Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1979, Blaðsíða 13

F
Eg vinn eins
og skurðlæknir
segir Þórhallur Birgisson fiðluleikari
Þeir Þorsteinn Gauti Sigurðsson og
Þórhallur Birgisson hafa Ieikið saman
af og til frá 15 ára aldri samfara námi
sínu, Gauti á píanó en Þórhallur á fiðlu.
Nýlega luku þeir báðir cinieikarapróíi
frá Tónlistarskólanum með tónleikum.
Þorsteinn Gauti 19 ára, Þórhallur ári
yngri. Ognú liggur leið þeirra beggja
vestur um haf til framhaldsnáms í
Bandarikjunum. Gauti lærirhjá manni
að nafni Bugene Lisst, en Þórhallur hjá
konu sem heitir CarroII Glenn. Herra
List og frú Glenn eru hjón svo að enn
liggja leiðir þeirra félaga saman.
Þórhallur heíur lært hjá Guðnýju
Guðmundsdóttur síðustu árin, en Gauti
hefur sótt alla sína kennslu til Halldórs
Haraldssonar.
Myndir: Einar Guhnar Einarsson.
oröinn alveg sjóöheitur, — þaö gerist allt
þar en ekki í puttunum, sem er algengur
misskilningur.“
„Ég skipulegg æfingarnar eins og
skurðlæknir, sem röntgengreinir fyrst og
sker svo." segir Þórhallur. ég vil ekki eyöa
tímanum í hluti sem ég ræö viö, skilurðu.
Þannig læri ég alltaf betri vinnubrögð
með aukjnni vinnu. Enda kemur nú fyrir
aö ég afkasta á einum degi því sem áður
tók hálfan mánuö.
Er skipulagsþörfin rík í þér aö ööru
leyti?
„Nei, hún nær ekki út fyrir tónlistina.
— Reyndar veit ég ekki, hvort músíkin
hefur beinleínis haft milil áhrif á líf mitt.
Hún er heill heimur út af fyrir sig, eins og
tungumál. Þaö má líkja því viö þaö þegar
kafarinn fer niöur á hafsbotn; þaö veit
enginn fyllilega hverju hann er aö lýsa fyrr
en hann sér þaö sjálfur. Til dæmis þegar
ég leik í kammermúsíkhópi er ég í
sérstöku hugarástandi sem algerlega
vonlaust er aö lýsa."
Lágkúrulegast af öllu
er að spila í
lélegri hljómsveit.
Viö ræddum stundarkorn hiö einkenni-
lega tvískipta hlutverk fiölunnar í tón-
halda þeir á því, knúsa þaö. Og fiölan
gefur geysimikla möguleika á tónmyndun
og alls kyns blæbrigöum sem ráöast af
tilfinningu fiöluleikarans."
Helduröu aö það skapi einhverja sér-
staka þörf fiöluleikara fyrir einleiksafrek,
hvað fiölan er mikið hóphljóöfæri?
„Þaö er vissulega rétt, aö öörum
hljóöfærum bjóöast frekar einleikskaflar í
hljómsveitarverkum, hjá fiölunum fær
konsertmeistarinn bara slíkt, en hinir
fylgja á eftir. En ég held aö þaö sé gaman
aö taka þátt í allri góöri tónlistarsköpun.
Þaö aö spila í lélegri hljómsveit er hins
vegar þaö lágkúrulegasta sem maður
gerir."
Manstu eftir aö hafa oröiö fyrir von-
brigðum meö eigin túlkunarmöguleika
eftir aö hafa heyrt í fiölusnillingum þegar
þú varst að byrja að læra?
„í rauninni ekki. Viðmiðunin er alltaf á
sama stigi og maður sjálfur. Þegar ég var
byrjandi, var ég líka byrjandi í að hlusta á
sjálfan mig.“
Skólarnir sundra
einbeitingunni og
slétta út sjálfstæðið
„Má ég fá tópas?" sagöi Þórhallur og
leit á pakkann. Viö héldum áfram.
„Ég veit ekkert hvar ég stend," sagöi
hann. „Ég bara vinn, og árangurinn
stendur, en hver hann er veit ég ekki fyrr
en eftir á. Þaö má segja aö ég stefni hátt,
— svo er það bara undir eigin dugnaði
komiö, hvar ég verö. Músíkalitet, — ég
veit ekki hvað ég á aö segja um það. Ég lít
ekki á sjálfan mig sem neitt merkilegri en
hvern annan.Það er kanski spurning um
einhverja lágmarksgreind. En svo eru Ifka
til undrabörn, og þau ætla ég ekki aö
reyna aö skýra.
Undrabörn. Þau leiöa hugann aö æsku-
árunum. Viö ræddum þaö, hvernig æsku-
manns lyndi viö tónlistina.
Þórhallur Birgisson hleypti undirrituö-
um inn, leiddi hann til stofu, þar sem
hann hafði verið að æfa sig, settist
yfirvegaöur andspænis gestinum og
svaraöi strax skilmerkilega fyrstu
spurningunni um paö, af hverju píanó
og fiðla ættu vel saman. En pegar
minnzt var í annarri spurningunni á
próftónleíkana í Háskólabíó á dögunum,
sagöi hann kurteislega: „Ég vil ekki að
viðtalið sé um pessa tónleika." Þeir
snertu ekki pað sem átti að ræða.
Svo hélt hann áfram aö svara öllum
spurningum jafn eðlilega og upplýsandi
og í byrjun, allan tímann hreinn og
beinn, eins og petta væri bara hluti af
afgreiðslu daglegra skylduverka. Hann
endaði gjarnan setningar á „— skilurðu"
í uppfræöingartón, og paö sem hann
sagði, hljómaði eins og niöurstöður
vísindalegra rannsókna. Og pá í vísinda-
anda, með fullri meðvitund um að petta
væru bara fyrstu niöurstöður í langri
leit.
Faöir Þórhalls rekur eigiö fyrirtæki og
starfsdagur hans er langur. „Jú, ég hef
erft vinnusemi frá honum," svaraöi Þór-
hallur. „En aöalástæða þess, að ég er
búinn meö einleikaraprófiö svo ungur er
sú, aö ég hætti í menntaskóla. Þetta er
svo flókinn hæfileiki sem ég er aö rækta
meö mér aö hann krefst mjög mikillar
vinnu."
Eins og pegar kafarinn
fer niöur á hafsbotn.
„Ég byrjaöi aö læra 8 ára, sagöi
Þórhallur. „Þaö veitti töluvert aöhald, aö
„Ég er náttúrulega ungur að árum, en
að sumu leyti finnst mér að sá maður
standi svolítið í öðrum sporum sem er
búinn að einbeita sér á eina braut og
þróar hæfileika sína þar.“
foreldrar mínir voru músíkáhugafólk og
auk þess voru eldri systkini mín bæöi í
píanónámi. Þetta er því einhver innri
spenna, aö veröa ekki eftirbátur og gefast
upp."
„Síöan hef ég bara fundið getuna
jafnvaxa, — þaö hefur ekkert spennufall
orðiö hjá mér, eins og tónlistarfólk verður
stundum fyrir. Ég reyni yfirleitt aö vakna
snemma og kalla þaö þá gott, ef ég er
byrjaöur aö æfa mig upp úr 9, þótt þaö
takist ekki alltaf. Hugurinn þarf aö vera
„Það er út í hött að reyna mikið að
hugsa um framtíðina
listarheiminum. Annars vegar myndar hún
með systrum sínum öldugang hljóm-
sveitarverkanna, sem aörir tónar synda í
eöa fljóta ofan á, — og hins vegar er hún
þessi ótrúlega rödd einleikarans á sviö-
inu. Kannski kemst ekkert hljóöfæri nær
túlkun mannssálarinnar en þegar góöur
fiöluleikari lætur fiöluna sína syngja.
„Já, fiðluleikarar tengjast hljóöfæri sínu
meira en t.d. píanóleikarar. í fyrsta lagi
eru þeir alltaf meö sama hljóðfæriö, og
þaö hefur mikið aö segja. En auk þess
„Maöur lítur sjálfsagt of alvarlega á
sig," sagði Þórhallur, „og ég er nátturu-
lega ungur aö árum, en að sumu leyti
finnst mér aö sá maöur standi svolítiö í
öðrum sporum sem er búinn aö einbeita
sér á eina braut og þróar hæfileika sína
þar, skiluröu. Þaö er töluverð staöfesta
aö vera 18 ára búinn aö ákveöa svo
gersamlega sína framtíð. Þaö hefur
kanski þau áhrif, aö sá maður fer aö
eldast fyrr, þar sem hann er ekki ráfandi í
hverju sem er.“
„Menntaskólarnir, reyndar allir skólar, eru
auövitaö stórhættulegar stofnanir. Þeir
slétta út sjálfstæöi fólks og sundra allri
einbeitingu þess meö þessu margskipta
námsefni. Ég held þaö sé farsælast aö
menn fái aö læra nákvæmlega þaö sem
þeir vilja. Þeir veröa kannski leiöir á'námi
um stund, taka sér frí í lengri eöa
skemmri tíma en geta svo allt í einu fengiö
ofsalegan áhuga á einhverju fagi og læra
þá meira í því á stuttum tíma en þeir
heföu annars gert í nokkur ár. Gallinn er
sá, aö menn vantreysta börnum og
unglingum tii aö taka eigin ákvaröanir,
sem ég held aö sé reginmisskilningur."
„Ég er á ákveöinni braut, og nú get ég
þróað mína tækni," sagði Þórhallur að
lokum. „Menn hægja mikiö á upp úr
tvítugu hvaö þaö snertir. Þá sé ég hvaöa
spil ég hef á hendi. En þaö er út í hött aö
reyna mikið aö hugsa um framtíðina, þaö
er eins og að hugsa um þaö, hvaö maður
ætli aö gera viö happdrættisvinning sem
ekki hefur unnizt enn. Þessari miklu vinnu
fylgja örar breytingar dag frá degi, og
viðhorfin breytast hratt."
HHH.