Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1980, Page 2
Stresstöskur, pappírar og vandamál: í þingflokksherbergjum Sjálfstæðisflokksins (að
ofan) og Framsóknarflokksins.
Ekki er
alveg laust
við að
sumum þyki
gaman á Alþingi.
Benedikt Gröndal
alþingismaöur
Alþingishúsið
100 ára
Alþingishúsið
nýbyggt árið 1881.
Myndina tók
Sigfús Eymundsson.
Stendur væn og vegleg höll / út við
grænan Austurvöll, segir í Alþingisrím-
unum. Svo hefur íslendingum fundist
um þinghús sitt í tæp hundraö ár, og
finnst mörgum enn. Húsið var á sínum
tíma fegursta og stærsta steinbygging
landsins, og enn eru fáar fegurri, þótt
margar séu stærri.
Jón Sigurðsson setur svip sinn á
Alþingishúsiö og umhverfi þess. Mál-
verk af honum er eina myndin, sem nú
hangir í fundasal Sameinaðs þings,
brjóstmynd hans er þar í hliöarsal, og
framan viö þinghúsið á miöjum Austur-
velli er stytta hans. En hann sá þetta
hús aldrei, kom aldrei í þaö og sat þar
aldrei þing. Hann átti aö vísu sinn þátt
í fyrirætlunum um byggingu þess, en
hún var ekki hafin, er hann lést í
desember 1879.
Allt frá endurreisn Alþingis til 1881
hélt þaö fundi sína í Latínuskólanum,
sem nú heitir Menntaskólinn í Reykja-
vík. Þaö voru háöar harðar deilur um
þingstaöinn, hvort hann skyldi vera
Þingvellir eöa Reykjavík. Svo virðist
sem fylgismenn Þingvalla hafi hugsað
sér, aö þingheimur gæti gist í tjöldum
um þingtímann, sem þá var aöeins
nokkrar sumarvikur. Reykjavík varö þó
fyrir valinu, en aöeins örfá ár eru liðin
frá láti Gísla Guömundssonar alþing-
ismanns, er barðist enn fyrir flutningi
þingsins á hinn forna staö öld síðar, og
vel kunna að koma fram fleiri fylgis-
menn þeirrar lífseigu hugmyndar.
Þegar þingiö kom í fyrsta sinn
saman í Reykjavík, var hin myndarlega
skólabygging að rísa, teiknuð af J.H.
Koch, ríkishúsameistara Dana, en viö-
urinn tilhöggvinn á Kristjánssandi í
Noregi. Var keppst viö að hafa hátíðar-
salinn tilbúinn fyrir þingiö og tókst þaö.
Þegar skólinn var vígöur 1846, sagöi
Sveinbjörn Egilsson rektor: „Staöur-
inn, sem vor skóli er á, býöur og veitir
ró; hann er settur afsíöis frá og svo
sem upp yfir bæjarglauminn, svo
ekkert þarf aö glepja fyrir.“
Þjóöhátíöaráriö 1874 hlaut Alþingi
verulegt löggjafarvald samkvæmt nýju
stjórnarskránni, sem var veigamikill
áfangi í frelsisbaráttunni. Þá var þing-
inu illu heilli skipt í deildir, og jukust viö
þaö húsnæðisþarfir þess. Þótti þá rétt
aö ráöast í byggingu þinghúss, og var
samþykkt ályktun þess efnis 1879,
kosin nefnd til aö fylgjast meö bygg-
ingunni og ákveöin 100.000 króna
fjárveiting fyrir árin 1880—81. Er
fjárlögin höföu veriö staöfest af kon-
ungi, fól ráöherra Hilmari Finsen lands-
höföingja aö framkvæma verkið og
hafa í ráöum þá fimm þingmenn, sem
kosnir höföu veriö. Ýmsir þingmenn
lögöu áherslu á, aö íslenskum smiöum
yröi falið þetta vandasama verk, en svo
fór, aö fremsti húsameistari Dana um
þær mundir, F. Meldahl, var fenginn til
aö teikna húsiö, en yfirsmiður var
ráöinn F. Bald.
Staöarval Alþingishússins varö
sögulegt. Þegar þingið ákvaö bygging-
una, munu langflestir þingmenn hafa
taliö sjálfsagt, að hún risi á Arnarhóli.
En þaö fór á annan veg. Landshöfðingi
taldi samkomulag vera í nefndinni um