þeir fluttu meö
sér frá Afríku.
Aftur á móti hafa innflytjendur frá Afríku
komiö meö og haldið í ýmsa gamla siöi,
sem eru mjög áberandi í landinu í dag.
Þaö hefur áöur í því sambandi verið bent
á rytmiska tónlist og tilheyrandi dansa svo
sem Samba.
Einnig má reka hinn svokallaöa
„macúmba“ kúlt beint til Afríku. Þetta er
einskonar fórn til guös eöa guðanna sem
mjög hefur gripið um sig á síöustu árum.
Það er svo komið að hvervetna í borg og
bæ, á baöströndum eöa viö húsveggi á
fjölförnum gangstéttum, aö maður sér
leirkrukkur meö nýsoðnum baunagraut í,
vindlapakka ásamt eldspýtustokk eöa
úrvals vín í nýopnuðum flöskum með
tilheyrandi glösum og dýrindis blóma-
vendi sem fólk skilur eftir handa guöi
sínum.
Byggingarlistin var mótuö mest af
Portúgölum þegar þeir tóku aö flytja inn í
nýja landiö fyrir u.þ.b. 400 árum. Frá þeim
tímum eru til perlur í iandinu sem minna
mikið á miöjaröarhafsarkitektúr. Því
miður er tímans tönn að vinna mjög á
þessum byggingum og í Rio de Janeiro
hverfa hinir skemmtilegustu bæjarhlutar
frá þessum tímum úr miöbænum. Þetta
eru tveggja tii þriggja hæöa húsaraðir
meö svölum og handmáluöum brenndum
leirflísum og á alla vegu hin eftirminnileg-
ustu mannvirki. En í staö þeirra rísa 30
hæöa skrifstofu- og bankabyggingar sem
eru á góöri leið meö að eyðileggja þennan
sérkennilega staö.
En þetta er nú ekki bara brazilíanskt
fyrirbæri — sbr. þróun síöustu ára i
Reykjavík.
Til heiöurs brazilíönskum arkitekta-
kollegum verð ég aö segja að þeir hafa
margir hverjir mótmælt þessari þróun
mála. Þeir hafa aö mínu mati einnig sýnt
fram á það aö meö næmri tilfinningu fyrir
náttúru, umhverfi og byggingarefni er
hægt að byggja — t.a.m. á steinsteypuöld
— sérkennilegar byggingar.
Gömlu borgirnar Salvador
da Bahia og Ouro Preto
En þrátt fyrir þaö aö þróunin er svona í
Rio, þá eru sem betur fer til í landinu bæir
Sjá næstu sfðu